ĐIỀU TRA Bài 2: Từ mạng xã hội đến bưu điện – đường đi tinh vi của những thùng thuốc cấm

Đầu tháng 7-2025, nhóm PV bắt đầu tiếp cận một trang Facebook có tên “Thuốc Lưu dẫn”, chuyên quảng cáo, bán các sản phẩm nông dược nằm trong danh mục cấm lưu hành, xuất - nhập khẩu tại Việt Nam.

Trang này được tổ chức bài bản như một doanh nghiệp thương mại điện tử: chạy quảng cáo, thuê người quản lý fanpage, chăm sóc khách hàng và nhận đơn qua điện thoại. Các bài quảng cáo được đăng liên tục, với những lời mời chào như: “MỌI NGƯỜI XỊT CỎ DỌN VƯỜN LIÊN HỆ BÊN EM. Thuốc trừ cỏ hàng lưu dẫn đây mọi người. THUỐC LƯU DẪN CŨ - bao chết các loại cỏ, miễn ship tận nơi, có bán lẻ theo can và giá sỉ theo thùng. Hàng chuẩn - bao chết cỏ - giá rẻ nhất thị trường. Uy tín - chất lượng”.

Những mặt hàng mà trang này rao bán thuộc danh mục bị cấm sử dụng và buôn bán tại Việt Nam từ ngày 1-7-2021, theo Thông tư số 10/2020/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT, do có chứa hoạt chất Glyphosate.

Từ số điện thoại được đăng công khai (03386.444XX), phóng viên liên hệ đặt hàng và gặp một phụ nữ. Người này tỏ ra rất thận trọng, hỏi kỹ về số lượng và địa điểm giao hàng. Khi chúng tôi đề nghị đến tận kho xem hàng, lập tức chị ta từ chối: “Chuyện đến kho thì không được anh ơi. Kho em ở TP Tây Ninh (nay là phường Tân Ninh). Bán hàng này anh cũng biết là nó nhạy cảm rồi…”

Chị này khẳng định có thể giao hàng tận nơi, chỉ cần cung cấp địa chỉ và số điện thoại.

Chúng tôi đặt thử một thùng Niphosate 480SL loại 900ml/chai, sản phẩm có chứa hoạt chất Glyphosate bị cấm lưu hành.

Ngày 16-7, tại ngã 4 Trà Võ (Tây Ninh), một nhân viên Bưu điện Việt Nam (VNPost) giao đến hai thùng hàng nặng khoảng 50kg, được quấn kín bằng nilon đen và băng keo vàng. Sau khi yêu cầu mở kiểm tra, bên trong toàn bộ là các chai Niphosate 480SL – loại thuốc trừ cỏ bị cấm.

Chúng tôi lấy lý do “giao sai hàng” và yêu cầu trả lại. Shipper sau đó mang kiện hàng về lại bưu cục gần đó.

Từ mã kiện hàng 841908 và tem nhãn, PV truy ra nơi gửi là một bưu cục ở huyện Tân Châu cũ, tỉnh Tây Ninh. Người gửi ghi tên “Nga”, địa chỉ “Tân Hưng, xã Đắk Ngo, huyện Tân Châu”. Tuy nhiên, khi xác minh, chúng tôi phát hiện địa chỉ này là địa chỉ giả: xã Đắk Ngo không tồn tại, xã Tân Hưng cũ nay là xã Tân Phú.

Nhiều ngày sau, theo dõi hệ thống vận chuyển của bưu điện, chúng tôi đã phát hiện một kho hàng của bưu cục tỉnh Tây Ninh, nơi một xe tải biển số 70H-042.xx thường xuyên lui tới để xuống hàng. Những kiện hàng trên xe có hình dáng y hệt thùng thuốc cấm mà chúng tôi từng nhận.

Chiếc xe này sau đó được phát hiện đỗ tại một căn nhà trên đường Cách Mạng Tháng 8, phường Tân Ninh - cách kho bưu điện chỉ khoảng 1km. Biển hiệu bên ngoài ngôi nhà ghi: “Dân Đẹp” - Cửa hàng vật tư trang trí nội thất.

Từ ngày 18-7 đến đầu tháng 8, nhóm PV liên tục ghi nhận 2 xe tải (70H-042.xx loại 5 tấn và 70C-076.xx loại 2 tấn) liên tục lùi vào bên hông căn nhà để chất hàng. Khu vực này được che chắn bằng cổng sắt cao, khó quan sát từ bên ngoài. Mỗi lần vận chuyển, luôn có một người đàn ông cảnh giới.

Khoảng 16 giờ ngày 18-7, chiếc xe tải 70C-076.xx chất hàng xong, bọc qua các con hẻm nhỏ để vào kho bưu điện tỉnh. Tại đây, một nhân viên bưu cục mở cửa cho xe vào và chuyển hàng vào bên trong kho.

Trưa ngày 22-8, nhóm PV phát hiện chiếc xe tải nhỏ mang biển số 70C-076.xx di chuyển từ khu nhà kho nhỏ phía ngoài có bảng hiệu là “Dân Đẹp”. Chiếc xe rời khỏi khu vực này theo hướng xã Tân Đồng (xã Suối Ngô, huyện Tân Châu cũ) khu vực sát biên giới Việt Nam – Campuchia.

Ngay từ đầu hành trình, tài xế đã thể hiện nhiều biểu hiện lạ, thường xuyên dừng đỗ bất thường, chui vào các con hẻm nhỏ, di chuyển với tốc độ thất thường và liên tục quan sát phía sau xe qua gương chiếu hậu, dường như lo sợ bị theo dõi.

Có thời điểm, xe dừng hẳn vài phút tại những khúc cua vắng người, rồi bất ngờ rẽ vào các con đường nhỏ không có trên bản đồ số, khiến việc bám đuôi trở nên vô cùng khó khăn.

Sau quãng đường khoảng 40km, chiếc xe tải bất ngờ rẽ vào một căn nhà cấp 4 nằm chênh so với mặt đường khoảng 3 mét, tọa lạc tại một khu dân cư thưa thớt thuộc xã Tân Đông.

Khi xe vừa tới nơi, một người phụ nữ trong nhà nhanh chóng mở cửa nhà, để xe gần như lọt hẳn vào bên trong. Từ bên ngoài, không thể nhìn thấy bất cứ hoạt động gì bên trong căn nhà, giờ đã trở thành "kho ngầm" được che chắn kỹ lưỡng khỏi sự chú ý của người dân và lực lượng chức năng.

Khoảng 15 phút sau, xe tải rời khỏi căn nhà trong im lặng. Tuy nhiên, thay vì quay lại bằng con đường cũ, tài xế chọn một lộ trình hoàn toàn khác: tuyến đường nhỏ, quanh co, nhiều đoạn xuống cấp và cực kỳ khó đi.

Chiếc xe quay về lại kho hàng tại phường Tân Ninh vào cuối giờ chiều. Lúc này, tại kho đã có sẵn hai thanh niên trẻ, sử dụng xe đẩy để chuyển các thùng giấy lớn xuống từ thùng xe.

Bên trong các thùng, qua quan sát sơ bộ, chứa nhiều chai lọ nghi là nông dược mà nhóm PV đã ghi nhận trước đó. Số hàng này, sau khi có khách mua sẽ được nhân viên chia nhỏ, đóng gói, đưa đến các điểm gửi hàng như bưu điện, bưu cục chuyển phát nhanh, tiếp tục gửi đi các tỉnh khác trong nước.

Không dừng lại ở đó, những ngày tiếp theo, nhóm PV quyết định tiếp cận khu vực “kho ngầm” tại Tân Đông, điểm tập kết hàng trước khi chuyển về kho chính tại phường Tân Ninh.

Tuy nhiên, địa hình nơi đây vô cùng hiểm trở: kho nằm ở vị trí thấp hơn mặt đường quốc lộ, bị che chắn bởi nhà dân và cây cối rậm rạp. Không có bất kỳ điểm cao nào hoặc vị trí kín đáo để có thể quan sát mà không bị lộ.

Bên cạnh đó, qua tìm hiểu, chúng tôi được biết hầu hết những hộ dân sống xung quanh kho đều là người thân hoặc họ hàng của nhóm người điều hành kho hàng. Vì vậy, sự xuất hiện của người lạ trong khu vực ngay lập tức gây chú ý, làm tăng nguy cơ bị lộ và ảnh hưởng đến quá trình tác nghiệp.

Những biểu hiện bất thường trong hoạt động vận chuyển, cất giấu hàng hóa trong nhà dân, sử dụng tuyến đường vòng để né tránh theo dõi, thay đổi lộ trình liên tục, cùng việc gửi hàng qua các kênh chuyển phát để né tránh kiểm tra, đều cho thấy dấu hiệu của hoạt động vận chuyển, kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc.

Đặc biệt là các loại nông dược – sản phẩm liên quan trực tiếp đến sức khỏe, an toàn của người nông dân và môi trường đất, nước.

Ngày 23-9, nhóm PV quay lại căn nhà trên đường Cách Mạng Tháng 8 (phường Tân Ninh) – nơi trước đó chúng tôi phát hiện các hoạt động bốc xếp hàng hóa khả nghi.

Lần này, khung cảnh đã khác hẳn: tấm biển “Dân Đẹp” đã được tháo xuống, thay vào đó là bảng hiệu mới với tên “Dân Phát Tài – Chuyên kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật”.

Phía bên trái căn nhà được bố trí như một cửa hàng kinh doanh vật tư nông nghiệp thông thường, bày bán những loại thuốc BVTV nằm trong danh mục được phép lưu hành tại Việt Nam. Các kệ hàng được sắp xếp ngay ngắn, bảng giá niêm yết, tạo cảm giác như một cơ sở kinh doanh hợp pháp.

Tuy nhiên, với những gì chúng tôi đã ghi nhận trước đó như các chuyến xe chở hàng bí mật, những thùng thuốc cấm chuyển qua kho bưu điện, cho đến thủ đoạn dùng địa chỉ giả đến việc “thay áo” nhanh chóng này đặt ra nhiều nghi vấn: liệu đây có phải là một bước đi nhằm hợp thức hóa, che đậy hoạt động buôn bán thuốc cấm trước đó?

Những dòng quảng cáo vẫn tiếp tục chạy đều trên mạng. Và những thùng hàng đen vẫn âm thầm được giao đi, qua bưu điện – nơi không ai ngờ rằng “hàng cấm” lại dễ dàng lưu thông đến vậy.

Phạm Hải - Nguyễn Tiến - Minh Hậu

Thiết kế: HOÀNG GIANG - YẾN NHI