Ghép kết mạc tự thân, phương pháp kỹ thuật tiên tiến và nhân văn của Bệnh viện Mắt Quảng Trị

Bác sĩ Bệnh viện Mắt Quảng Trị kiểm tra mắt của người bệnh sau phẫu thuật ghép kết mạc tự thân -Ảnh: BỘI NHIÊN

Anh Đào Tư (43 tuổi) ở Khu phố 3, Phường 4, thành phố Đông Hà, bị bệnh viêm loét giác mạc do nấm gây ra khiến anh bị đau mắt từ năm 13 tuổi. Mắt phải anh nhìn ngày càng mờ và nay đau nhức dữ dội do giác mạc tổn thương trung tâm đến mức dọa thủng. Hình ảnh chụp được bằng máy chụp cắt lớp quang học giống hình ảnh phát nổ của bom hạt nhân khiến các bác sĩ quyết định phẫu thuật khâu ghép giác mạc 2 lớp và khâu phủ kết mạc để bảo tồn nhãn cầu.

Trước đó, vào ngày 3/3/2021, ông Nguyễn Thông (47 tuổi), ở thôn Xuân Lộc, xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng đã được Bệnh viện Mắt Quảng Trị thực hiện thành công ca phẫu thuật khâu giác mạc phức tạp và khâu phủ kết mạc lên giác mạc có nguy cơ bị thủng do viêm loét của mắt trái.

Viêm loét giác mạc là bệnh giác mạc phổ biến nhất ở Việt Nam với biến chứng thường gặp là loét giác mạc dọa thủng và thủng giác mạc nhưng chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Đến nay, ngành Y tế Việt Nam vẫn đang áp dụng 3 phương pháp điều trị viêm loét giác mạc thủng hoặc dọa thủng theo nguyên tắc điều trị bảo tồn nhãn cầu để chờ ghép giác mạc hoặc ghép giác mạc cấp cứu là ghép màng ối, sử dụng keo dán sinh học, ghép giác mạc xuyên.

Ghép màng ối, keo dán sinh học, ghép giác mạc xuyên là các biện pháp thay thế nhằm bịt kín lỗ thủng giác mạc tạm thời được ứng dụng nhiều tại các bệnh viện lớn với việc tuân thủ các quy trình chặt chẽ và chi phí cao. Trong điều kiện ngành y tế của tỉnh chưa thể thực hiện các kỹ thuật này, Bệnh viện Mắt Quảng Trị đã nghiên cứu và tiến hành phương pháp ghép kết mạc nhiều lớp điều trị các trường hợp thủng hoặc dọa thủng giác mạc do viêm loét giác mạc.

Nhằm bảo tồn nhãn cầu của anh Đào Tư, kíp phẫu thuật với sự chủ trì của bác sĩ Bùi Thị Vân Anh, Phó Giám đốc Bệnh viện Mắt Quảng Trị đã xử lý vùng giác mạc tổn thương trung tâm, rửa mủ tiền phòng và mủ nhu mô gây thâm nhiễm đến nội mô trung tâm, lấy mảnh kết mạc ở góc ngoài cực trên nhãn cầu của chính người bệnh khâu phủ 2 lớp lên giác mạc bằng 8 mũi rời chỉ nilon 10.0 vùi cố định vào bề dày giác mạc, tái tạo tiền phòng.

Trong ngày đầu sau phẫu thuật, lỗ thủng giác mạc được bịt kín với tiền phòng sâu cho thấy các lớp kết mạc ghép vào thực hiện được chức năng vá lỗ thủng nhỏ, hồi phục tiền phòng và không rỉ dịch.

“Sau 2 lần phẫu thuật, mắt phải của tôi không còn đau và nay đã ổn định. Thời gian trước, mỗi khi ngủ dậy mắt cộm xốn, cảm thấy chói rồi máu và mủ vỡ ra từ tròng mắt khiến tôi đau nhức dữ dội. Tuy mắt phải không nhìn thấy được nhưng tôi rất vui mừng vì nay mắt tôi không còn đau nhức, nhất là không phải lấy mắt ra”, anh Đào Tư nói.

Về phương pháp ghép kết mạc tự thân nhiều lớp để điều trị viêm loét giác mạc dọa thủng, bác sĩ Bùi Thị Vân Anh cho biết: Lý tưởng nhất trong điều trị viêm loét giác mạc dọa thủng là ghép giác mạc nhưng trong điều kiện nguồn giác mạc hiến tặng tại Việt Nam chưa nhiều, nguồn giác mạc tươi không phải luôn có sẵn và kỹ thuật rất phức tạp nên ghép giác mạc chỉ được thực hiện ở các bệnh viện chuyên khoa Mắt đầu ngành. Hơn nữa, từ trước đến nay người bệnh viêm loét giác mạc dọa thủng hoặc thủng ở Quảng Trị gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận và được tiến hành các biện pháp ghép màng ối, ghép giác mạc xuyên, keo dán sinh học và càng khó khăn hơn trong tình hình COVID-19 diễn biến rất phức tạp thường được ghi nhận do sự di chuyển của nhiều người từ vùng dịch. Trước thực tế đó, Bệnh viện Mắt Quảng Trị đã nghiên cứu và tiến hành phương pháp ghép kết mạc nhiều lớp điều trị thủng hoặc dọa thủng giác mạc do viêm loét giác mạc.

Việc áp dụng phương pháp này giúp điều trị kịp thời, bảo tồn được nhãn cầu của người bệnh đồng thời giảm tỉ lệ mù lòa do giữ lại nhãn cầu hoặc một phần thị lực để giúp người bệnh chờ cơ hội được ghép giác mạc, nhất là với những người trong độ tuổi lao động. Khi chưa áp dụng phương pháp này, người bệnh viêm loét giác mạc dọa thủng hoặc thủng ở tỉnh Quảng Trị phải lên bệnh viện tuyến Trung ương, người bệnh giảm thị lực phải có người nhà đi cùng nên tốn nhiều tiền bạc và thời gian, chi phí của một cuộc phẫu thuật ghép màng ối hoặc keo dán sinh học thường rất cao.

Với phương pháp ghép kết mạc tự thân thì sử dụng chính kết mạc của người bệnh nên sẵn có, việc tiến hành phẫu thuật và chăm sóc sau phẫu thuật, tái khám ngay tại Bệnh viện Mắt Quảng Trị giúp người bệnh tiết kiệm thời gian, chi phí cũng như hạn chế sự ảnh hưởng tới công việc và thời gian lao động, giảm gánh nặng với gia đình, xã hội.

Ở khía cạnh chuyên khoa, ghép kết mạc tự thân nhiều lớp cũng là một phương pháp, một cải tiến kỹ thuật hiện đại trong điều trị viêm loét giác mạc dọa thủng hoặc thủng lần đầu tiên được áp dụng tại tỉnh Quảng Trị. Phương pháp này đã phát huy được ưu điểm của các phương pháp ghép màng ối, keo dán sinh học, ghép giác mạc xuyên. Trong sự phát triển theo hướng dân tộc, khoa học và đại chúng của ngành y tế, Bệnh viện Mắt Quảng Trị mở ra cánh cửa vui đón người bệnh viêm loét giác mạc dọa thủng hoặc thủng với rất nhiều thuận lợi và kết quả tốt đẹp.

Bội Nhiên