Dung tích của hồ thủy điện quá nhỏ so với mức lũ thực tế ở Đà Nẵng

Ngày 2/12, tại buổi họp báo của UBND TP Đà Nẵng, các phóng viên đã đặt nhiều câu hỏi liên quan đến đề xuất thay từ "xả lũ" bằng cụm từ “vận hành điều tiết qua tràn xả sâu", cũng như các đề xuất về quy trình vận hành hồ chứa thủy điện trên địa bàn.

Ông Trương Xuân Tý, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Đà Nẵng đã có những chia sẻ để làm rõ hơn liên quan đến việc này.

Ông Tý cho biết, trong báo cáo thiệt hại mưa lũ gửi Thủ tướng Chính phủ, UBND TP Đà Nẵng kiến nghị xem xét, hiệu chỉnh cụm từ "xả lũ" thành cụm từ "vận hành điều tiết qua tràn xả sâu" nhằm đảm bảo phù hợp thực tế việc vận hành điều tiết hồ chứa.

Ông Trương Xuân Tý chia sẻ thông tin tại buổi họp báo.

Theo ông Tý, cụm từ “xả lũ” là căn cứ để quy định quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan quản lý vận hành hồ chứa trên địa bàn. Quy trình vận hành liên hồ chứa 1865 do Thủ tướng Chính phủ ban hành vào năm 2019 (gọi tắt là Quy trình 1865), việc vận hành hồ trong mùa lũ được chia thành ba giai đoạn.

Giai đoạn 1 là vận hành hạ mực nước hồ để đón lũ. Tức là, khi xuất hiện bản tin mưa lớn, dự báo lũ, thì chủ hồ phải chủ động hạ mực nước xuống để tăng dung tích phòng lũ cho hồ. Trong quá trình hạ mực nước, nếu xuất hiện tình huống lưu lượng nước về hồ quá lớn, mực nước dâng nhanh, khiến hồ không thể tiếp tục hạ xuống như yêu cầu thì sẽ phải chuyển sang giai đoạn vận hành duy trì mực nước hồ.

Giai đoạn 2 là vận hành duy trì mực nước hồ. Khi đó, lượng nước về hồ sẽ bằng lượng nước xả ra nhằm giữ mực nước hồ ổn định.

Giai đoạn 3 là vận hành cắt giảm đỉnh lũ. Nghĩa là khi xuất hiện đỉnh lũ lớn về hồ, mực nước dâng lên mức phải điều tiết để cắt giảm đỉnh lũ, nước về hồ sẽ lớn hơn nước ra khỏi hồ, tức là xả ra ít hơn để giảm áp lực lũ cho hạ du.

Đà Nẵng kiến nghị thay từ "xả lũ" thành cụm từ "vận hành điều tiết qua tràn xả sâu".

Ông Tý cho biết, cả ba giai đoạn này đều được thực hiện thông qua tràn xả sâu. Hiện nay, tất cả các hồ thủy điện đều có hai hệ thống xả là xả tự do và xả sâu. Tràn xả sâu là bộ phận đảm nhiệm nhiệm vụ điều tiết lũ qua các giai đoạn nói trên.

“Chúng tôi cho rằng thuật ngữ trong quy trình vận hành vốn là văn bản hành chính của Nhà nước, cần thống nhất. Từ đó, thành phố đề xuất đổi cách gọi từ “xả lũ” sang “vận hành điều tiết qua trạm xả sâu”. Về bản chất vẫn là điều tiết nước ra khỏi hồ, chỉ là tên gọi phù hợp hơn với chức năng và kỹ thuật. Đây là đề xuất gửi Bộ để xem xét trong quá trình sửa đổi Quy trình 1865. Bộ thấy phù hợp thì chỉnh, không phù hợp thì giữ nguyên, cũng không vấn đề gì”, ông Tý cho biết.

Liên quan đến lưu lượng mưa, ông Tý cho biết: Tổng lượng mưa trong ba đợt vừa qua vượt 2.000 mm, trong khi lượng mưa trung bình năm của TP Đà Nẵng khoảng 2.400 mm. Nghĩa là chỉ ba đợt mưa đã chiếm khoảng 70% tổng lượng mưa cả năm, một mức cực kỳ lớn. Lượng mưa này gây ra rất nhiều vấn đề, trong đó có sạt lở đất. Nhiều nơi sạt cả mảng núi lớn, đất đá ngậm nước hoàn toàn và có thể sập bất cứ lúc nào. Như tại xã Hùng Sơn, nắng ba ngày rồi vẫn sạt núi trong thời điểm trời nắng. “Điều này cho thấy đã xuất hiện những kịch bản thiên tai vượt ngoài dự tính”.

Dung tích phòng lũ các hồ thủy điện quá nhỏ

Lưu lượng mưa lớn và qua theo dõi vận hành các hồ thủy điện, ông Tý cho biết: Có một vấn đề rất lớn, dung tích phòng lũ quá nhỏ.

Ông Tý ví dụ, như trận lũ vừa qua ở lưu vực Vu Gia – Thu Bồn, tổng lượng lũ về các hồ A Vương, Sông Bung 4 và Đắk Mi 4 lên tới khoảng 1 tỷ m3. Nhưng tổng dung tích phòng lũ tối đa của 3 hồ này cộng lại chỉ khoảng 264 triệu m3.

“Dung tích này là quá nhỏ so với lượng lũ thực tế. Vì vậy, khi xây dựng lại quy trình, trong thời gian tới, thành phố đề nghị xem xét nâng dung tích phòng lũ của các hồ lên mức tối đa có thể. Mục tiêu là khi có mưa lớn, hồ phải hạ mực nước sớm để có đủ dung tích chống lũ. Hiện TP Đà Nẵng đã có một số quy định tạm thời để xử lý trong khi chờ điều chỉnh quy trình mới và cũng đã báo cáo Bộ về các đề xuất của mình”, ông Tý cho biết.

Nguyễn Thành