Đầu ra cho tôm càng xanh

Mô hình tôm - lúa ở Bạc Liêu.

Mô hình bền vững

Theo đánh giá của ngành chuyên môn, việc nuôi xen canh tôm càng xanh trên ruộng lúa được xem là mô hình kinh tế hiệu quả, ổn định và bền vững, chưa kể đây cũng là một mô hình nuôi trồng thích ứng với biến đổi khí hậu hiện nay.

Tính ưu việt của phương thức canh tác này, cây lúa sẽ hạn chế độc tố cho môi trường nuôi tôm, giúp tôm sinh trưởng và phát triển tốt, hạn chế một phần dịch bệnh trên tôm. Thân và rễ lúa sau thu hoạch sẽ là nguồn thức ăn tự nhiên giúp tôm lớn nhanh. Ngược lại, sau mỗi vụ nuôi tôm, chất thải từ tôm bồi lắng sẽ tạo độ màu mỡ cho đất, giảm được lượng phân bón cho lúa, giảm thuốc bảo vệ thực vật nên không tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh.

Tại tỉnh Bạc Liêu sản xuất theo mô hình lúa - tôm ở các huyện Phước Long, Hồng Dân và thị xã Giá Rai đã khẳng định tính hiệu quả từ năng suất, chất lượng cho đến giá trị của con tôm.

Thống kê từ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) huyện Phước Long, vụ tôm càng xanh năm nay toàn huyện thả giống trên 15.000 ha. Tới thời điểm này nông dân đã thu hoạch gần dứt điểm số diện tích trên, nâng suất khoảng 120kg/ha, sản lượng trên 1.000 tấn, chủ yếu ở các xã Phước Long, Phong Thạnh Tây B, Phong Thạnh Tây A, Vĩnh Phú Tây và thị trấn Phước Long.

Ông Trương Phước Hiền - Phó trưởng phòng NNPTNT huyện Phước Long cho biết, mô hình đã thích ứng rất tốt với điều kiện tự nhiên, rủi ro dịch bệnh thấp, hạn chế sử dụng hóa chất độc hại, tạo ra sản phẩm sạch và tăng thu nhập trên cùng một diện tích cho bà con trồng lúa. “Nông dân tin tưởng áp dụng mô hình, sau khi trừ hết chi phí, bà con thu lãi từ 20-30 triệu đồng/ha/vụ tiền lãi với loại tôm càng xanh toàn đực” - ông Hiền cho biết thêm.

Nông dân huyện Phước Long tỉnh Bạc Liêu thu hoạch tôm càng xanh.

Băn khoăn đầu ra tôm càng xanh

Với hiệu quả kinh tế cao, người dân tại các địa phương của tỉnh Bạc Liêu bắt đầu phát triển ồ ạt diện tích nuôi tôm càng xanh. Tuy nhiên, điều đáng lo hiện nay là đầu ra ổn định cho con tôm vẫn đáng lo.

Vào vụ thu hoạch tôm càng xanh hiện nay nông dân lại đối mặt với điệp khúc được mùa rớt giá. Mỗi kg tôm càng xanh loại 10-20 con được bán tại ao nuôi với giá 90.000-100.000 đồng, mức thấp nhất từ trước đến nay, giảm gần 15% so với năm trước. Với mức giá này người nông dân thu lãi rất ít, có hộ chỉ lấy lại vốn đầu tư ban đầu.

Anh Mai Thanh Tuấn - xã Phước Long, thị trấn Phước Long, huyện Phước Long cho biết, gia đình anh đang thu hoạch tôm càng xanh trên diện tích 1ha. Do tôm không đạt trọng lượng lớn nên thương lái mua vào chỉ 60.000 đồng/kg. So với năm trước, giá tôm có giảm sâu.

Anh Tuấn chia sẻ, thực tế từ nhiều năm qua kể từ khi các doanh nghiệp tham gia thực hiện chuỗi liên kết sản xuất, chỉ diện tích lúa là được bao tiêu rộng rãi, còn sản phẩm tôm thì vẫn dậm chân tại chỗ. Lúa ngay đầu vụ đã có thương lái xuống liên hệ ký kết bao tiêu cũng như cung ứng vật tư cho quá trình canh tác. “Con tôm càng xanh bà con vẫn phải tự bơi, tự tìm thương lái mà giá cứ xuống liên tục nên cũng không biết đâu mà lần” - anh Tuấn băn khoăn.

Tương tự, ông Trần Thanh Ngân, xã Ninh Thạnh Lợi, huyện Hồng Dân tỉnh Bạc Liêu cho hay, trong số các loại tôm mà gia đình ông nuôi, tôm càng xanh đang có giá thấp nhất. Hết vụ năm nay, gia đình ông sẽ chuyển sang nuôi tôm thẻ hoặc sú.

Chia sẻ của anh Mai Thanh Tuấn, ông Trần Thanh Ngân cũng là thực tế chung ở hầu hết các vùng luân canh tôm - lúa trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu hiện nay. Giá tôm đi xuống do sức mua yếu và việc nuôi tôm quanh năm khiến mặt hàng này trở nên phổ biến với người tiêu dùng.

Nói về những khó khăn trong đầu ra con tôm càng xanh thời gian qua, đại diện Phòng NNPTNT huyện Phước Long cho hay, trước đây, khi loại tôm này mới xuất hiện trên thị trường, giá bán tại ao lên đến 150.000-180.000 đồng/kg, nay sức tiêu thụ giảm, đẩy giá xuống mạnh. Tôm càng xanh chủ yếu tiêu thụ trong nội địa, không đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu nên có giá thấp, thương lái thu gom bán tại các nhà hàng. Do tôm càng xanh đầu to trong khi thân lại nhỏ nên không được ưa chuộng ở thị trường nước ngoài như tôm sú, tôm thẻ. Tôm sú, tôm thẻ chân trắng được các nhà máy thu mua chế biến xuất khẩu là chính nên việc tiêu thụ có phần thuận lợi hơn. Còn tôm càng xanh chỉ tiêu thụ nội địa và phải thu hoạch, vận chuyển tôm sống tới tay người tiêu dùng nên rất khó khăn.

Ông Đỗ Minh Thắng - Chủ tịch UBND thị xã Giá Rai, cho biết: Địa phương sẽ liên kết, tìm những người có điều kiện để làm đầu mối trung gian thu gom tôm của bà con. Bởi chất lượng tôm nuôi theo hình thức này đã được chứng minh là tôm sạch và rất phù hợp để chế biến, xuất khẩu. Con tôm, cây lúa là hai đối tượng nuôi, trồng không thể tách rời và cùng phát triển bền vững mô hình này.

Năm nay, tỉnh Bạc Liêu xuống giống gần 46.000ha diện tích lúa - tôm. Định hướng của tỉnh Bạc Liêu đến 2030 là 60.000ha sản xuất lúa - tôm. Tuy nhiên, do giá tôm liên tục giảm trong 2 năm qua, người nuôi đã bắt đầu giảm diện tích.

NGUYÊN DU