Đòn bẩy chính sách cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân

PV: Theo ông, Dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi) lần này hướng tới những mục tiêu trọng tâm nào để vừa đảm bảo công bằng, vừa tạo động lực cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị?

TS. Nguyễn Đình Chiến

TS. Nguyễn Đình Chiến: Theo tôi, các mục tiêu trọng tâm đã được thể hiện cụ thể thông qua những quy định trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Trong đó, mục tiêu đảm bảo tính công bằng xã hội được thể hiện thông qua việc mở rộng cơ sở thuế, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Việc rà soát các loại thu nhập, mở rộng cơ sở thuế giúp mở rộng phạm vi điều chỉnh của sắc thuế này, điều tiết được nhiều người nộp thuế hơn, đặc biệt là những cá nhân có thu nhập chịu thuế từ nhiều nguồn khác nhau. Điều này đảm bảo nguyên tắc công bằng theo chiều dọc: người có thu nhập cao hơn sẽ có nghĩa vụ thuế cao hơn, góp phần san sẻ gánh nặng thuế một cách hợp lý trong xã hội.

Bên cạnh đó, việc nghiên cứu điều chỉnh mức giảm trừ cho người nộp thuế và người phụ thuộc phù hợp với bối cảnh mới thể hiện sự công bằng theo chiều ngang, giúp giảm áp lực thuế cho các hộ gia đình có người phụ thuộc, đảm bảo mức sống tối thiểu và công bằng hơn so với những cá nhân khác có cùng thu nhập nhưng không có người phụ thuộc.

Còn mục tiêu tạo động lực phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân thông qua các cải cách, đảm bảo tính đơn giản, minh bạch, thu hút nhân lực… Cụ thể, việc đề xuất giảm số bậc trong Biểu thuế suất lũy tiến từng phần đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục cho tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập, người nộp thuế và cơ quan quản lý, mà còn là một động thái tích cực với khu vực tư nhân.

Biểu thuế mới với các bậc hợp lý sẽ giúp tăng thu nhập thực tế cho người lao động, từ đó giúp doanh nghiệp tư nhân thu hút và giữ chân được nhân tài, nguồn lực chất lượng cao - yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cùng với đó, dự thảo Luật bổ sung các khoản thu nhập được miễn thuế liên quan đến phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; bổ sung quy định miễn thuế, giảm thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ quỹ mở, lợi tức của nhà đầu tư cá nhân được chia từ quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư bất động sản…

Điều này trực tiếp tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi, giúp khu vực kinh tế tư nhân, nhất là các doanh nghiệp công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo, có cơ hội tiếp cận lực lượng lao động trình độ cao mà không bị ảnh hưởng quá lớn bởi chính sách thuế. Đây là sự cụ thể hóa rõ nét chủ trương của Đảng và Nhà nước được nêu trong Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Ngoài ra, một hệ thống thuế minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện và có cơ chế ngăn chặn hiệu quả hành vi trốn thuế sẽ tạo ra sân chơi bình đẳng cho tất cả doanh nghiệp. Khi mọi chủ thể đều tuân thủ luật chơi một cách công bằng, các doanh nghiệp làm ăn chân chính sẽ có nhiều cơ hội phát triển hơn, loại bỏ cạnh tranh không lành mạnh.

Chính sách miễn, giảm thuế tạo động lực làm việc cho người lao động. Ảnh: Đức Thanh

PV: Trong bối cảnh phát triển kinh tế số, nhiều cá nhân có thu nhập từ kinh doanh thương mại điện tử, đầu tư tài chính… Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) có những điểm mới nào giúp quản lý thuế hiệu quả, nhưng vẫn tạo thuận lợi cho người nộp thuế, thưa ông?

TS. Nguyễn Đình Chiến: Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) có nhiều điểm mới nhằm thích ứng với sự phát triển của kinh tế số, thương mại điện tử, đầu tư tài chính…, giúp quản lý thuế hiệu quả hơn, mà vẫn tạo thuận lợi cho người nộp thuế.

Một là, bổ sung rõ ràng các nguồn thu nhập mới. Việc liệt kê cụ thể và bổ sung các loại thu nhập từ kinh doanh thương mại điện tử, nền tảng số, tài sản số, chuyển nhượng tín chỉ carbon... tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để cơ quan thuế có căn cứ quản lý, tránh thất thu.

Hai là, áp dụng thuế suất cố định đơn giản. Đối với nhiều loại thu nhập mới và thu nhập từ kinh doanh của cá nhân có doanh thu dưới một ngưỡng nhất định, luật áp dụng các mức thuế suất tỷ lệ cố định (0,5%; 1%; 1,5%; 2%; 5%) thay vì tính toán phức tạp theo biểu lũy tiến. Cách tính này vừa minh bạch, vừa giúp cơ quan thuế dễ dàng ước tính và quản lý số thu, đặc biệt với những đối tượng khó kiểm soát.

Ba là, quy định rõ thời điểm xác định thu nhập tính thuế, giúp xác định kỳ tính thuế rõ ràng, hạn chế tranh chấp và tạo thuận lợi cho việc kê khai, thanh tra.

Bốn là, bỏ cơ chế thuế khoán, chuyển sang hình thức kê khai và hạch toán đơn giản. Cá nhân kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử, nếu có doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên sẽ sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai theo chế độ kế toán đơn giản, áp dụng thuế suất 17% như doanh nghiệp nhỏ.

Năm là, áp dụng và nâng ngưỡng miễn thuế 20 triệu đồng/lần phát sinh đối với thu nhập từ trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại, nhận thừa kế, quà tặng... giúp giảm gánh nặng hành chính cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế đối với các khoản thu nhập nhỏ lẻ.

Việc giao Chính phủ, cơ quan quản lý căn cứ thực tế để ban hành hướng dẫn kỹ thuật đảm bảo chính sách vừa chặt chẽ, vừa kịp thời và tạo điều kiện cho đổi mới, phát triển kinh tế số trong khuôn khổ pháp luật.

PV: Trong kỳ vọng của ông, Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) khi được thông qua và đi vào thực thi sẽ thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân như thế nào?

TS. Nguyễn Đình Chiến: Việc thông qua và triển khai Luật Thuế thu nhập cá nhân mới được kỳ vọng sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực, không chỉ cho người nộp thuế cá nhân, mà còn trở thành cú hích quan trọng cho khu vực kinh tế tư nhân.

Luật mới sẽ thúc đẩy môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch hơn nhờ các quy định rõ ràng, dễ thực hiện và biện pháp ngăn chặn trốn thuế hiệu quả. Doanh nghiệp tư nhân làm ăn chân chính sẽ yên tâm đầu tư, mở rộng sản xuất.

Chính sách miễn, giảm thuế hợp lý và biểu thuế lũy tiến đơn giản hơn sẽ giúp doanh nghiệp thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao, đồng thời tạo động lực làm việc cho người lao động. Điều này khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào đào tạo, nâng cao năng suất và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, việc đơn giản hóa thủ tục và làm rõ các quy định sẽ giảm chi phí tuân thủ, thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong quản lý nhân sự và tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả vận hành tổng thể.

Bên cạnh đó, các quy định về miễn, giảm thuế gắn với mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững sẽ định hướng dòng vốn đầu tư của khu vực tư nhân, tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh có trách nhiệm với môi trường và xã hội.

Đặc biệt, điều kỳ vọng lớn nhất là Luật Thuế thu nhập cá nhân mới sẽ không còn đơn thuần là một công cụ thu ngân sách, mà sẽ trở thành một đòn bẩy chính sách hiệu quả, góp phần kiến tạo một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và hỗ trợ tích cực cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Khi khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ, năng động và bền vững, họ sẽ không chỉ đóng góp nhiều hơn vào ngân sách nhà nước, mà còn tạo ra nhiều việc làm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của đất nước.

PV: Xin cảm ơn ông!

Đức Việt