Điện Biên: Xã Sam Mứn xây dựng nông thôn mới gắn với giảm nghèo bền vững

Hoàn thiện hạ tầng, tạo nền tảng phát triển bền vững

Xã Sam Mứn là "lòng chảo" của tỉnh Điện Biên, có diện tích 156 km² với 8.054 khẩu, chia thành 20 thôn bản với ba dân tộc chủ yếu: Kinh, Thái và Mông.

Trước khi triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, hạ tầng xã còn thiếu đồng bộ, đặc biệt là giao thông, điện sinh hoạt và viễn thông. Một số thôn bản chưa có điện lưới, chưa phủ sóng điện thoại, nhiều tuyến đường vẫn là đường đất, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và đi lại của người dân.

Người dân xã Sam Mứn thường xuyên tổ chức lao động vệ sinh, tu sửa đường giao thông nông thôn.

Ông Phạm Thiết Chùy, Chủ tịch UBND xã Sam Mứn cho biết, nhờ sự quan tâm của Trung ương, tỉnh Điện Biên và sự nỗ lực của chính quyền địa phương, đến nay, xã Sam Mứn đạt một số kết quả nổi bật. 100% đường trục liên xã và đường trục xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; 90% đường trục thôn, bản vùng lòng chảo kiên cố hóa; 40% đường liên thôn, bản vùng cao được cải tạo.

Cùng đó, 98% hộ dân đã sử dụng điện lưới quốc gia, các nguồn điện khác được áp dụng linh hoạt cho những khu vực khó khăn. Hơn 92% người dân sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, 98% thôn, bản phủ sóng điện thoại di động. Cơ sở hạ tầng giáo dục và y tế cũng được nâng cấp toàn diện: 100% phòng học và 90% phòng nội trú kiên cố hóa; 100% trạm y tế đảm bảo cơ sở vật chất theo quy định của Bộ Y tế.

Ông Lò Văn Hinh, Trưởng bản Pom Lót chia sẻ, trước đây, mỗi khi mưa lớn, đường đất lầy lội, trẻ em phải đi bộ cả chục km đến trường. Giờ đây, đường nhựa phẳng, điện nước đầy đủ, đời sống của người dân được cải thiện rất nhiều.

Hạ tầng phát triển không chỉ giúp đời sống vật chất của người dân nâng cao, mà còn tạo nền tảng quan trọng để Sam Mứn triển khai các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu trong giai đoạn 2026 - 2030.

Phát triển kinh tế nông thôn xanh

Kinh tế Sam Mứn chủ yếu dựa vào nông - lâm nghiệp, chăn nuôi nhỏ lẻ. Trình độ sản xuất còn hạn chế, năng suất lao động thấp, việc áp dụng khoa học kỹ thuật chưa phổ biến. Để thay đổi thực trạng này, xã tập trung cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn theo hướng sinh thái, hiện đại, tích hợp đa giá trị, đồng thời tạo liên kết với thị trường tiêu thụ.

Các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP được khuyến khích áp dụng. Những vùng trồng lúa, ngô, sắn hay rừng trồng đều được đánh dấu mã số vùng trồng, tạo điều kiện truy xuất nguồn gốc và quản lý hiệu quả. Bên cạnh đó, xã tập trung phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, liên kết sản xuất - tiêu thụ với doanh nghiệp.

Điển hình là mô hình nuôi hươu của hộ gia đình ông Nguyễn Đình Kiên, Bí thư chi bộ bản Na Hai. Từ 3 cặp hươu giống năm 2017, đến nay, gia đình ông sở hữu đàn hươu 32 con, thu nhập hàng năm từ nhung và hươu giống đạt khoảng 150 - 180 triệu đồng, tạo sinh kế ổn định.

Năm 2025, ông thành lập Hợp tác xã Mùa Ban Điện Biên với 15 thành viên, hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp giống và nhân rộng mô hình. Nhiều hộ dân nhờ vậy mạnh dạn chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang nuôi hươu theo chuỗi, có thu nhập ổn định. Đây chính là minh chứng sống động cho việc đưa khoa học kỹ thuật và mô hình kinh tế mới vào phát triển cộng đồng dân tộc thiểu số

Một trong những điểm nhấn kinh tế của Sam Mứn là du lịch sinh thái và du lịch trải nghiệm. Khu di tích lịch sử Tam Vạn, Cửa Khẩu Quốc tế Tây Trang cùng các bản làng văn hóa đặc trưng được quy hoạch để phát triển sản phẩm du lịch "xanh", "trải nghiệm" nông nghiệp. Nhiều hộ dân đã phát triển dịch vụ homestay kết hợp bán sản phẩm nông nghiệp chế biến, tạo thêm thu nhập.

Chương trình phát triển kinh tế nông thôn cũng hướng tới xây dựng sản phẩm OCOP đặc trưng địa phương, mở rộng thị trường tiêu thụ, kết hợp chuyển đổi số trong thương mại nông thôn, thúc đẩy sinh kế bền vững. Hàng năm, xã đào tạo nghề cho 30 - 35 lao động dân tộc thiểu số, tạo việc làm mới cho 40 - 50 người, đồng thời nâng cao tỷ lệ lao động được đào tạo nghề lên 80%.

Mục tiêu của xã giai đoạn 2026 - 2030 là 50% lao động người dân tộc thiểu số trong độ tuổi có nghề phù hợp, 80% lao động sau học nghề có việc làm hoặc nâng cao năng suất, thu nhập. Sam Mứn phấn đấu hướng tới nền kinh tế nông thôn xanh, hiện đại, đa giá trị và thích ứng với thị trường, giúp người dân không chỉ thoát nghèo, mà còn có khả năng vươn lên bền vững.

Đời sống văn hóa tinh thần của người dân ngày càng phong phú.

Không ngừng nâng cao chất lượng đời sống

Chương trình giảm nghèo bền vững tại Sam Mứn được triển khai đồng bộ, kết hợp hỗ trợ nhà ở, nước sạch, điện, sinh kế và các chính sách an sinh xã hội. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 16,36%, bình quân giảm 3 - 5%/năm, nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững.

Các chính sách chăm sóc người có công, bảo trợ xã hội, hỗ trợ trẻ em, phụ nữ dân tộc thiểu số được đảm bảo. Công tác y tế, giáo dục và dịch vụ thiết yếu được nâng cao, đảm bảo người dân tiếp cận bình đẳng.

Các thôn, bản cũng chú trọng phát triển văn hóa - thể thao. Trên 60% thôn, bản có nhà văn hóa, khu thể thao; hơn 50% thôn, bản có đội văn nghệ hoạt động thường xuyên. Ngoài ra, 95% hộ nghèo và cận nghèo được tiếp cận dịch vụ viễn thông, internet; gần như toàn bộ người dân vùng khó khăn được phổ biến kiến thức, kỹ năng giảm nghèo hiệu quả.

Sam Mứn còn đẩy mạnh các mô hình sinh kế đa dạng, nông nghiệp xanh, thân thiện môi trường và áp dụng chuyển đổi số. Những mô hình giảm nghèo gắn với kinh tế số, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bảo đảm kết nối thị trường, có cơ chế tín dụng vi mô, bảo hiểm rủi ro để mô hình được nhân rộng và duy trì bền vững.

Sam Mứn cũng đang xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu, thôn sinh thái, trồng cây xanh, cải tạo cảnh quan gắn với cộng đồng, tạo môi trường sống hài hòa, an toàn, thân thiện với thiên nhiên. Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh" được triển khai hiệu quả, góp phần hình thành các "khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc".

Song song phát triển kinh tế, xã tiếp tục bảo tồn văn hóa, phát triển sản phẩm du lịch, OCOP, mô hình sinh kế đa dạng, đồng thời tăng cường năng lực phòng, chống thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm phát triển bền vững.

Ông Và A Nếnh (bản Na Láy) cho biết, giảm nghèo không chỉ là giúp người dân có ăn, mặc mà còn nâng cao năng lực tư duy, biến những suy nghĩ thành hành động. Người dân bây giờ chủ động hơn trong phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, giữ gìn văn hóa và tham gia xây dựng cộng đồng đoàn kết, văn minh.

Sam Mứn đang là minh chứng sống động cho hướng đi kết hợp xây dựng nông thôn mới với giảm nghèo bền vững, nơi người dân từng bước nâng cao đời sống, phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc văn hóa và thích ứng hiệu quả với thiên nhiên khắc nghiệt. Với sự đoàn kết và nỗ lực, Sam Mứn đang dần hiện thực hóa khát vọng trở thành vùng quê giàu tiềm năng, văn minh, ấm no và hạnh phúc.

Mai Thu

Linh Đan