Du lịch MICE xanh gắn với sông nước sẽ là bản sắc riêng của TP Hồ Chí Minh

Tiến sĩ Dương Đức Minh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế và du lịch thành phố Hồ Chí Minh đã có buổi trao đổi với Báo Hànôịmới về chủ đề này.

Tiến sĩ Dương Đức Minh. Ảnh: NVCC

- MICE “xanh” đang là khái niệm được nhiều người quan tâm. Theo ông, thành phố cần định hướng phát triển mô hình này thế nào, để mỗi sự kiện không chỉ thân thiện môi trường mà còn góp phần phục hồi hệ sinh thái đô thị?

- Sau hợp nhất với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu,thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước vận hội đặc biệt chuyển mình từ một trung tâm tổ chức sự kiện quốc tế năng động thành một siêu đô thị du lịch có khả năng “tái sinh”.

Hơn hai thập kỷ qua, nhiều mô hình MICE xanh trên thế giới mới chỉ dừng lại ở cấp độ sinh thái, tập trung vào việc giảm tiêu thụ năng lượng, hạn chế phát thải hay xử lý chất thải sau sự kiện. Cách làm ấy giống như việc “dọn dẹp” sau mỗi kỳ tổ chức, giúp sạch sẽ hơn, tiết kiệm hơn, nhưng chưa chạm tới cốt lõi của phát triển bền vững.

Để phát triển MICE xanh, thành phố cần chuyển từ “bền vững sang tái sinh”, “từ duy trì sang tái tạo”. Mỗi sự kiện MICE không chỉ dừng lại ở việc giảm tác động tiêu cực, mà phải trở thành một phần tích cực của hệ sinh thái đô thị, góp phần nuôi dưỡng môi trường tự nhiên, kinh tế, văn hóa, công nghệ và cả chính sách phát triển.

Rừng ngập mặn Cần Giờ là điểm du lịch sinh thái, điểm MICE xanh lý tưởng. Ảnh: V.Ngọc

- Vậy thành phố Hồ Chí Minh sẽ kiến tạo Bộ chuẩn MICE xanh như thế nào để vừa bền vững, vừa khác biệt, thưa ông?

- Tôi cho rằng, Bộ chuẩn MICE xanh của thành phố Hồ Chí Minh nên được xây dựng trên cấu trúc 3 tầng giá trị song hành: Giảm tổn hại; tạo giá trị; tái tạo hệ thống.

“Giảm tổn hại” không chỉ dừng lại ở việc tiết kiệm năng lượng hay giảm phát thải... mà cần tôn trọng những chu trình sống của đô thị. Mỗi sự kiện MICE nên được xem như một “hệ thống học tập môi trường”, nơi mọi hành vi đều được đo lường và phản hồi bằng dữ liệu carbon, công nghệ xanh và ý kiến cộng đồng.

“Tạo giá trị” nghĩa là phải biến mỗi sự kiện thành một không gian lan tỏa tri thức và cảm hứng sáng tạo. Một hội nghị hay triển lãm xanh còn là dịp để chia sẻ công nghệ xanh, khơi dậy tinh thần trách nhiệm xã hội. Thành phố nên có cơ chế đo lường “chỉ số lan tỏa”, xem sự kiện đó đã kích hoạt được bao nhiêu tri thức, cảm xúc và hành vi tích cực.

Suy cho cùng, giá trị cạnh tranh của MICE tái sinh nằm ở khả năng truyền cảm hứng, chứ không chỉ ở quy mô hay số lượng khách tham dự.

Du lịch gắn với bảo vệ thiên nhiên sẽ làm nên một khía cạnh đặc trưng của MICE xanh. Ảnh: V.Ngọc

Tầng cao nhất là “tái tạo hệ thống”. Một sự kiện xanh thực sự không chỉ dừng lại ở việc bù đắp tác động, mà phải trở thành tác nhân phục hồi hệ sinh thái đô thị. Chẳng hạn, gắn hoạt động hội nghị với việc trồng rừng ngập mặn ở Cần Giờ, hợp tác cùng doanh nghiệp xã hội hay hỗ trợ sinh kế người dân địa phương. Khi đó, “đạo đức sinh thái” không còn là khẩu hiệu, mà trở thành bản năng vận hành của cả thành phố.

- Với lợi thế sông nước, thành phố Hồ Chí Minh có thể “kể câu chuyện của mình trên sông nước” như thế nào, để MICE đường thủy trở thành biểu tượng nhận diện mới của thành phố?

- Thành phố Hồ Chí Minh sở hữu hệ thống sông Sài Gòn, mạng lưới kênh rạch, khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ, cùng lợi thế kết nối với cảng Thị Vải - Cái Mép và bờ biển Bà Rịa - Vũng Tàu, hình thành tam giác phát triển sông - cảng - biển. Đây không chỉ là hành lang giao thương chiến lược, mà còn là không gian văn hóa - sinh thái giàu bản sắc, nơi tự nhiên và con người giao hòa. Giá trị ấy chỉ thực sự được đánh thức khi được tổ chức bằng tư duy sáng tạo và quản trị hiện đại. Theo tôi, thành phố cần một chiến lược 3 lớp vận hành hài hòa.

Cụ thể, lớp kể chuyện đô thị giúp thành phố tái hiện hành trình từ thương cảng sông nước xưa đến đô thị sáng tạo hôm nay. Dòng sông Sài Gòn và các dòng sông khác trong hệ thống sẽ trở thành mạch ký ức sống, nơi mỗi sự kiện và không gian MICE mang thông điệp về bản sắc và tinh thần hội nhập của thành phố.

Sông Sài Gòn tạo nên thế mạnh riêng có cho thành phố Hồ Chí Minh trong phát triển MICE xanh. Ảnh: Techco

Lớp ngoại giao văn hóa mở rộng không gian đối thoại, biến các sự kiện trên sông thành cầu nối giao lưu khu vực và quốc tế. Đây là hình thức quảng bá hình ảnh con người và văn hóa thành phố Hồ Chí Minh bằng ngôn ngữ sáng tạo đương đại, góp phần tăng sức hút đầu tư và du lịch.

Lớp phát triển bền vững đảm bảo không gian sông nước được khai thác hài hòa, gắn kết phát triển kinh tế với bảo tồn môi trường và gìn giữ bản sắc đô thị. Mỗi hoạt động MICE không chỉ là sự kiện kinh tế mà còn là thông điệp về trách nhiệm, sáng tạo và hướng tới tương lai xanh.

Khi ba lớp này vận hành đồng bộ, MICE đường thủy sẽ vượt lên vai trò của một ngành dịch vụ, trở thành nền tảng trí tuệ thể hiện tầm vóc và bản sắc của một thành phố biết kể câu chuyện của mình bằng sức mạnh văn hóa, tri thức và sự sáng tạo.

Khi thành phố Hồ Chí Minh vận hành trong một hệ sinh thái phát triển thống nhất, MICE đường thủy sẽ trở thành chất kết nối mềm giữa các trung tâm công nghiệp, cảng biển và đô thị.

- Thành phố cần những cơ chế điều phối và phối hợp thế nào để phát huy tối đa tiềm năng của hệ sinh thái MICE xanh?

- Điều quan trọng là chuyển đổi mô hình quản trị. Đó là từ chia sẻ từ tuyến tính sang phi tuyến tính, nơi mọi chủ thể cùng tham gia vào quá trình kiến tạo giá trị trong cấu trúc cộng sinh và tương hợp. Nói cách khác, chuyển từ “mệnh lệnh - tuân thủ” sang “tương tác - đồng kiến tạo”.

Điểm du lịch sinh thái kiêm tổ chức sự kiện, hội nghị Công viên Suối Mơ tại thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: M.Vy

Trong mô hình mới, các bên liên quan, như cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu, truyền thông và cộng đồng đều cùng tham gia kiến tạo giá trị, chia sẻ thông tin và ra quyết định trên nền tảng minh bạch, tương tác hai chiều.

Nếu trước đây, các quyết định đi theo chuỗi dọc giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng, thì trong mô hình mới, mọi chủ thể đều tham gia đồng thời vào quá trình kiến tạo giá trị. Nhà nước giữ vai trò “người dệt mạng lưới”, tạo môi trường kết nối và giám sát các nguyên tắc minh bạch, công bằng, bền vững.

Cách vận hành này giúp hệ sinh thái MICE xanh trở nên linh hoạt, sáng tạo và thích ứng tốt hơn trước những thách thức về hạ tầng, công nghệ, môi trường và văn hóa, tạo điều kiện để thành phố phát triển bền vững, hiệu quả và có khả năng học hỏi liên tục.

Các doanh nghiệp trong ngành MICE cần phối hợp chặt chẽ vận hành chuỗi cung ứng dịch vụ du lịch theo hướng “đặc thù hóa” gắn liền với “đa dạng hóa” sản phẩm. Tài nguyên, hạ tầng, con người và văn hóa sẽ vận hành như mắt xích trong chuỗi giá trị liên hoàn, tạo nên hệ sinh thái phát triển, tái tạo, lan tỏa bền vững.

Về lâu dài, khi đặc thù hóa là cách gìn giữ bản sắc, còn đa dạng hóa là cơ chế thích ứng, MICE xanh sẽ trở thành động lực tăng trưởng mềm của thành phố Hồ Chí Minh trong thời đại hậu công nghiệp.

- Cảm ơn ông về những chia sẻ ý nghĩa này!

Theo Sở Du lịch thành phố Hồ Chí Minh, 10 tháng năm 2025, thành phố đón hơn 6,5 triệu lượt khách du lịch quốc tế, tăng 17,7% so với cùng kỳ năm 2024; khách nội địa đạt hơn 33 triệu lượt. Tổng doanh thu 10 tháng đạt 208.066 tỷ đồng, đạt gần 72% so với mục tiêu phấn đấu năm 2025 (290.000 tỷ đồng).

Cao Minh Tèo