Giữ yên từ gốc - từ chỉ đạo của Trung ương đến thực tiễn ở Cao Bằng

Từ chỉ đạo của Trung ương đến khuôn khổ thực thi

Khi còn là Bộ trưởng Bộ Công an, đồng chí Tô Lâm đã trực tiếp chỉ đạo xây dựng dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở - đạo luật thể chế hóa quan điểm “bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ cơ sở”, đặt nền tảng pháp lý để huy động sức dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Trên cơ sở đó, Quốc hội ban hành Luật số 30/2023/QH15 (ngày 28/11/2023, hiệu lực từ 01/7/2024); Chính phủ ban hành Nghị định số 40/2024/NĐ-CP (ngày 16/4/2024) quy định chi tiết thi hành; và Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 176/QĐ-TTg (ngày 14/02/2024) phê duyệt kế hoạch triển khai, phân định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành, địa phương - hình thành hành lang pháp lý và cơ chế vận hành thống nhất trên phạm vi cả nước.

Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở diễu hành tại Lễ ra mắt ngày 01/7/2024.

Ngày 11 và 12/11/2025, hai hoạt động quan trọng liên tiếp đã thể hiện rõ sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của lãnh đạo cấp cao. Ngày 11/11, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt và biểu dương 70 tập thể, cá nhân tiêu biểu toàn quốc của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, ghi nhận những đóng góp bền bỉ, thầm lặng nhưng to lớn của họ trong giữ gìn bình yên từng thôn, xóm, khu dân cư. Tiếp đó, ngày 12/11, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và chủ trì Hội nghị sơ kết 1 năm triển khai lực lượng, đánh giá toàn diện kết quả bước đầu, đồng thời chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện cơ chế, chính sách bảo đảm công bằng, cân đối, chi trả tương xứng công sức, tạo động lực để lực lượng này yên tâm gắn bó lâu dài với cơ sở.

Hai sự kiện ấy thống nhất trong một tinh thần xuyên suốt: khẳng định, củng cố và phát triển. Đó là sự kết hợp giữa tôn vinh và định hướng, giữa ghi nhận và hành động, giữa động viên tinh thần và hoàn thiện thể chế. Toàn bộ thông điệp được truyền đi từ Trung ương thể hiện tầm nhìn chiến lược trong xây dựng thế trận an ninh nhân dân bền vững, nơi an ninh cơ sở không chỉ là nhiệm vụ của ngành Công an, mà là trách nhiệm chung của toàn hệ thống chính trị và của mỗi người dân. Đó không chỉ là sự động viên, mà còn là định hướng căn cơ, nhân văn và dài hạn, khẳng định vai trò trọng yếu của an ninh cơ sở trong tổng thể an ninh quốc gia, cũng như ý nghĩa chiến lược của việc “giữ yên từ gốc” để phát triển bền vững.

Luật đi vào đời sống - từ văn bản pháp lý đến hành động của người dân

Tại Cao Bằng - tỉnh biên giới có hơn 333 km đường biên tiếp giáp Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc), 95% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, việc triển khai Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở đã trở thành một trong những điểm sáng của cả nước. Ngay ngày Luật có hiệu lực, 01/7/2024, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được ra mắt đồng loạt tại 10 huyện, thành phố (cũ trước đây), bảo đảm tổ chức từ sớm, đồng bộ đến từng thôn, xóm, tổ dân phố. Sau một năm, toàn tỉnh đã thành lập 1.462 tổ với 3.407 thành viên, phủ kín 100% địa bàn cơ sở, cung cấp hàng trăm tin báo, hỗ trợ xử lý hàng trăm vụ việc, tổ chức hơn 2.000 buổi tuyên truyền pháp luật cho trên 200.000 lượt người, tham gia cứu hộ - cứu nạn, khắc phục cháy nổ và vận động người dân giao nộp hơn 600 vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ. Các con số ấy không chỉ thể hiện hiệu quả vận hành của luật, mà còn cho thấy an ninh trật tự được giữ từ sớm, từ gốc và bằng chính sức dân.

Nhiều mô hình ở cơ sở đã chứng minh sức sống cụ thể của pháp luật trong đời sống cộng đồng. Ở xã Huy Giáp, mô hình “Khúc suối tự quản” mở rộng ra ba xóm, giúp người dân cùng Công an xã giám sát. Tại xóm Khuổi Khon (xã Hưng Đạo), mô hình “Làng du lịch cộng đồng tự quản về an ninh, trật tự” gắn an ninh với sinh kế, tạo không gian du lịch an toàn, văn minh. Ở phường Thục Phán, mô hình “Camera giám sát an ninh” ứng dụng hệ thống camera cộng đồng và quản lý dữ liệu số, giúp giảm rõ rệt các vụ vi phạm pháp luật. Tại xã Phan Thanh, người dân tự nguyện giao nộp hàng chục khẩu súng sau tuyên truyền, đối thoại.

Những điển hình ấy hòa cùng phong trào rộng khắp cả nước như: “Tổ an ninh biên giới tự quản” ở Lạng Sơn phối hợp tuần tra biên giới; “Giáo xứ bình yên, sống tốt đời, đẹp đạo” ở Hà Tĩnh góp phần ổn định vùng giáo; “Tổ bảo vệ khu công nghiệp” ở Long An giữ vững an toàn sản xuất; các mô hình tự quản vùng sông nước ở Cà Mau vận động người dân giao nộp hàng trăm súng tự chế. Ở đâu cấp ủy lãnh đạo quyết liệt, công an cơ sở bám sát, người dân đồng lòng, ở đó phong trào đi vào thực chất, bền vững. Nhìn từ thực tiễn ấy có thể thấy rõ: Luật không dừng ở văn bản. Khi được triển khai đúng tinh thần “dân là gốc”, pháp luật trở thành hành động tự giác của cộng đồng, biến “bảo vệ dân” thành “dân tự bảo vệ”, và chính người dân trở thành trung tâm của thế trận an ninh nhân dân trong thời kỳ mới.

Hoàn thiện chính sách - củng cố từ gốc

Kết quả tích cực không che đi những điểm nghẽn cần sớm tháo gỡ: nguồn ngân sách còn hạn chế; phụ cấp, bảo hiểm, phương tiện bảo hộ chưa tương xứng với rủi ro công việc; một số nơi phối hợp liên lực lượng chưa nhịp nhàng; năng lực công nghệ thông tin của thành viên chưa đồng đều. Quan điểm của Chính phủ là phải hoàn thiện cơ chế chính sách theo hướng ổn định, lâu dài; chi trả tương xứng công sức, phù hợp đặc thù miền núi – biên giới, đồng thời cân đối hài hòa với ngân sách và các lực lượng khác trong hệ thống bảo đảm an ninh, trật tự. Cùng với chính sách, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương mang tính quyết định. Mỗi cấp ủy cần xem bảo đảm an ninh, trật tự là tiêu chí bắt buộc trong đánh giá hoàn thành nhiệm vụ chính trị; người đứng đầu trực tiếp chỉ đạo, định kỳ làm việc với lực lượng cơ sở, tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm phương tiện, bồi dưỡng kỹ năng, động viên kịp thời. Công an cấp xã phải được giao thẩm quyền điều phối, chịu trách nhiệm trước chính quyền cùng cấp; các lực lượng biên phòng, dân quân, kiểm lâm, PCCC duy trì cơ chế phối hợp liên hoàn, diễn tập định kỳ, không để “mất nhịp” khi có tình huống. Trách nhiệm của chính quyền không chỉ là hỗ trợ, mà là kiến tạo điều kiện để lực lượng này được tôn trọng, được đào tạo, được bảo vệ đúng nghĩa – bởi đó chính là phần “rễ sâu” của thế trận lòng dân.

Lực lượng công an xã và lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở vận động quần chúng nhân dân chấp hành pháp luật.

Từ bài học của truyền thống đến tầm nhìn dài hơi

Lịch sử để lại bài học sâu rễ bền gốc: muốn nước mạnh phải giữ dân yên. Trong thời bình, “giữ yên từ gốc” nghĩa là để mỗi người dân trở thành chủ thể của trật tự, mỗi khu dân cư là pháo đài của lòng tin, mỗi dữ liệu là tín hiệu sớm cho phản ứng nhanh và đúng. Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở hôm nay chính là sự hiện đại hóa tinh thần “toàn dân giữ nước”: gần dân nhất, sát dân nhất, hành động trên nền tảng pháp luật và dữ liệu, nuôi dưỡng văn hóa kỷ cương - nghĩa tình từ cộng đồng.

Nhìn từ Cao Bằng - một tỉnh biên giới địa hình phức tạp, dân cư phân tán - có thể thấy rõ luận điểm này: khi cấp ủy, chính quyền kiên định chỉ đạo, công an cơ sở làm nòng cốt, Nhân dân đồng lòng tham gia, thì mọi thách thức về khoảng cách địa lý, điều kiện kinh tế – xã hội hay rủi ro thiên tai đều có lời giải. Những mô hình đã và đang triển khai không phải là phong trào nhất thời, mà là cấu phần của một kiến trúc an ninh nhân dân bền vững – nơi an ninh gắn với phát triển, pháp luật hòa với đời sống, dữ liệu phục vụ con người, và lòng dân trở thành điểm tựa của quốc gia. Xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở vì thế không phải việc ngắn hạn, mà là đầu tư chiến lược cho tương lai. Giai đoạn tới, Cao Bằng tiếp tục bám sát chỉ đạo của Trung ương, kiện toàn tổ chức, tiêu chuẩn hóa đào tạo, đẩy mạnh chuyển đổi số ở cấp cơ sở, tăng cường phối hợp giữa biên phòng - dân quân - kiểm lâm - PCCC, giữ vững an ninh biên giới gắn với phát triển kinh tế - xã hội. Mục tiêu không chỉ là giảm vi phạm, mà là tạo dựng môi trường an toàn để phát triển, nơi người dân được sống trong bình yên và cùng nhau bảo vệ bình yên ấy mỗi ngày. Giữ yên để phát triển, giữ dân để giữ nước - đó là sự nối dài của truyền thống vào hiện tại, là bảo đảm cho tương lai. Từ chỉ đạo của Trung ương đến thực tiễn ở Cao Bằng, có thể khẳng định: khi lòng dân là gốc, pháp luật là nền, phối hợp là phương thức, dữ liệu là công cụ, thì biên cương sẽ bình yên, cơ sở sẽ vững chắc, và đất nước sẽ ổn định, phồn vinh, trường tồn cùng thế trận lòng dân vững bền.

Lê Hải Hòa, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh