Đánh giá kỹ tác động trước khi điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ

Dự báo CPI bình quân tăng khoảng 3,2 - 3,7%

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, trong 7 tháng năm 2023, thị trường các mặt hàng thiết yếu không có biến động bất thường. Nguồn cung được bảo đảm. Giá cả hàng hóa cơ bản ổn định, diễn biến theo đúng với kịch bản điều hành giá của Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ đã đề ra.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) so với tháng 1/2023 tăng 0,52%, tháng 2/2023 tăng 0,45%, tháng 3/2023 giảm 0,23%, tháng 4/2023 giảm 0,34%, tháng 5/2023 tăng 0,01%, tháng 6/2023 tăng 0,27%, tháng 7/2023 tăng 0,45%. CPI tháng 7/2023 tăng 2,06% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 7 tháng, CPI tăng 3,12% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 4,65%.

Trên cơ sở tính toán diễn biến những tháng đầu năm, Bộ Tài chính đã đưa ra 2 kịch bản lạm phát quý III/2023 và các tháng còn lại của năm. Theo đó, kịch bản 1, giả thiết 5 tháng cuối năm 2023 so cùng kỳ năm trước: Giá lương thực, thực phẩm tăng 3%; giá nhà ở thuê tăng 8%; giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở tăng 3%; giá dịch vụ y tế tăng 4%; giá xăng dầu giảm 10%; giá gas giảm 10%. Dự báo CPI bình quân năm 2023 tăng khoảng 3,2% so với năm 2022.

Ở kịch bản thứ hai, trong trường hợp giá xăng dầu giảm thấp hơn (5%), giá lương thực, thực phẩm tăng cao hơn (5%), giá dịch vụ y tế tăng 6%, dự báo CPI bình quân năm 2023 tăng khoảng 3,7% so với năm 2022.

Với các kịch bản trên, Bộ Tài chính dự báo CPI bình quân năm 2023 tăng trong khoảng 3,2 - 3,7%. Tổng cục Thống kê dự báo CPI bình quân trong khoảng 3% - 3,5% (cũng với giả định giá dịch vụ giáo dục không tăng theo lộ trình Nghị định số 81/2021/NĐ-CP). Ngân hàng nhà nước Việt Nam cũng dự báo lạm phát bình quân năm 2023 tăng trong khoảng ở mức 3,7% (cộng trừ 0,5%).

Về dư địa kiểm soát lạm phát, theo ước tính của Bộ Tài chính, nếu giả định CPI các tháng còn lại tăng đều một tỷ lệ như nhau so với tháng trước thì trong 5 tháng còn lại, CPI mỗi tháng còn dư địa tăng 1,61% để đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân năm 2023 khoảng 4,5%.

Thận trọng điều hành giá các mặt hàng

Trong tháng 7 và 7 tháng năm 2023, chúng ta đã kiểm soát tốt lạm phát, CPI bình quân 7 tháng tăng 3,12% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này có sự điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái - Trưởng ban Chỉ đạo điều hành giá

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái - Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành giá nhấn mạnh, trong 7 tháng đầu năm, thị trường hàng hóa chịu nhiều yếu tố đan xen, cả những yếu tố thuận lợi và không thuận. Ở trong nước, chúng ta đã chủ động đảm bảo cung ứng hàng hóa, dịch vụ, trong đó có nhiều mặt hàng thiết yếu, giá cả không biến động lớn. Việc điều chỉnh giá điện ở mức độ và thời điểm phù hợp. Giá xăng dầu không biến động lớn.

Phó Thủ tướng đề nghị trong thời gian tới cần theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam; kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp, nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước.

Phó Thủ tướng cũng đặc biệt lưu ý các bộ, ngành trong điều hành phải theo dõi sát diễn biến giá cả, cung cầu các mặt hàng thiết yếu, xây dựng các báo cáo tổng hợp, phân tích, dự báo giá thị trường theo quy định. “Các bộ, ngành lưu ý đảm bảo ổn định giá cả những mặt hàng là nhu cầu thiết yếu của người dân như lương thực, thực phẩm, các dịch vụ tiêu dùng cơ bản, tránh để tăng giá ảnh hưởng tới đời sống của người dân” - Phó Thủ tướng nói.

Đối với giá một số mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá, cần tiếp tục theo dõi sát và các bộ, ngành phối hợp chặt chẽ, rà soát tham số đầu vào, đánh giá bối cảnh, tác động, mức độ và liều lượng điều chỉnh phù hợp để cập nhật kịch bản lạm phát làm cơ sở điều hành giá đảm bảo kiểm soát lạm phát cả năm.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị tăng cường công tác tuyên truyền để hạn chế những thông tin thất thiệt gây tâm lý hoang mang cho người tiêu dùng; chủ động tuyên truyền về công tác điều hành giá của Chính phủ, Ban Chỉ đạo điều hành giá, nhất là các mặt hàng thiết yếu phục vụ người dân; thực hiện công khai minh bạch thông tin về giá để kiểm soát lạm phát kỳ vọng và tạo sự đồng thuận trong dư luận.

Còn dư địa để điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ theo lộ trình

Theo Bộ Tài chính, dư địa kiểm soát lạm phát đang tăng dần là điều kiện thuận lợi để thực hiện việc điều chỉnh giá một số mặt hàng Nhà nước quản lý theo lộ trình thị trường, sau khi việc thực hiện đã bị trễ trong những năm vừa qua.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của việc điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý đến CPI năm 2023 còn phụ thuộc vào thời điểm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh giá các mặt hàng của các bộ, ngành. Ngoài ra, việc lạm phát cơ bản đang ở mức cao hơn nhiều so với lạm phát chung cho thấy những rủi ro lạm phát cao có tính dài hạn và có thể kéo dài sang các năm tiếp theo.

Giá dịch vụ giáo dục nếu được điều chỉnh sẽ có tác động rất lớn đến kinh tế - xã hội. Được biết, năm học 2023 - 2024 giá dịch vụ giáo dục dự kiến giữ ổn định, chưa áp dụng lộ trình tại Nghị định số 81/2021/NĐ-CP quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, giá dịch vụ giáo dục trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo.

Bộ Tài chính cho rằng, trong điều hành giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý cần tận dụng dư địa mục tiêu lạm phát 4,5% trong năm 2023 đã được Quốc hội phê duyệt để chủ động thực hiện các phương án giá theo lộ trình quy định và phù hợp với biến động của các yếu tố hình thành giá theo diễn biến thị trường, đồng thời giảm bớt áp lực sang các năm tiếp theo.

Để chủ động trong công tác quản lý, điều hành giá và kiểm soát lạm phát trong các tháng còn lại của năm 2023, Bộ Tài chính cho rằng, các bộ, ngành, địa phương cần chủ động đẩy mạnh triển khai thực hiện các giải pháp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ gây nên lạm phát trong nước; thực hiện hiệu quả và linh hoạt vai trò điều tiết, bình ổn giá các mặt hàng Nhà nước quản lý.

Các bộ, ngành, địa phương cần chuẩn bị đầy đủ nguồn hàng nhằm đảm bảo đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân, nhất là các mặt hàng lương thực, thực phẩm, hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, nhất là để phục vụ nhu cầu tiêu dùng cao trong các dịp lễ, tết cuối năm. Đồng thời, tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Đối với các mặt hàng Nhà nước quản lý, các dịch vụ công đang triển khai lộ trình thị trường, các bộ, ngành cần tận dụng thời điểm để chủ động sớm các phương án điều chỉnh giá các mặt hàng Nhà nước quản lý, tránh dồn vào tháng cuối năm, hoặc dồn vào cùng một thời điểm để hạn chế tác động cộng hưởng và giảm bớt áp lực cho công tác điều hành giá, kiểm soát lạm phát các năm tiếp theo.

Minh Anh