Gieo chữ miền biên viễn: Hành trình của lòng kiên định và yêu thương - Bài 2: Giữ gìn bản sắc, gắn kết biên cương

Sứ mệnh đặc biệt của người chiến sĩ biên cương

Sinh ra và lớn lên tại thị trấn Kế Sách, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng (nay là xã Kế Sách, thành phố Cần Thơ), Thiếu tá Tiết Hoàng Giang hiện đang công tác tại Đồn Biên phòng Lai Hòa, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành phố Cần Thơ. Công tác ở vùng biên giới biển, nơi có đông đồng bào Khmer sinh sống, Thiếu tá Giang cho biết nhiệm vụ chính của anh là đấu tranh phòng chống tội phạm và ma túy nhằm giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới biển. Bên cạnh nhiệm vụ ấy, anh còn được hàng trăm em nhỏ và đồng bào nơi đây yêu mến gọi bằng cái đặc biệt là “thầy giáo quân hàm xanh” đứng lớp dạy chữ và tiếng Khmer cho các em nhỏ nơi đơn vị đóng quân.

Thiếu tá Tiết Hoàng Giang là 1 trong 121 thầy cô được Ban tổ chức chương trình "Chia sẻ cùng thầy cô" năm 2025 lựa chọn trao quà và Bằng khen của Ủy ban Trung ương Hội LHTN Việt Nam. Ảnh: NVCC.

Thiếu tá Giang nhớ lại trong những ngày đầu nhận nhiệm vụ, anh thường xuyên cùng đồng đội xuống địa bàn, nắm bắt tình hình dân cư, tìm hiểu phong tục, tập quán của bà con Khmer. Là người dân tộc Khmer, điều khiến anh day dứt mãi, đó là có rất nhiều em nhỏ ở đây không biết đọc, biết viết - kể cả tiếng phổ thông lẫn tiếng mẹ đẻ. Không phải vì các em không muốn học, mà vì điều kiện tiếp cận học tiếng mẹ đẻ chưa được lan rộng, gia đình lại nghèo. Nhiều em phải ở nhà phụ cha mẹ làm rẫy, giữ em, đi theo gia đình làm thuê ở Bình Dương, TPHCM trong những dịp hè… Việc học trở thành một điều gì đó xa xỉ.

Chính từ thực tế đó, 4 năm qua, lãnh đạo cấp trên và Ban Chỉ huy đồn Biên phòng Lai Hòa đã đề ra chủ trương, lên kế hoạch mở lớp học dịp hè cho các em nhỏ người dân tộc Khmer trên địa bàn biên giới biển. Với thuận lợi là người Khmer, năm 2022 Thiếu tá Giang được cử đi học tập, khóa đào tạo tiếng Khmer và đã hoàn thành tốt khóa học, sẵn sàng kiến thức để đứng lớp dạy cho các em nhỏ. “Không có phòng học đàng hoàng như môi trường học đường, chúng tôi tận dụng phòng Hồ Chí Minh của đơn vị để lên lớp dạy, vận động, gom góp sách vở, rồi bắt đầu công việc của những “thầy giáo quân hàm xanh”. Với riêng tôi, việc đứng lớp là một trải nghiệm vừa xúc động, vừa thử thách và xem đó là trách nhiệm cao cả vì các em cũng giống như bản thân của tôi cũng sống trên một đất nước Việt Nam tươi đẹp, văn minh, phát triển và cũng đều là dân tộc Khmer như nhau đều đó càng tạo nên động lực trong bản thân của mình” – Thiếu tá Giang xúc động chia sẻ.

Không phải là giáo viên chuyên nghiệp, những kiến thức sư phạm từng học chỉ là căn bản nên trong vai trò giáo viên, thầy giáo Giang ngoài việc học theo chương trình chính quy còn nhờ sự giúp đỡ của các sư sãi, những người lớn biết chữ trong cộng đồng để chính mình có được kiến thức vững vàng để giảng dạy cho các em. Dạy tiếng Việt đã khó, dạy chữ Khmer lại còn khó khăn hơn, nhưng người chiến sĩ mang quân hàm xanh không cho phép mình dừng lại. Ban ngày, Thiếu tá Giang thực hiện công tác chuyên môn và công việc của đơn vị, tối về lại cặm cụi soạn giáo án, vẽ từng chữ cái lên bảng, tập đọc từng âm tiết. Nhớ lại những ngày đầu còn lúng túng, phát âm chưa chuẩn, có lúc ngại ngùng khi các học sinh cười khúc khích vì “thầy phát âm sai” nhưng thầy giáo Giang quyết tâm cố gắng hơn mỗi ngày để hoàn thành sứ mệnh đặc biệt được giao phó, cũng là để thắp sáng thêm hành trình tri thức của những em nhỏ nơi đây.

Lớp học tiếng Khmer do Thiếu tá Giang giảng dạy thu hút đông đảo học sinh trong vùng. Ảnh: NVCC.

Thiếu tá Giang kể, lớp học tiếng Khmer tổ chức vào dịp hè. Có những hôm trời mưa to gió lớn, các em học sinh còn nhỏ phải đi bộ ngoài trời mưa để đến lớp. Có những em phải đi bộ vài cây số, bị ướt nước mưa nhưng vẫn kiên trì không bỏ cuộc khiến anh rất vui và càng thấy mình phải nỗ lực hơn nữa để không phụ sự tín nhiệm của các em. Có hôm bị sốt, mệt mỏi sau một ngày làm việc căng thẳng, Thiếu tá Giang định xin nghỉ một buổi học nhưng khi đến lớp, thấy học sinh đã đến đầy đủ, nhìn ánh mắt mong chờ của các em, anh lại không nỡ vắng mặt.

Từ lúc nào không rõ, lớp học nhỏ ấy trở thành nơi tôi thấy mình sống có ích, có trách nhiệm hơn,vì các em học sinh nghèo trên địa bàn" - Thiếu tá Tiết Hoàng Giang.

Thầy giáo của niềm tin và hòa bình

Gắn bó với công việc giảng dạy, Thiếu tá Giang cho biết dạy học không đơn thuần là truyền đạt kiến thức. Với bản thân anh, thông qua những buổi lên lớp, soạn bài, lắng nghe chia sẻ của học sinh và người dân, anh học được cách kiên nhẫn, cách lắng nghe và cảm nhận sự khác biệt văn hóa để không áp đặt mà dẫn dắt. Mỗi em nhỏ trong lớp là một câu chuyện riêng: có em từng nghỉ học mấy năm trời vì nhà nghèo, có em mồ côi cha mẹ, sống cùng ông bà già yếu. Có em ban đầu không nói chuyện với ai, ngại tiếp xúc, nhưng sau vài tháng đã biết cười đùa, đọc thuộc bảng chữ cái và hát những bài dân ca Khmer trong giờ ra chơi. Lên lớp, người chiến sĩ ấy không còn xem mình là “người dạy” mà là người bạn đồng hành của các em trên con đường đi tìm tri thức.

Thiếu tá Giang kiên trì hướng dẫn học sinh viết từng nét chữ. Ảnh: NVCC.

Sau những ngày gắn bó với bảng đen, phấn trắng, điều khiến Thiếu tá Giang tự hào nhất không phải là số lượng chữ cái anh dạy được, mà là sự thay đổi trong nhận thức của các em và cả người lớn trong gia đình của các em và người dân sinh sống trên địa bàn, nơi anh coi như ngôi nhà thứ hai của mình. Các bậc phụ huynh dần hiểu được tầm quan trọng của việc học, ủng hộ con em đến lớp đều đặn. Một số người lớn cũng xin vào lớp học buổi tối để biết đọc, biết viết, có thể đọc được giấy tờ, sổ sách, tránh bị kẻ xấu lợi dụng.

Là người con của đồng bào Khmer, Thiếu tá Giang chia sẻ văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer rất phong phú với sinh hoạt các lễ hội đặc sắc. Trong đó ngôn ngữ và chữ viết có vai trò quan trọng trong các hoạt động tín ngưỡng cũng như trong việc giáo dục tri thức, kiến thức văn hóa cho đồng bào Khmer. Hiện phần lớn người trẻ bây giờ chỉ biết nghe tiếng mẹ đẻ, không biết đọc, biết viết chữ dân tộc mình, nghe nói tiếng phổ thông cũng hạn chế. Vì vậy, trong những buổi học của mình, Thiếu tá Giang không chỉ dạy chữ mà còn thường xuyên tâm sự thêm với các em bằng tiếng dân tộc mình về tác hại của ma túy trong xã hội hiện nay để các em thấy được tác hại về ma túy, để các em hiểu rằng đó là hành vi vi phạm pháp luật. Từ đó, giúp các em có thể tránh từ sớm, từ xa, không để các đối tượng lợi dụng trong việc sử dụng, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy.

Lớp học thắm tình quân-dân do Đồn biên phòng Lai Hòa phối hợp tổ chức.

Với một người lính, Thiếu tá Giang chia sẻ niềm tự hào lớn nhất của anh và các đồng đội là khi đấu tranh với các loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy trên vùng biên giới biển, bảo vệ và giữ gìn về an ninh trật tự, an toàn xã hội đem đến sự ổn định bình yên cho người dân nơi đây. Còn việc dạy chữ Khmer cho các em nhỏ vừa là trách nhiệm với nhân dân, vừa góp phần bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer trong dòng chảy lịch sử dân tộc. Nhờ đó, giúp các em hiểu biết hơn, tự tin hơn, cũng giúp người thầy giáo mang quân hàm xanh thấm thía sâu sắc lời Bác Hồ dạy: “Quân với dân như cá với nước”. Trong lớp học nhỏ, người chiến sĩ không còn là người lính mang súng, mà là người gieo chữ, gieo hy vọng, gieo niềm tin vào tương lai cho những mầm non nơi vùng đất còn nhiều gian khó.

“Tôi biết, hành trình này còn dài, sẽ còn nhiều thế hệ học trò Khmer cần đến những lớp học tình thương như vậy. Dù gian khổ, tôi vẫn sẵn sàng tiếp tục công việc này, bởi đó không chỉ là nhiệm vụ, mà là tình yêu - với nghề, với người dân, với những nụ cười hồn nhiên sau mỗi buổi học nơi biên cương Tổ quốc” – Thiếu tá Giang chia sẻ.

Mô hình “lớp học biên cương”, “lớp học đặc biệt”, “con nuôi đồn biên phòng” do lực lượng Bộ đội Biên phòng triển khai đã được nhân rộng khắp các tỉnh biên giới như Hà Giang, Lai Châu, Sơn La, Cần Thơ, An Giang, Tây Ninh... Không chỉ dạy tiếng dân tộc thiểu số, nhiều đồn biên phòng còn mở lớp xóa mù chữ, dạy tiếng Việt cho người dân tộc thiểu số và người nước ngoài sang buôn bán, học tập tại Việt Nam.

Thu Hương