Đưa đô thị tiến ra sông

Dự án Khu đô thị sinh thái ven sông tại phường Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: ĐVCC

Việc mở rộng biên độ đô thị ra sông vừa giúp giảm áp lực cho khu vực nội ô vừa tạo dư địa phát triển bền vững về thương mại, du lịch; đồng thời định hình diện mạo một đô thị hiện đại cho tỉnh.

Mở không gian mới bên dòng sông cũ

Đồng Nai được thiên nhiên ưu đãi cho dòng sông cùng tên đẹp và thơ mộng. Đây là dòng sông nội địa dài nhất cả nước, với gần một nửa chiều dài chảy qua địa bàn tỉnh. Sông Đồng Nai giữ vai trò đặc biệt về lịch sử, văn hóa lẫn kinh tế, gắn bó mật thiết với sự hình thành và phát triển của vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai.

Trên thực tế, nhiều thập kỷ qua, các đô thị của tỉnh chủ yếu phát triển dọc trục quốc lộ hoặc lan rộng ở khu vực có lợi thế về giao thông. Dù sở hữu khoảng 260km sông Đồng Nai chảy qua nhưng tiềm năng cảnh quan đôi bờ chưa được khai thác xứng tầm. Ngoại trừ một số dự án bất động sản, công viên ven sông, bờ kè thì phần lớn mặt tiền sông còn bỏ hoang hoặc sử dụng làm bến vật liệu xây dựng, kho bãi.

Thời điểm hiện tại, tỉnh có nhiều lý do để mở rộng biên độ đô thị ra sông. Đó là, tốc độ đô thị hóa nhanh và gia tăng dân số cơ học đang khiến nội ô ngày càng chật chội, chất lượng môi trường sống rất khó cải thiện. Không gian ven sông Đồng Nai còn quỹ đất lớn, thoáng đãng và có lợi thế cảnh quan, các di tích lịch sử, văn hóa. Khi chất lượng cuộc sống được cải thiện, nhu cầu được an cư trong các đô thị xanh, có không gian mở và gần gũi với thiên nhiên đang trở thành lựa chọn của nhiều người.

Tiến sĩ Trần Du Lịch, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế - xã hội tỉnh Đồng Nai từng chia sẻ: Không phải địa phương nào cũng có một dòng sông lớn ôm lấy trung tâm đô thị như Đồng Nai. Đây là lợi thế đặc biệt, tỉnh cần tận dụng để hình thành các đô thị sinh thái, thúc đẩy du lịch và kiến tạo thương hiệu đô thị mới. Dĩ nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu ấy, đòi hỏi quy hoạch bài bản, nguồn lực đủ mạnh và quyết tâm cao trong tổ chức thực hiện.

Trong Quy hoạch tỉnh Đồng Nai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, hành lang kinh tế ven sông được xác định là một trong 3 hành lang chiến lược, giữ vai trò trục phát triển quan trọng nhất của tỉnh. Đây vừa là hành lang kinh tế, giao thông kết nối quốc tế vừa là trục cảnh quan để định hình không gian đô thị, nông thôn.

Nhiều chuyên gia về quy hoạch, kiến trúc đều có chung nhìn nhận, sông Đồng Nai có tiềm năng lớn về sinh thái, văn hóa, lịch sử và phát triển đô thị ven sông. Nếu được khai thác đúng hướng, khu vực này sẽ đóng góp mạnh mẽ cho sự phát triển của tỉnh, đặc biệt về kinh tế, du lịch, giao thông. Không những vậy, hướng phát triển này giúp giảm áp lực dân số tại các phường trung tâm như: Trấn Biên, Tam Hiệp, Long Bình.

Những dự án “mở đường” đô thị ra sông

Hiện tại, dọc theo sông Đồng Nai, một số khu đô thị xanh, hiện đại đã hình thành. Mặc dù chưa liền mạch nhưng đây là những viên gạch đầu tiên tạo nên trục đô thị ven sông, là những dự án “mở đường” đô thị ra sông. Có thể kể đến như: đô thị Aqua City (phường Long Hưng), đảo Kim Quy (phường Biên Hòa), đô thị SwanBay (xã Đại Phước)…

Bên cạnh đó, nhiều dự án đang hoặc chuẩn bị triển khai. Tiêu biểu là Khu đô thị sinh thái Hiệp Hòa rộng hơn 290ha, định hướng trở thành không gian đô thị kết hợp hài hòa giá trị truyền thống và hiện đại, đồng thời phục hồi thương hiệu “cù lao Phố” từng là một thương cảng sầm uất nhất, nhì miền Nam. Khi hạ tầng kết nối hoàn thiện, cù lao này sẽ trở thành một trung tâm dịch vụ - văn hóa mới của vùng đất Trấn Biên.

Một dự án quy mô lớn khác là Khu đô thị thương mại - dịch vụ tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1 sẽ hình thành sau khi di dời. Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà cho rằng: Việc di dời khu công nghiệp không chỉ giải quyết bài toán ô nhiễm mà còn mở ra quỹ đất hàng trăm hécta ven sông. Đây là cơ hội vàng để phát triển không gian đô thị, công viên, quảng trường và hình thành trung tâm chính trị - hành chính mới của tỉnh.

“Đây là đô thị xanh hiện đại được tái sinh từ khu công nghiệp cũ kỹ. Một sự chuyển đổi mà chưa có địa phương nào trên cả nước thực hiện đến thời điểm này, thể hiện quyết tâm lớn của Đồng Nai trong mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, khai thác trục hành lang ven sông” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà bày tỏ.

Dù đã có những dự án hình thành, dự án đang triển khai nhưng xét trên tổng thể toàn tuyến từ thượng nguồn đến hạ nguồn sông Đồng Nai, quỹ đất ven sông còn rất lớn. Nếu được đầu tư đồng bộ cùng hệ thống đường ven sông, công viên và các khu đô thị sinh thái, tỉnh sẽ có một chuỗi đô thị liên hoàn, tạo sức hút mới cho du lịch, dịch vụ và thu hút đầu tư bất động sản.

Theo ông Dương Văn Bắc, Tổng Giám đốc Tập đoàn Novaland, lợi thế mặt nước rộng lớn và khả năng kết nối vùng đã giúp doanh nghiệp định hình Aqua City thành một đại đô thị sinh thái ven sông Đồng Nai. Trong quỹ đất 1 ngàn hécta của khu đô thị, 70% diện tích được dành cho mảng xanh, giao thông và tiện ích công cộng. Ngoài ra, với lợi thế 32km bờ sông bao quanh, các phân khu đều được thiết kế mở ra phía mặt nước, tạo môi trường sống trong lành, đúng nghĩa đô thị sinh thái.

Để phát triển chuỗi đô thị ven sông một cách bền vững, tỉnh yêu cầu các dự án phải triển khai đúng quy hoạch, đảm bảo mật độ xây dựng theo phương án được duyệt. Quá trình triển khai, vận hành có giải pháp bảo vệ nguồn nước, không xâm lấn dòng chảy, không gây sạt lở hay ô nhiễm.

Phát triển đô thị ra sông là bước đi chiến lược để Đồng Nai mở rộng không gian phát triển, tạo bản sắc đô thị, khai thác giá trị tự nhiên và thúc đẩy kinh tế du lịch. Khai thác hành lang kinh tế này cũng là cơ hội để tỉnh định vị Đồng Nai trong bản đồ đô thị hiện đại, xanh và đáng sống. Từ đó, tạo lợi thế để thu hút các dự án đầu tư chất lượng.

Hoàng Lộc