Cựu giám đốc điều hành Facebook: Mạng xã hội 'phá hủy cách thức hoạt động của xã hội'

Chamath Palihapitiya phát biểu tại sự kiện năm 2017. Hình ảnh: The Verge

Làn sóng tố giác Facebook bắt đầu từ những người sáng lập và điều hành

Palihapitiya

Các vòng phản hồi ngắn hạn do dopamine thúc đẩy mà facebook tạo ra đang phá hủy cách thức xã hội hoạt động: trái tim, lượt thích, ngón tay cái giơ lên. Không có diễn ngôn văn minh, không có sự hợp tác; thông tin sai lệch, sự dối trá. Đây là vấn đề toàn cầu".

Mark Zuckerberg (trái) và Sean Parker (phải). Hình ảnh: AP

Sean Parker, cựu chủ tịch sáng lập Facebook, đã phát biểu tại sự kiện của Axios ở Trung tâm Hiến pháp Quốc gia Philadelphia (Hoa Kỳ): "Quá trình suy nghĩ để xây dựng những ứng dụng này đều xoay quanh chuyện làm thế nào để chúng tôi có thể tiêu tốn nhiều thời gian và sự chú ý có ý thức của bạn nhất có thể? Một mạng lưới thực sự thay đổi mối quan hệ của bạn với xã hội và với nhau ..."

Quá trình xây dựng nền tảng này bắt nguồn từ một câu hỏi đơn giản: "Làm thế nào để tối ưu hóa thời gian và sự chú ý có ý thức của người dùng?" Các công ty tìm thấy câu trả lời trong việc "khai thác điểm yếu tâm lý con người": khao khát được xã hội công nhận.

Sự tương tác của người dùng với nền tảng càng tăng, họ càng nhận được nhiều cú hích dopamine, tạo ra một "vòng phản hồi xác thực xã hội" cuốn hút. Quyết định sử dụng mạng xã hội tương tự như việc từ bỏ "độc lập trí tuệ".

Một học sinh trung học với chiếc điện thoại di động đang hiển thị các ứng dụng mạng xã hội của mình. Hình ảnh: Reuters

Palihapitiya cho rằng anh ấy đang tự vấn lương tâm về vai trò của mình trong việc xây dựng Facebook và cảm thấy vô cùng tội lỗi. Facebook đang làm xói mòn nền tảng cốt lõi về cách mọi người cư xử với nhau và giải pháp của Palihapitiya là không sử dụng những công cụ trong nhiều năm. Con cái của anh ấy cũng không được phép sử dụng mạng xã hội. Vì anh ấy không muốn "bị lập trình".

Những lời cảnh báo không chỉ thể hiện sự hối tiếc về sự phát triển của mạng xã hội mà còn chỉ ra vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe tâm thần của thế hệ trẻ hiện nay.

Các tác động có thật của mạng xã hội đến sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên

Các cựu sáng lập viên Facebook đã bày tỏ lo ngại về tác động của nền tảng mà họ xây dựng từ 2017. Dù mạng xã hội thu hút hàng tỷ người, nhưng tác động đến sức khỏe tâm lý và hành vi thường ít được chú ý.

Báo cáo mới của WHO chỉ ra nhu cầu về thói quen trực tuyến ở thanh thiếu niên.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần của trẻ em. Nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên dành nhiều thời gian trên các nền tảng này có nguy cơ cao bị trầm cảm, lo âu và cảm giác cô đơn.

Theo Reuters, Frances Haugen, người đã tố giác Facebook vào năm 2021 bằng cách công bố hàng loạt email nội bộ, đã tiết lộ rằng Meta biết về tác động của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên.

Năm 2023, các bác sĩ Hoa Kỳ chỉ trích mạng xã hội là nguyên nhân gây khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở vị thành niên và kêu gọi các nhà lập pháp hành động về tự do ngôn luận và quyền riêng tư.

Những con số này ngụ ý những rủi ro nghiêm trọng. Thanh thiếu niên dành hơn 3 giờ/ngày trên mạng xã hội có khả năng bị lo lắng và trầm cảm cao gấp đôi so với bạn bè cùng trang lứa. Việc sử dụng mạng xã hội cũng liên quan đến lòng tự trọng thấp, bắt nạt và kết quả học tập kém. Bằng chứng cho thấy mạng xã hội là một yếu tố chính góp phần làm tăng tỷ lệ tự tử ở thanh thiếu niên Hoa Kỳ trong thập kỷ qua.

Nhiều người dùng, đặc biệt là trẻ em không được trang bị để đưa ra những lựa chọn sáng suốt hoặc lành mạnh về phương tiện truyền thông xã hội một phần là do những vòng phản hồi gây nghiện đó.

Mọi xã hội và các quốc gia đều có trách nhiệm bảo vệ con em mình khỏi những chứng nghiện có hại. Và chứng nghiện chính xác là thứ mà các công ty truyền thông xã hội đang cố gắng vun đắp.

Úc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội trong động thái táo bạo chống lại Big Tech

Úc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Động thái này đã vấp phải một số chỉ trích, đặc biệt là từ các công ty như Meta (sở hữu Facebook và Instagram) và TikTok. Nhưng chính sách mới của Úc đại diện cho một bước tiến quan trọng hướng tới việc bảo vệ trẻ em trong thế kỷ 21. Hình ảnh: Social Europe

Chính phủ Úc đã công bố lệnh cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội và điều này tạo ra sự phản đối mạnh mẽ từ các tập đoàn lớn như Meta (chủ sở hữu Facebook và Instagram) và TikTok. Nếu không đảm bảo được rằng trẻ em bị loại trừ khỏi nền tảng của họ, các công ty này có thể phải đối mặt với khoản phạt lên tới 32 triệu đô la Úc. Và 77% người dân Úc ủng hộ lệnh cấm này.

Lệnh cấm của Úc cũng phù hợp với các quy định đã được áp dụng tại một số quốc gia trước đó: Pháp, các tiểu bang của Hoa Kỳ như Florida,... cho phép thanh thiếu niên từ 14 tuổi trở lên tiếp tục sử dụng mạng xã hội nếu có sự đồng ý của phụ huynh.

Đến giữa năm 2024, các trang báo của News Corp đã phát sóng những câu chuyện đầy cảm xúc từ các bậc cha mẹ có con cái đã tự tử hoặc mất mạng vì bị bắt nạt và các vấn đề về hình ảnh cơ thể liên quan đến mạng xã hội. News Corp (NWSA.O), nhà xuất bản báo lớn nhất Úc đã phát động chiến dịch "Hãy để chúng là trẻ con", kêu gọi áp dụng lệnh cấm đối với trẻ em dưới 16 tuổi.

Thủ tướng Anthony Albanese cam kết hành động và nhấn mạnh sự mong muốn của phụ huynh trong việc hạn chế thời gian sử dụng điện thoại của trẻ.

Trong bối cảnh cuộc chiến pháp lý giữa X và cơ quan quản lý an toàn điện tử Úc về việc phát tán nội dung sai lệch liên quan đến hai vụ tấn công bằng dao ở Sydney vào tháng 4, các nhà lập pháp đã kêu gọi hạn chế độ tuổi truy cập mạng xã hội.

Phản ứng từ các công ty truyền thông mạng xã hội

Lệnh cấm của Úc đã bị các công ty truyền thông xã hội chỉ trích mạnh mẽ, cho rằng nó chuyển giao toàn bộ trách nhiệm cho họ mà không làm rõ cách thức triển khai. Một cuộc thử nghiệm công nghệ nhằm xác minh độ tuổi sẽ được tiến hành vào năm 2025.

Trước động thái này, Meta cũng đã tạm ngừng trả tiền bản quyền cho các cơ quan báo chí, khi các cơ quan này kích hoạt một cuộc điều tra về tác động của các nền tảng mạng xã hội.

Đại diện của TikTok, một ứng dụng phổ biến với tuổi teen, bày tỏ quan ngại rằng quy trình được áp dụng vội vàng có thể đẩy giới trẻ vào "những góc tối của internet".

Có thể thấy rằng xây dựng một nền tảng vững chắc cho thế hệ trẻ trong kỷ nguyên kỹ thuật số là mục tiêu cần thiết và cấp bách. Việc nâng cao kiến thức về kỹ thuật số không chỉ hỗ trợ sự phát triển và hạnh phúc của trẻ em mà còn giúp thanh thiếu niên tự tin đưa ra những quyết định sáng suốt trong môi trường trực tuyến. Điều này không chỉ tạo ra một cuộc sống cân bằng giữa thế giới ảo và thực tại mà còn góp phần bảo vệ và nâng cao hạnh phúc tổng thể của các em. Những nỗ lực này sẽ đảm bảo một tương lai kỹ thuật số lành mạnh và bền vững cho cả cộng đồng, xã hội và quốc gia.

Minh Phú