Điện Biên đặt mục tiêu bứt phá, phát triển hạ tầng vùng biên

Điện Biên là một trong những tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước, với hơn 80% dân số là người dân tộc thiểu số, sinh sống tại các vùng cao, biên giới. Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, giao thông chia cắt, trình độ dân trí không đồng đều, tập quán sản xuất lạc hậu... là những rào cản lớn trong hành trình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Hiện Điện Biên vẫn nằm trong nhóm tỉnh có mức phát triển thấp, GRDP năm 2024 (giá hiện hành) đạt 31.663,39 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,27% GDP cả nước. Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 4.829,39 tỷ đồng, tương đương 0,35% GDP khu vực này trên toàn quốc. Nếu so sánh theo giá so sánh, GRDP năm 2024 của Điện Biên chỉ bằng 1/1,77 so với tỉnh Sơn La (8.459 tỷ đồng).

Tuy vậy, những năm gần đây, chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) đã lan tỏa sâu rộng đến từng thôn, bản vùng cao tỉnh Điện Biên, nhiều bản làng vùng biên đã khoác lên mình diện mạo mới, hạ tầng điện - đường - trường - trạm được cải thiện, đời sống người dân ngày càng nâng cao.

Dù là một tỉnh vùng cao, biên giới còn nhiều khó khăn, Điện Biên vẫn đặt quyết tâm lớn trong hoàn thiện hệ thống hạ tầng, nâng cao đời sống người dân, từng bước rút ngắn khoảng cách phát triển với các vùng miền khác trong cả nước.

Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, 6 tháng đầu năm 2025, nhiều tuyến đường liên thôn, liên xã tại các huyện trước đây như: Tủa Chùa, Mường Nhé, Mường Chà, ... được đầu tư nâng cấp; các công trình điện, nước sạch sinh hoạt và điểm trường học cũng được xây dựng mới hoặc cải tạo. Đây là những công trình có tính quyết định tới chất lượng sống của người dân, đặc biệt ở các xã vùng cao, vùng sâu – nơi mùa mưa kéo dài có thể gây cô lập, chia cắt trong thời gian dài.

Trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp (1/7/2025), toàn tỉnh Điện Biên có 2 đơn vị cấp huyện đủ điều kiện công nhận hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới, 2 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, 5 xã đạt chuẩn nâng cao, 26/115 xã đạt chuẩn cơ bản (22,6%), 267 thôn, bản đạt chuẩn nông thôn mới hoặc kiểu mẫu.

Hạ tầng nông thôn được cải thiện với 100% xã có đường ô tô đến trung tâm, hơn 760 km đường giao thông nông thôn được làm mới, nâng cấp; hầu hết xã có công trình thủy lợi, 93 – 95% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia. Trường học, trạm y tế, nhà văn hóa và chợ nông thôn được đầu tư nâng cấp, nâng cao chất lượng dịch vụ và đời sống người dân. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 ước đạt 19,5 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ lao động qua đào tạo trên 62%.

Bên cạnh sự chung sức của chính quyền và nhân dân, nguồn lực từ ngân sách nhà nước giữ vai trò then chốt giúp các xã vùng cao Điện Biên đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hạ tầng và các tiêu chí nông thôn mới. Các dự án về giao thông, điện, trường học, trạm y tế, nước sạch… đều được bố trí vốn theo lộ trình phù hợp.

Trong đó, Bộ Tài chính đóng vai trò điều phối, cân đối và giám sát việc phân bổ ngân sách, bảo đảm nguồn vốn trung ương được phân cấp minh bạch, đúng mục tiêu và ưu tiên cho vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Việc quản lý, giải ngân được thực hiện chặt chẽ, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn công, tạo nền tảng quan trọng để Điện Biên triển khai đồng bộ các hạng mục hạ tầng thiết yếu, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội

Ông Đỗ Quang Minh, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn và Kinh tế hợp tác Điện Biên (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên) chia sẻ: “Mỗi tiêu chí nông thôn mới đạt được là một bước cải thiện thiết thực trong đời sống của người dân, từ hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục đến môi trường. Đặc biệt, với địa bàn đặc thù miền núi như Điện Biên, việc giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được còn khó hơn đạt mới. Hiện chúng tôi đang tập trung tháo gỡ khó khăn ở các xã đã cơ bản hoàn thành các tiêu chí, đồng thời huy động nguồn lực xã hội hóa để đầu tư những hạng mục còn thiếu.”.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, chia sẻ: “Khó khăn lớn nhất hiện nay là nhiều xã đã cơ bản hoàn thành các tiêu chí, nhưng chưa đủ điều kiện để được công nhận đạt chuẩn do còn thiếu các tiêu chí như thu nhập, hạ tầng, môi trường, ... Đặc biệt, nhiều xã vùng cao gặp trở ngại về giao thông và điều kiện tiếp cận các nguồn lực đầu tư”.

Năm 2025 là năm chuyển tiếp giữa hai giai đoạn triển khai chương trình NTM (2021–2025), nên khối lượng công việc càng lớn hơn, yêu cầu ngày càng cao hơn. Bên cạnh đó, nguồn lực đầu tư hạn chế, nhưng nhu cầu xây dựng hạ tầng giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế ở các xã còn rất lớn. Địa hình và điều kiện khí hậu bất lợi, nhiều xã vùng cao như Mường Nhé, Nậm Pồ, Tủa Chùa thường xuyên bị chia cắt bởi mưa lũ, khiến tiến độ triển khai các công trình bị chậm…

Trước những thách thức đó, UBND tỉnh Điện Biên và các ngành chức năng đã chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các huyện tập trung rà soát, phân loại các xã có khả năng đạt chuẩn để ưu tiên đầu tư, hoàn thiện tiêu chí còn thiếu. Mục tiêu đến cuối năm 2025 là đưa 4 xã đạt chuẩn NTM, nâng tổng số lên 30 xã (tăng thêm 4 xã); Tỷ lệ xã đạt chuẩn đạt 27% tổng số xã trong toàn tỉnh; Số tiêu chí bình quân đạt 13 tiêu chí/xã, tương đương 105,69% so với mức hiện tại.

Theo định hướng của tỉnh Điện Biên, giai đoạn 2025–2030 sẽ tiếp tục đẩy mạnh xây dựng NTM với các mục tiêu: Mỗi năm có ít nhất 5 xã đạt chuẩn NTM; Phấn đấu có xã NTM nâng cao và kiểu mẫu; Giảm tỷ lệ xã dưới 10 tiêu chí xuống còn dưới 10%; Thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng 1,3–1,5 lần; Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt trên 95%.

Ngày 5/12 buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Điện Biên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết Quốc hội đã thống nhất thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo và phát triển vùng dân tộc thiểu số, đặc biệt quan trọng với Điện Biên.

Từ 1/4/2026, chương trình sẽ triển khai các nhóm vấn đề như giải quyết nước sinh hoạt; đầu tư hạ tầng; phát triển văn hóa - đời sống. Từ đó sẽ có điều kiện cho địa phương, Điện Biên gần như không phải bố trí vốn đối ứng, hoặc chỉ ở mức rất nhỏ.

Ngoài ra, còn ít nhất ba chương trình mục tiêu khác về y tế, giáo dục, văn hóa, với tổng vốn 340.000 tỷ đồng và Điện Biên sẽ được hưởng lợi từ các chương trình này.

PV