Đưa dược liệu lên sàn thương mại số: Lối mở giảm nghèo bền vững tại Lai Châu

Phát triển cây dược liệu - chiến lược giảm nghèo bền vững nơi vùng cao

Tỉnh Lai Châu với điều kiện tự nhiên miền núi, khí hậu mát lạnh và rừng nguyên sinh rộng lớn đã xác định cây dược liệu là một trong các mũi nhọn phát triển kinh tế hàng hóa vùng cao. Toàn tỉnh hiện có gần 900 loài dược liệu; trong đó có hơn 20 loài quý hiếm cần bảo tồn.

Theo báo cáo của tỉnh Lai Châu tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia diễn ra ngày 22/6/2025, trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo giai đoạn 2021-2025, tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ các cây truyền thống năng suất thấp sang các loại cây dược liệu có giá trị kinh tế cao và phù hợp với khí hậu – thổ nhưỡng vùng cao.

Với mục tiêu khai thác hiệu quả thế mạnh sẵn có, Lai Châu đã ban hành nhiều chính sách cụ thể, nổi bật là Nghị quyết số 38/2019 về phát triển một số cây dược liệu giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Mới đây, Tỉnh ủy tiếp tục ban hành Nghị quyết số 17 về phát triển cây sâm Lai Châu giai đoạn 2024-2030, định hướng đến năm 2035, với mục tiêu mở rộng diện tích trồng sâm lên khoảng 3.000 ha, sản lượng đạt 30 tấn/năm vào năm 2030 và hướng tới xây dựng thương hiệu sâm quốc gia, tiến ra thị trường quốc tế.

Gian hàng trưng bày các mặt hàng đặc sản dược liệu của tỉnh Lai Châu tại Hội chợ mùa thu năm 2025 diễn ra từ ngày 25/10 đến ngày 4/11. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Đồng thời, tỉnh đã triển khai chính sách hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đối với một số loài dược liệu như sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, lan kim tuyến. Các nội dung hỗ trợ khác bao gồm: bảo tồn giống, xây dựng quy trình trồng, chăm sóc, nhân giống, bao bì, nhãn mác sản phẩm, ứng dụng khoa học - kỹ thuật, chuẩn hóa chất lượng theo tiêu chuẩn GACP-WHO hoặc tương đương.

Bên cạnh đó, nhiều mô hình, dự án liên quan đến trồng, nhân giống, bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các loại dược liệu quý đã được tỉnh triển khai đồng bộ, trong đó có việc cấp mã số cho sáu cơ sở trồng sâm với hơn 250.000 cây.

Nhờ đó, trong giai đoạn 2021-2024, tỉnh Lai Châu đạt mức giảm tỷ lệ hộ nghèo trung bình khoảng 3,94%/năm, vượt mục tiêu đề ra. Tổng nguồn vốn huy động, phân bổ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn này khoảng 1.423 tỷ đồng.

Mặt khác, thu nhập bình quân của người dân, đặc biệt tại các xã trồng dược liệu, đã có bước tiến rõ rệt. Ví dụ, tại xã Tả Lèng, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 46,6 triệu đồng/người/năm.

Như vậy, cây dược liệu không chỉ là sản phẩm “nêu bật” lợi thế địa bàn mà còn trở thành công cụ đắc lực trong chiến lược giảm nghèo bền vững, chuyển người dân vùng cao từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa có giá trị và hướng tới chuỗi liên kết.

Doanh nghiệp và sàn thương mại số - cầu nối tiêu thụ sản phẩm vùng cao

Trong hành trình giảm nghèo bền vững, doanh nghiệp địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối sản phẩm từ người dân tới thị trường rộng lớn hơn. Điển hình là CTCP Truyền thông và Thương mại Dịch vụ Tây Bắc TV (Tây Bắc TV), có trụ sở tại TP Lai Châu, với vai trò “cầu nối” quan trọng, đưa sản phẩm dược liệu, đặc sản vùng Tây Bắc, đặc biệt là Lai Châu đến đông đảo người tiêu dùng.

Hà thủ ô đỏ một trong những sản phẩm đặc trưng của Tây Bắc TV. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Chia sẻ với Mekong ASEAN trong khuôn khổ Hội chợ mùa thu năm 2025, đại diện Tây Bắc TV cho biết, mục tiêu ban đầu của doanh nghiệp là mang lại trải nghiệm chân thực nhất, sinh động nhất về những vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa, ẩm thực vùng núi cao với đông đảo chân giả trên toàn quốc qua quảng bá trực tuyến.

Tuy nhiên, trong quá trình đi tìm tư liệu để xây dựng kênh, doanh nghiệp đã nhận thấy vùng Tây Bắc, đặc biệt là Lai Châu có rất nhiều nông sản, đặc sản và thảo dược quý; tuy nhiên, bà con chỉ biết cách trồng và tiêu thụ tại phương tiện, chưa biết cách phát triển địa chỉ và quảng bá sản phẩm.

Từ đó, Tây Bắc TV đã nhận thấy cần có trách nhiệm giúp bà con chuẩn hóa khai thác, đóng gói và truyền thông tiếp thị để tiêu thụ. Bằng cách xây dựng các gian hàng trên nền tảng số và mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, Tây Bắc TV quyết định trở thành cầu nối để giúp bà đưa ra những sản phẩm chất lượng nhất cho khách hàng trên cả nước.

Cụ thể, doanh nghiệp đã triển khai nhiều hoạt động như: hỗ trợ người dân chuẩn hóa sản phẩm dược liệu (sâm Lai Châu, hà thủ ô, chè dây, nghệ nếp đỏ), đóng gói, ghi nguồn gốc rõ ràng, ứng dụng công nghệ vào sản xuất và phân phối trực tuyến.

Qua mô hình liên kết với người dân, Tây Bắc TV giúp nhiều hộ vùng cao có đầu ra ổn định hơn, tham gia chuỗi giá trị cao hơn và từ đó tăng thu nhập, giảm rủi ro bị ép giá, bị bỏ sản phẩm. Thành quả đó đóng góp thiết thực vào mục tiêu giảm nghèo bền vững của tỉnh Lai Châu nói riêng và khu vực miền núi phía Bắc nói chung.

Liên kết chính sách và đời sống - chìa khóa giảm nghèo bền vững

Sự thành công của chiến lược này không chỉ nằm ở việc trồng cây mà còn nằm ở liên kết ba bên: Nhà nước - Người dân - Doanh nghiệp.

Trong đó, Nhà nước đóng vai trò tạo nền tảng: chính sách hỗ trợ cây dược liệu, phân vùng cây chủ lực, nguồn vốn, hướng dẫn kỹ thuật. Người dân chuyển đổi nhận thức: từ trồng tự phát sang trồng theo chuỗi, theo tiêu chuẩn, tham gia vào mô hình hàng hóa. Doanh nghiệp bao tiêu, cung cấp đầu ra, thương hiệu, thị trường và kỹ thuật số, giúp sản phẩm “vươn xa”.

Cây sâm Lai Châu. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Các sản phẩm dược liệu được chế biến từ cây sâm Lai Châu. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Việc tỉnh Lai Châu lựa chọn “mỗi vùng một loại cây đặc sản/dược liệu” tạo lợi thế chuyên môn hóa; doanh nghiệp như Tây Bắc TV giúp khai thác lực lượng thị trường, tìm kiếm khách hàng và nâng tầm sản phẩm. Khi cả ba phối hợp hiệu quả, người dân vùng cao được hưởng lợi: thu nhập tăng, ổn định sản xuất; hộ nghèo giảm rõ rệt.

Tỉnh Lai Châu đã tận dụng lợi thế rừng và khí hậu vùng cao để xác định cây dược liệu làm chìa khóa giảm nghèo bền vững. Kết quả là tỷ lệ hộ nghèo giảm, thu nhập người dân được nâng lên rõ rệt.

Khi Nhà nước có chính sách, người dân có tinh thần chuyển đổi, và doanh nghiệp làm cầu nối, thì từ rừng dược liệu, đã chuyển thành những sản phẩm bản sắc tạo kế sinh nhai cho người dân vùng cao, góp phần xóa đói giảm nghèo, với mục tiêu “để không ai bị bỏ lại phía sau”.

Thu Thảo