Giáo dục vùng cao trên hành trình chuyển đổi số
Với 246 học sinh là con em đồng bào các dân tộc thiểu số đến từ các thôn, bản vùng cao khó khăn và vùng biên của huyện Thường Xuân cũ, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS Thường Xuân không chỉ dạy chữ, dạy người, mà còn là nơi gieo những hạt mầm công nghệ, mở ra cơ hội học tập bình đẳng cho học sinh miền sơn cước.
Ứng dụng AI và bảng điện tử được các giáo viên nhà trường sử dụng thành thạo trong các tiết dạy học.
Công nghệ kết nối tri thức và yêu thương
Những năm gần đây, nổi bật giữa nhà học bộ môn của Trường PT DTNT THCS Thường Xuân là phòng Tin học sáng đèn mỗi chiều, tiếng bàn phím lách cách xen lẫn giọng đọc tiếng Anh của cô, trò. Trên màn hình máy chiếu, những bài giảng trực quan sinh động thay cho phấn trắng bảng đen, giúp học sinh vùng cao bước đầu làm quen với công nghệ và thế giới số.
Từ nhiều năm nay, Trường PT DTNT THCS Thường Xuân đã trở thành điểm sáng trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và giảng dạy. Cô Cầm Thị Hoàn, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Chúng tôi đã số hóa toàn bộ hồ sơ giáo viên, học sinh, điểm số và kết quả học tập trên hệ thống cơ sở dữ liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Mọi thông tin về học tập, sức khỏe, sinh hoạt của các em được cập nhật hằng ngày. Nhờ các nhóm nhắn tin qua nền tảng mạng xã hội kết nối 24 giờ với phụ huynh ở các xã cách xa hàng chục cây số, như: Bát Mọt, Yên Nhân, Xuân Chinh, Vạn Xuân, Thắng Lộc..., nhà trường có thể chia sẻ kịp thời từng niềm vui, trăn trở của học trò. Công nghệ giúp chúng tôi rút ngắn khoảng cách địa lý, mang lại sự gắn bó và minh bạch trong quản lý”.
Trên các màn hình lớn trong lớp học, những bài giảng điện tử, hình ảnh minh họa, video thí nghiệm đã thay cho bảng đen, phấn trắng. Với thầy cô vùng cao, công nghệ không còn là điều xa vời, mà là “cánh tay nối dài” của tri thức.
Năm học 2025-2026, trường đã ban hành kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số với mục tiêu đạt mức độ 2 theo Bộ chỉ số của Bộ GD&ĐT ở hai nhóm: dạy học và quản trị. Thầy Trịnh Xuân Hùng, Phó hiệu trưởng nhà trường, chia sẻ: “Chúng tôi xác định chuyển đổi số không phải phong trào, mà là nền tảng phát triển bền vững. Kế hoạch năm học này tập trung ba hướng: nâng cao năng lực số cho giáo viên; hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật; và mở rộng mô hình dạy học kết hợp trực tiếp - trực tuyến. Nhà trường hiện có hai đường truyền tốc độ cao của VNPT, phủ sóng wifi toàn bộ các phòng học; mỗi phòng đều có tivi, camera, sẵn sàng cho lớp học thông minh”.
Theo kế hoạch năm học 2025-2026, giáo viên trong trường sẽ tiếp tục được tập huấn kỹ năng khai thác học liệu điện tử, sử dụng phần mềm trong hệ sinh thái hỗ trợ giáo dục của Tập đoàn VNPT (SmartEdu) như: vnEdu - LMS (hỗ trợ học trực tuyến), vnEdu Content School (kho học liệu 3D), vnEdu Connect (sổ liên lạc điện tử), vnEdu - TKB (thời khóa biểu) và vnEdu-DTI (đánh giá chuyển đổi số)... và các phần hỗ trợ phổ biến hỗ trợ học tập hiện nay, như: SMAS, OLM, Microsoft Teams, Zoom...; quản lý hồ sơ học sinh trên csdl.moet.gov.vn và ký duyệt học bạ điện tử bằng chữ ký số. Học sinh được hướng dẫn kỹ năng sử dụng
internet an toàn, khai thác thư viện số, học liệu mở. “Mục tiêu của chúng tôi là mỗi tiết học đều có yếu tố công nghệ, để thầy cô sáng tạo hơn, học sinh được truyền cảm hứng hơn. Chuyển đổi số là con đường đưa giáo dục vùng cao hội nhập với cả nước", thầy Hùng nói.
Khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào lớp học
Trong giờ học môn Toán, thầy Đỗ Tùng Ngọc, giáo viên bộ môn Toán, say sưa giới thiệu bài học mới bằng video hoạt hình tự tạo từ ảnh trong sách giáo khoa. “Tôi sử dụng các sản phẩm trí tuệ nhân tạo (AI) đang thịnh hành để thiết kế hình ảnh, video minh họa và tạo bài giảng điện tử sinh động hơn. Với các công cụ như chỉnh sửa ảnh, thiết kế bài giảng có hỗ trợ AI hay phần mềm chuyển văn bản thành video, mỗi tiết học Toán hay Tin học trở nên trực quan, dễ hiểu. Các em không còn học khô khan mà được “nhìn thấy” bài học bằng hình ảnh và âm thanh”. Những công cụ trí tuệ nhân tạo ấy đang giúp thầy Ngọc tiết kiệm thời gian, đồng thời khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh. Thầy bảo, “AI không thay người thầy, mà làm cho người thầy mạnh hơn”.
Trong khu nội trú khang trang, Lê Thị Thảo My, học sinh lớp 9B, kể: “Trước đây em chỉ biết học bằng vở và bảng, giờ thì thầy cô cho làm bài trên máy tính, làm video trình chiếu nên em thấy dễ hiểu hơn nhiều. Học bằng công nghệ vui hơn, có hình ảnh, âm thanh, em nhớ lâu hơn. Sau này em muốn học tiếp về máy tính để làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin”.
Giữa không gian rộn tiếng cười, những đứa trẻ vùng cao đã làm quen với word, powerpoint, excel,... thậm chí sử dụng các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tìm hiểu kiến thức mở rộng. Đối với các em, mỗi bài học về công nghệ số là một hành trình khám phá. Dù còn nhiều khó khăn từ cơ sở vật chất, hạ tầng mạng đến trình độ công nghệ chưa đồng đều nhưng Trường PTDTNT THCS Thường Xuân đã chọn con đường kiên trì. Những nỗ lực lặng thầm của thầy cô nơi đây đang dần thay đổi diện mạo giáo dục vùng cao Thanh Hóa.
Với phương châm “lấy con người làm trung tâm chuyển đổi số”, Trường PTDTNT THCS Thường Xuân hướng tới xây dựng môi trường giáo dục thông minh, quản trị hiện đại, học sinh chủ động, sáng tạo. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận tri thức mới cho các học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới, giúp các em vững vàng hơn trên hành trình bước vào kỷ nguyên số.
Cô Cầm Thị Hoàn kết lại bằng một câu giản dị: “Chuyển đổi số với chúng tôi không chỉ là phần mềm hay thiết bị, mà là sự đổi thay trong tư duy. Khi thầy cô, học sinh và phụ huynh cùng đồng hành, công nghệ trở thành cây cầu nối yêu thương và tri thức”.
Giữa đại ngàn Thường Xuân, nơi từng bước chân học trò in dấu trên con đường đến trường, những tín hiệu số đang sáng dần lên như ánh đèn mở lối tri thức, đưa học sinh vùng cao đến gần hơn với thế giới.
