Để Luật Công nghệ cao sửa đổi thực sự trở thành 'nam châm' hút FDI
Chủ tịch Kocham bày tỏ lo ngại cùng cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam rằng một số nội dung sửa đổi trong Luật Công nghệ cao có thể ảnh hưởng đến các chính sách ưu đãi mà doanh nghiệp FDI đã và đang được hưởng.
Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số và trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để hiện thực hóa khát vọng này, bà Mariam Sherman, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, Campuchia và Lào, nhấn mạnh tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên 2025 (VBF 2025) mới đây rằng Việt Nam cần một quá trình phát triển "bao trùm, bền vững và tốc độ nhanh" để giải quyết ba "điểm nghẽn" lớn.
Đó là nút thắt về năng suất lao động; đầu tư công nghệ, đổi mới sáng tạo để thoát khỏi “bẫy” gia công và cơ sở hạ tầng cho tăng trưởng - đặc biệt là năng lượng sạch.
Theo bà Sherman, đầu tư cho R&D của Việt Nam còn thấp, chỉ 0,5% GDP. Nếu không nhanh chóng áp dụng công nghệ, Việt Nam có nguy cơ bị kẹt giữa các đối thủ cạnh tranh chi phí thấp và công nghệ cao.
Đảm bảo việc sửa đổi Luật Công nghệ cao không làm suy giảm động lực của các doanh nghiệp FDI. Ảnh: Hoàng Hà
Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị đã định hướng rõ phát triển công nghệ cao gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đồng thời đặt ra yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ.
Sửa đổi Luật Công nghệ cao để thể chế hóa tinh thần của nghị quyết, qua đó tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và hấp dẫn đối với các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ cao.
Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) gồm 6 chương và 29 điều, giảm 6 điều so với Luật Công nghệ cao năm 2008 (sửa đổi năm 2013 và năm 2014) do có sự cấu trúc lại nên về hình thức có một số thay đổi so với Luật Công nghệ cao hiện hành.
Dự thảo hiện được đưa ra thảo luận tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.
Việc sửa đổi luật được kỳ vọng sẽ thúc đẩy đầu tư sản xuất - kinh doanh công nghệ cao, góp phần thực hiện mục tiêu đưa khoa học - công nghệ trở thành động lực phát triển kinh tế. Các chuyên gia đánh giá cao nỗ lực này, bởi FDI công nghệ cao không chỉ mang theo vốn đầu tư mà còn công nghệ tiên tiến, tri thức quản trị và cơ hội chuyển giao cho doanh nghiệp nội địa.
Một điểm gây tranh luận trong dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) là cách xác định doanh nghiệp công nghệ cao và cơ chế ưu đãi đi kèm.
Hiện nay, Giấy chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao chỉ có hiệu lực 5 năm và ưu đãi chỉ được hưởng trong thời gian này. Nhiều nhà đầu tư cho rằng quy định này thiếu ổn định, không phù hợp với nguyên tắc ưu đãi lâu dài, khiến họ dè dặt với các dự án hàng tỷ USD có vòng đời công nghệ dài hạn.
Trong lần sửa đổi này, cơ quan soạn thảo đề xuất bỏ cơ chế cấp Giấy chứng nhận, chuyển sang để doanh nghiệp tự đánh giá theo tiêu chí của Luật nhằm giảm thủ tục hành chính. Tuy nhiên, cách làm này lại nảy sinh lo ngại về sự không thống nhất trong cách hiểu, cách đánh giá của cơ quan quản lý khi hậu kiểm, có thể ảnh hưởng đến quyền lợi ưu đãi mà nhà đầu tư đã tính toán.
Chia sẻ trên báo chí, ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó tổng giám đốc Dịch vụ Tư vấn Thuế và Pháp lý Deloitte Việt Nam, cho rằng với thời hạn chứng nhận chỉ 5 năm, nhà đầu tư khó hoạch định chiến lược cho các dự án lớn kéo dài 10–15 năm. Vì vậy, tính ổn định và khả năng dự đoán của chính sách là yếu tố then chốt để thu hút đầu tư công nghệ cao.
Ông đề xuất không nên bỏ hẳn cơ chế chứng nhận mà nên cải tiến theo hướng linh hoạt hơn: kéo dài thời hạn, ứng dụng số trong đánh giá, hoặc rà soát định kỳ dựa trên mức độ rủi ro.
Nhiều quốc gia như Đức, Hà Lan hay Ấn Độ vẫn duy trì chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao, coi đây là công cụ quản lý đồng thời là “tem năng lực” giúp doanh nghiệp khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Đề cập đến vấn đề sửa đổi Luật Công nghệ cao, ông Ko Tae Yeon, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) đánh giá dự thảo Luật Công nghệ cao đang được Quốc hội xem xét, thảo luận là một văn bản pháp lý đặc biệt quan trọng, giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực công nghiệp quốc gia. Đây là nền tảng cốt lõi để Việt Nam tiến tới xây dựng nền kinh tế dựa trên công nghệ cao trong tương lai.
Tuy nhiên, điều khiến ông và cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam lo ngại là một số nội dung sửa đổi có thể ảnh hưởng đến các chính sách ưu đãi mà doanh nghiệp FDI đã và đang được hưởng theo cam kết đầu tư trước đây.
“Nếu việc sửa đổi dẫn tới thu hẹp phạm vi ưu đãi hoặc làm suy giảm năng lực cạnh tranh trong hoạt động đầu tư, điều đó có thể gây tác động tiêu cực đến các mục tiêu phát triển trung và dài hạn của Việt Nam - bao gồm mở rộng đầu tư, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao”, ông nhấn mạnh.
Ông Ko Tae Yeon lưu ý, cần đảm bảo việc sửa đổi Luật Công nghệ cao không làm suy giảm động lực của các doanh nghiệp FDI. Quá trình sửa đổi luật cần được thực hiện một cách hợp lý, hài hòa và nhất quán, tránh tạo ra sự bất ổn trong môi trường đầu tư.
