Dragon Capital: 'Nghịch lý săn sale' và tâm lý 'bán tháo' khi P/E 2026 về 11 lần
VN-Index đang trong giai đoạn điều chỉnh kéo dài và khối ngoại bán ròng khiến tâm lý thị trường thận trọng. Tuy nhiên, Dragon Capital chỉ ra nghịch lý tâm lý 'săn sale' hàng hóa giảm giá nhưng lại 'bán tháo' cổ phiếu khi thị trường điều chỉnh. Quỹ này duy trì quan điểm tích cực cho 2025-2026 dựa trên lợi nhuận doanh nghiệp tăng trưởng 22,4%, định giá P/E 2026 dự phóng về 11 lần và câu chuyện nâng hạng.
Nghịch lý "săn sale" và "thiên kiến né tránh tổn thất"
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua giai đoạn điều chỉnh kéo dài sau nhịp tăng mạnh từ quý II đến quý III/2025. Cùng với đó, các đợt bán ròng hàng nghìn tỷ đồng của khối ngoại khiến tâm lý thị trường trở nên thận trọng hơn.
Tuy nhiên, Dragon Capital cho rằng nhìn lại quá khứ, những thời điểm như hiện nay không hề xa lạ. Trong các đợt giảm sâu lịch sử như tháng 3/2020 hay tháng 5/2022, thị trường đều đã vượt qua và sau đó hồi phục mạnh mẽ, thậm chí thiết lập các đỉnh cao mới.
Ở một góc nhìn khác, trong dịp 9/9/2025, người Việt đã dành hơn 12 triệu giờ để săn sale trên Shopee Live và Shopee Video, ghi nhận 1,7 tỷ lượt xem và tiết kiệm hơn 2.000 tỷ đồng chi phí mua sắm. Điều này tạo ra một sự trùng hợp thú vị, khi nhiều người có thể vừa hào hứng “săn sale” hàng hóa, vừa lo sợ “bán tháo” cổ phiếu khi thị trường điều chỉnh.
Từ góc độ tâm lý học hành vi, câu hỏi đặt ra là: Tại sao chúng ta lại hăm hở "săn sale" một chiếc áo giảm 50%, nhưng lại hoảng loạn "bán tháo" cổ phiếu khi nó giảm 5%?
Câu trả lời nằm ở “Lý thuyết Triển vọng” của Daniel Kahneman và Amos Tversky, công trình giúp ông Kahneman giành giải Nobel Kinh tế năm 2002. Theo lý thuyết này, con người không hành xử hoàn toàn theo lý trí mà thường bị chi phối bởi cảm xúc. Nỗi đau khi mất mát luôn lớn gấp đôi niềm vui khi đạt được lợi ích, dẫn đến “thiên kiến né tránh tổn thất” (loss aversion).
Trong mua sắm, hàng hóa giảm giá được xem là cơ hội mang lại lợi ích rõ ràng, kích thích sự hứng thú. Ngược lại, trong đầu tư, khi thị trường sụt giảm, tổn thất tài chính lại kích hoạt các vùng não bộ tương tự như khi chịu đau đớn thể chất (Nghiên cứu Human Brain Mapping 2022). Phản ứng sinh tồn này khiến nhà đầu tư rơi vào trạng thái "chiến đấu hoặc bỏ chạy", dẫn đến bán tháo tài sản để thoát khỏi cảm giác đau đớn ngắn hạn.
Nhìn vào lịch sử thị trường 5 năm qua (2020 – 2025), đã có nhiều đợt "sale-off" trên thị trường do tác động của các sự kiện kinh tế, dịch bệnh hay thay đổi chính sách. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là sau những đợt sụt giảm mạnh, thị trường đều hồi phục. Quỹ DCDS - quỹ cổ phiếu có lịch sử lâu đời nhất thị trường - cũng cho thấy khả năng hồi phục và mức tăng trưởng vượt trội so với VN-Index. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, VN-Index đã lần lượt chinh phục toàn bộ các mức đỉnh lịch sử của 4 năm trước kia.
Triển vọng 2025-2026: Lợi nhuận, định giá và nâng hạng
Về triển vọng đầu tư, Dragon Capital cho rằng thị trường Việt Nam hiện hội tụ nhiều yếu tố nền tảng để duy trì đà tăng trưởng tích cực trong năm 2025–2026.
Thứ nhất, lợi nhuận doanh nghiệp tiếp tục vượt kỳ vọng. Thống kê cho thấy lợi nhuận của 80 doanh nghiệp do Dragon Capital theo dõi đã tăng 22,4% trong 9 tháng đầu năm, cao hơn dự báo đầu năm. Cả năm 2025, mức tăng trưởng này ước đạt 21,3% và dự kiến tiếp tục duy trì ở mức 16,2% trong năm 2026.
Thứ hai, định giá thị trường đang ở mức hấp dẫn. P/E dự phóng cho năm 2025 chỉ khoảng 12,5–13 lần và 11 lần cho năm 2026. Mức định giá này thấp hơn so với nhiều thị trường trong khu vực, trong khi tốc độ tăng trưởng lợi nhuận lại nổi bật.
Cuối cùng, việc Việt Nam được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi sẽ mở ra cơ hội tái định giá (re-rating) lớn. Khi đó, dòng vốn quốc tế quy mô lớn có thể đổ mạnh vào thị trường, tạo động lực cho chu kỳ tăng trưởng mới.
