Giảm 70% tiền chênh lệch khi chuyển đổi đất: Kỳ vọng tháo gỡ gánh nặng cho người dân

Mảnh vườn bố mẹ cho chị Giang, nhưng để chuyển đổi sang đất ở thì sẽ tốn rất nhiều tiền

Gánh nặng tiền chênh lệch khiến nhiều gia đình ngại chuyển đổi

Tại nhiều vùng nông thôn, câu chuyện chuyển đổi đất vườn sang đất ở không phải là nhu cầu xa vời, mà là việc gắn liền với vòng đời của mỗi gia đình. Con cái trưởng thành, lập gia đình, bố mẹ thường chia lại cho con một phần đất vườn để dựng nhà, ra ở riêng. Nhưng thực tế nhiều năm qua, không ít gia đình rơi vào cảnh "muốn ra riêng nhưng không thể chuyển đổi".

Anh Phạm Văn Hòa ở một xã miền núi thuộc tỉnh Hà Tĩnh là ví dụ. Vợ chồng anh lấy nhau đã bốn năm nhưng vẫn phải ở nhờ nhà bố mẹ, dù bố mẹ đã dành cho anh một mảnh vườn 250 m² phía sau nhà. "Mảnh đất đó đủ để làm căn nhà nhỏ, nhưng khi đi hỏi thủ tục thì tiền chuyển đổi sang đất ở lên đến cả trăm triệu. Hai vợ chồng làm công nhân, gom mãi không đủ nên đành ở chung từ ngày cưới đến giờ", anh chia sẻ.

Hiện nay, chi phí chuyển đổi từ đất vườn sang đất ở đang ở mức khá cao

Không chỉ trường hợp lập gia đình mới, những gia đình đông con cũng gặp khó. Bà Thu ở vùng ngoại thành tỉnh Bắc Ninh có ba người con trai. Khi các con lập gia đình, bà muốn tách cho mỗi người một phần đất vườn để ra ở riêng, nhưng chỉ một người làm được. "Hai đứa còn lại không xoay đâu ra tiền chuyển đổi. Chúng nó muốn ra riêng cho rộng rãi nhưng lực bất tòng tâm", bà Thu nói.

Chị Đinh Thu Giang (xã Hà Linh, tỉnh Hà Tĩnh) cũng có chung điểm nghẽn ấy. Chị được mẹ cho tặng mảnh đất 1.900 m², toàn bộ là đất trồng cây lâu năm. Hai năm qua, nhiều lần chị dự định chuyển khoảng 350 m² sang đất ở để dựng nhà, nhưng khi tính toán chi phí, số tiền chênh lệch phải nộp cũng lên đến hàng trăm triệu đồng. "Ở quê, từng đó tiền là cả gia tài. Tôi muốn làm nhà ổn định cho gia đình, nhưng cứ đắn đo mãi vì không kham nổi chi phí chuyển đổi", chị chia sẻ.

Những câu chuyện kể trên phản ánh một thực tế, mức thu tiền sử dụng đất hiện nay đang trở thành rào cản lớn đối với nhiều người dân có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Giảm thu tiền chênh lệch, cơ hội mở rộng chỗ ở cho hàng triệu hộ dân

Trước những khó khăn kéo dài, Bộ Tài chính đã đưa ra đề xuất chỉ thu 30% phần chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp đối với phần diện tích chuyển đổi nằm trong hạn mức giao đất ởcủa địa phương. Phần vượt hạn mức nhưng không quá một lần hạn mức sẽ thu 50%, và chỉ phần vượt quá một lần hạn mức mới thu 100% như hiện hành. Đề xuất cũng nêu rõ ưu đãi được áp dụng một lần cho mỗi hộ gia đình, cá nhân trên một thửa đất.

Đó là các nội dung đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến tại dự thảo Nghị định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất nhằm tháo gỡ vướng mắc khi triển khai Luật Đất đai.

Nếu được thông qua, đề xuất này sẽ giúp người dân giảm đến 70% chi phí so với hiện nay, mức giảm đủ lớn để thay đổi hoàn toàn bài toán tài chính của nhiều gia đình.

Ảnh minh họa

Với những cặp vợ chồng trẻ như anh Hòa, thay vì phải chuẩn bị hàng trăm triệu, số tiền chuyển đổi có thể giảm còn vài chục triệu, đây là mức chi trả phù hợp hơn với thu nhập ở nông thôn. Với các gia đình đông con, gánh nặng tài chính khi tách đất cho con cái cũng trở nên nhẹ hơn, mở ra khả năng an cư độc lập thay vì sống chung kéo dài.

Trong trường hợp của chị Giang, nếu chỉ phải nộp 30% phần chênh lệch, số tiền phải nộp sẽ giảm sâu. "Khi nghe tin Bộ Tài chính đề xuất giảm mức thu, tôi như mở ra hy vọng. Chỉ cần giảm được vài chục đến cả trăm triệu là tôi có thể làm hồ sơ chuyển đổi để xây nhà", chị nói.

Những ví dụ này cho thấy, tác động của đề xuất không chỉ là giảm chi phí, mà còn tạo đòn bẩy để người dân mạnh dạn thực hiện nhu cầu an cư, chỉnh trang không gian sống.

Ý nghĩa của đề xuất không dừng lại ở giảm gánh nặng tài chính. Trong bối cảnh bảng giá đất mới tại nhiều địa phương tăng mạnh theo chu kỳ, việc tiếp tục thu 100% chênh lệch vô hình trung đẩy người dân vào thế khó.

Giảm mức thu xuống 30% được xem là một giải pháp "khoan sức dân", phù hợp với khả năng chi trả của hộ gia đình nông thôn, đồng thời khuyến khích người dân chuyển đổi hợp pháp, giảm tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp do không đủ tiền chuyển đổi.

Chính sách này, nếu được thông qua, có thể tạo cú hích cho quá trình đô thị hóa nông thôn, thúc đẩy nhu cầu tách hộ, mở rộng nơi ở và cải thiện chất lượng sống, đúng tinh thần hỗ trợ an sinh mà chính sách đất đai hướng tới.

Hà Khê