Động lực mới cho Việt Nam: Khi văn hóa và công nghệ song hành tăng trưởng

Kinh tế Việt Nam khẳng định bản lĩnh qua những thành tựu ấn tượng

Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng được đánh giá là thể hiện tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược và tinh thần cầu thị khi tổng kết thành tựu, nhìn thẳng vào hạn chế để hoàn thiện đường lối phát triển.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần xác định rõ động lực tăng trưởng mới, phát huy vai trò của kinh tế tư nhân, khoa học - công nghệ và đưa văn hóa thực sự trở thành nguồn lực nội sinh của phát triển quốc gia.

Khoa học công nghệ sẽ là động lực tăng trưởng mới cho Việt Nam

Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Toàn, Viện trưởng Viện kinh tế chính trị, nhiệm kỳ vừa qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu kinh tế quan trọng, thể hiện bản lĩnh vững vàng của Đảng trong lãnh đạo phát triển đất nước.

Cụ thể, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,3%, cao hơn hai nhiệm kỳ trước; nếu loại trừ năm 2021 bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, mức tăng trưởng bình quân đạt tới 7,2%, trong đó có hai năm tăng trên 8% - tạo tiền đề vững chắc hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030.

Bên cạnh đó, Việt Nam giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô trong bối cảnh toàn cầu biến động mạnh, kiểm soát tốt lạm phát, đảm bảo các cân đối lớn và hoàn thành hầu hết chỉ tiêu kinh tế - xã hội.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Toàn nhấn mạnh, đột phá về thể chế và kết cấu hạ tầng là điểm sáng nổi bật, khi Việt Nam đã hoàn thiện hành lang pháp lý, phát triển mạnh hạ tầng giao thông, hạ tầng số và dữ liệu - tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

Ông đề nghị Văn kiện Đại hội XIV cần trình bày rõ những điểm sáng này một cách súc tích, có trọng tâm để tăng tính thuyết phục và truyền cảm hứng phát triển.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Toàn cho rằng, Việt Nam cần thay đổi tư duy từ quản trị sang kiến tạo

Bên cạnh đó, ông cũng nêu quan điểm, mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế vẫn còn chậm, chưa đạt kỳ vọng. Dù chủ trương này được nêu từ Đại hội XI (2011), nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào lao động và vốn - trong khi khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số chưa trở thành động lực chính.

Dự thảo Văn kiện XIV đã xác định đúng hướng khi lấy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm nền tảng phát triển, ông đánh giá đây là “bước đi mang tính đột phá chiến lược”.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Toàn đặc biệt nhấn mạnh vai trò kinh tế tư nhân - một động lực quan trọng, thậm chí quan trọng nhất của nền kinh tế. Ông kiến nghị cần có cơ chế và hành lang pháp lý thuận lợi, minh bạch để khu vực này phát huy tối đa tiềm năng.

Ngoài ra, ông cũng chỉ ra hạn chế trong phát triển các thị trường đầu vào như đất đai, vốn, chứng khoán, công nghệ… và cho rằng Việt Nam cần chuyển từ quản lý sang quản trị, xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển để khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội.

Tư duy mới trong chỉ đạo: Kiên định đổi mới, phát huy “tự chủ chiến lược”

Cùng góp ý vào Văn kiện, PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, khẳng định Dự thảo lần này thể hiện tư duy mới và tầm nhìn chiến lược rõ rệt.

Nếu các kỳ Đại hội XI, XII, XIII tập trung vào hệ thống quan điểm chỉ đạo theo lĩnh vực, thì ở Đại hội XIV, năm quan điểm chiến lược được xác định rõ hơn, trong đó nổi bật là việc bổ sung “kiên định lý luận về đường lối đổi mới” - bước phát triển mới trong nhận thức lý luận của Đảng.

Đặc biệt, khái niệm “tự chủ chiến lược” được đưa vào chủ đề Đại hội XIV, thể hiện bản lĩnh độc lập, tự cường của Việt Nam trong mọi lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến văn hóa, an ninh, đối ngoại.

PGS.TS Dương Trung Ý nhấn mạnh, khoa học - công nghệ là nền tảng tăng trưởng

Theo PGS.TS Dương Trung Ý, dự thảo cũng nhấn mạnh khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo là nền tảng tăng trưởng, và coi phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm, bảo vệ môi trường là trọng tâm - hướng đến phát triển bền vững và hài hòa.

Dự thảo đặt ra nhiều mục tiêu đột phá, như tăng trưởng GDP giai đoạn 2026-2030 đạt 10%, thu nhập bình quân đầu người đạt 8.500 USD, tỷ trọng kinh tế số đạt 30% GDP và chỉ số HDI lên 0,78.

“văn kiện cần nhấn mạnh rõ hơn mối quan hệ giữa nguồn lực và động lực phát triển, đồng thời bổ sung yếu tố “quyết tâm và quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo” - điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa mục tiêu chiến lược”, ông Ý kiến nghị.

Văn hóa là nguồn lực nội sinh cho tăng trưởng kinh tế

Còn theo PGS.TS Vũ Thị Phương Hậu, Viện trưởng Viện Văn hóa phát triển, Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã thẳng thắn nhìn nhận: “Văn hóa chưa thực sự trở thành nguồn lực nội sinh, động lực mạnh mẽ cho sự phát triển đất nước”.

Bà Hậu cho rằng nguyên nhân lớn nhất là tư duy phát triển chưa đổi mới, khi xã hội vẫn coi văn hóa là lĩnh vực phi kinh tế, dẫn đến đầu tư và chính sách còn mang tính phụ trợ. Để khắc phục, bà đề xuất chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy phát triển văn hóa, tiến tới kinh tế hóa các giá trị văn hóa - nơi con người là trung tâm, sáng tạo và bản sắc là nền tảng.

PGS.TS Hậu dẫn chứng: “Các sản phẩm như SEA Games 31, MV của Hòa Minzy hay phim ‘Mắt biếc’ đều cho thấy sức lan tỏa văn hóa có thể tạo giá trị kinh tế và xã hội lớn”

Bà nhấn mạnh, văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là sinh lực cho đổi mới sáng tạo và phát triển con người, vì vậy cần đánh giá sâu hơn năng lực lãnh đạo, quản lý văn hóa trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

“Chúng ta không chỉ cần niềm tự hào văn hóa, mà còn cần tinh thần phản tỉnh - dám nhìn thẳng, nói thật - vì mục tiêu phát triển bền vững đất nước”, bà Hậu nói.

PGS TS Hậu: Xã hội vẫn coi văn hóa là lĩnh vực phi kinh tế

Các ý kiến chuyên gia đều thống nhất rằng Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ, tầm nhìn chiến lược và sự kế thừa kinh nghiệm lãnh đạo của Đảng.

Việc xác định rõ động lực tăng trưởng mới, đặt con người - văn hóa ở trung tâm, và phát huy tự chủ chiến lược sẽ là nền tảng để Việt Nam bứt phá, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và thịnh vượng trong giai đoạn mới.

Cao Thắng/VOV.VN