Đa dạng các hoạt động giáo dục di sản tại Hà Nội

Không còn là những bài học khô khan trên sách vở, các em nhỏ giờ đây được trực tiếp chạm vào lịch sử, trải nghiệm những nét văn hóa đặc sắc thông qua các hoạt động tương tác đầy sáng tạo.

Lớp học mở giữa lòng di sản

Với không gian rộng lớn khoảng 54.000m², Bảo tàng Hà Nội không chỉ là nơi trưng bày các hiện vật lịch sử mà còn trở thành lớp học trực quan sống động. Tại đây, các em học sinh được thử sức với nhiều hoạt động thủ công như vẽ tranh trên nón lá, ghép tranh từ vụn vải, làm dép lốp, chế tác thú nhồi bông hay họa màu tranh dân gian…

Mỗi trải nghiệm đều mang đến những kiến thức mới mẻ về đời sống và văn hóa của cha ông, giúp học sinh hiểu hơn về những giá trị truyền thống còn lưu giữ đến ngày nay.

Các em nhỏ trải nghiệm sáng tạo nghệ thuật trên nón lá tại Bảo tàng Hà Nội. Ảnh: Bảo tàng Hà Nội

Cũng trong khuôn khổ các hoạt động giáo dục di sản, di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã triển khai tới 30 chương trình dành riêng cho học sinh từ mầm non đến THPT. Không gian linh thiêng của trường đại học đầu tiên tại Việt Nam trở thành nơi kết nối thế hệ trẻ với quá khứ vàng son của nền khoa cử nước nhà.

Học sinh không chỉ được tìm hiểu về bia Tiến sĩ, về những lớp học thời xưa mà còn có cơ hội trải nghiệm những kỳ thi mô phỏng như thi Hương, thi Hội, thi Đình – những cuộc sát hạch đã làm nên tên tuổi của nhiều bậc hiền tài trong lịch sử.

Một trong những hoạt động thu hút sự quan tâm lớn của học sinh, phụ huynh và nhà trường là chương trình “Lớp học xưa” – nơi các em được làm quen với bút lông, nghiên mực, giấy dó và tự tay mài mực, viết chữ theo phong cách của người xưa.

Cô giáo Phạm Thị Phương (Trường Mầm non Ngôi Sao, Quận Hai Bà Trưng) chia sẻ: “Trải nghiệm chương trình giáo dục di sản “Lớp học xưa” thật sự đã lưu lại trong mỗi bạn nhỏ Trường Mầm non Ngôi Sao sự hào hứng và thích thú. Trên đường về, có một số bạn chạy tới khoe ngay với cô giáo: "Cô ơi con được thầy tặng chữ Chí, còn con được thầy tặng chữ Minh cô ạ". Đó là những trải nghiệm tuyệt vời trong những năm tháng đầu đời của các con”.

Không gian “Lớp học xưa” tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Ảnh: Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Ngoài ra, nhiều chương trình khác như “Đi tìm linh vật trên kiến trúc cổ Văn Miếu”, “Mãnh hổ hạ sơn”, “Ơ kìa con nghê!”… cũng mở ra nhiều góc nhìn mới mẻ, giúp các em khám phá những biểu tượng văn hóa dân gian và giá trị nghệ thuật ẩn chứa trong từng công trình kiến trúc cổ.

Bồi dưỡng lòng yêu nước, tự hào dân tộc

Việc ứng dụng di sản vào giáo dục theo hướng trực quan và trải nghiệm là một bước đi quan trọng trong đổi mới phương pháp giảng dạy. Thay vì tiếp cận kiến thức một cách thụ động qua sách vở, các em được trực tiếp tham gia, quan sát, chạm tay vào những hiện vật, không gian thực tế, thậm chí tự sáng tạo sản phẩm mang dấu ấn cá nhân.

Các em nhỏ hào hứng với sản phẩm thu hoạch sau khi trải nghiệm chương trình giáo dục di sản tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Ảnh: Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Từ năm 1994, UNESCO đã thành lập Chương trình Giáo dục di sản thế giới cho thanh thiếu niên (WHE), nhằm thúc đẩy vai trò của giới trẻ trong việc bảo tồn di sản thế giới. Tại Việt Nam, hướng tiếp cận này đang dần được áp dụng rộng rãi, với các di tích như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long hay Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Bảo tàng Hà Nội… đều tích cực đổi mới chương trình giáo dục di sản.

Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa, Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Lê Xuân Kiêu chia sẻ: “Tại Việt Nam, trong một thập kỷ vừa qua, các bảo tàng, di tích đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng các chương trình giáo dục di sản thu hút học sinh phổ thông. Những nỗ lực này góp phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức của thế hệ trẻ về giá trị di sản mà còn bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc thông qua sự hiểu biết sâu sắc về lịch sử - văn hóa”.

Sự kết hợp giữa học và chơi trong các chương trình này tạo ra một môi trường học tập lý tưởng, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên và hiệu quả. Mỗi sản phẩm thủ công do các em tự tay thực hiện không chỉ là một món đồ đơn thuần mà còn là một câu chuyện lịch sử, một bài học văn hóa được kể bằng ngôn ngữ của sáng tạo và trải nghiệm.

Quan trọng hơn, khi hiểu được giá trị của những công trình kiến trúc, những linh vật truyền thống hay những nghề thủ công cổ xưa, học sinh sẽ dần hình thành ý thức giữ gìn và trân trọng di sản dân tộc. Đây chính là nền tảng quan trọng để thế hệ trẻ trở thành những người có trách nhiệm với lịch sử và văn hóa nước nhà.

Cẩm Tú