Góp ý Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng: Văn hóa - Sức mạnh mềm kiến tạo vị thế Việt Nam trong trật tự thế giới mới

Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn. (Nguồn: Quốc hội)

Trong dòng chuyển động nhanh và phức tạp của thế giới đương đại, nơi cạnh tranh chiến lược, xung đột lợi ích, chuyển đổi công nghệ và biến động địa chính trị diễn ra với tốc độ chưa từng có, mỗi quốc gia đều phải tìm cho mình một trụ cột để tựa vào, một hệ giá trị để định hướng, một nguồn lực nội sinh để tạo ra sự khác biệt. Với Việt Nam, trụ cột ấy chính là văn hóa và con người, thứ tài nguyên mềm có sức lan tỏa sâu rộng, có khả năng kết nối, thuyết phục và tạo dựng niềm tin trong khu vực và trên thế giới.

Những ngày này, không khí góp ý cho Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng lan tỏa mạnh mẽ từ các diễn đàn chuyên gia đến đời sống thường nhật, khẳng định sự đồng lòng và tinh thần trách nhiệm của nhân dân đối với vận mệnh quốc gia. Đây không chỉ là quy trình chính trị, mà còn là biểu hiện sinh động của dân chủ xã hội chủ nghĩa, nơi người dân trực tiếp tham gia kiến tạo tương lai. Trong các ý kiến gửi gắm tới Đảng, điều dễ nhận thấy là mong muốn: Việt Nam cần phải vươn lên mạnh mẽ, bền vững và có vị thế cao hơn trong cộng đồng quốc tế.

Trong bối cảnh toàn cầu nhiều rủi ro và bất định, việc Đảng ta tiếp tục khẳng định văn hóa và con người là nền tảng, động lực và hệ điều tiết của phát triển bền vững mang ý nghĩa chiến lược đặc biệt. Không phải ngẫu nhiên khi Dự thảo Báo cáo chính trị nhấn mạnh: “Văn hóa, con người là nền tảng, nguồn lực, sức mạnh nội sinh và là động lực to lớn, hệ điều tiết sự phát triển xã hội bền vững".

Đây là bước tiến mới về tư duy, thể hiện sự nhận thức sâu sắc về vai trò của văn hóa trong thời đại mà tăng trưởng không chỉ đến từ công nghệ hay vốn, mà còn từ hệ giá trị, bản sắc và năng lực sáng tạo của con người. Văn hóa trở thành “bộ ổn định vĩ mô mới”, giúp điều tiết các hành vi xã hội, củng cố niềm tin, giảm chi phí xung đột, gia tăng chất lượng thể chế và tạo môi trường thuận lợi cho kinh tế - xã hội phát triển hài hòa.

Với tầm nhìn dài hạn đến giữa thế kỷ XXI, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao. Để đạt tới vị thế ấy, chúng ta không thể chỉ dựa vào năng suất lao động, khoa học công nghệ hay nguồn vốn đầu tư. Những yếu tố đó rất quan trọng, nhưng chưa đủ. Điều tạo nên năng lực cạnh tranh dài hạn của một dân tộc chính là bản lĩnh văn hóa, là phẩm chất con người, là sức mạnh mềm được bồi đắp qua lịch sử.

Trên thế giới, ngày càng nhiều quốc gia coi văn hóa là “lực đẩy thầm lặng” nhưng quyết định vị thế quốc tế. Sức hấp dẫn của Nhật Bản không chỉ đến từ công nghệ mà còn từ tinh thần võ sĩ đạo, nghệ thuật sống tinh tế. Hàn Quốc vươn lên nhờ chiến lược văn hóa đại chúng, để điện ảnh, K-pop, ẩm thực trở thành “quốc hiệu mềm”. Các nước Bắc Âu tạo dựng hình ảnh từ văn hóa minh bạch, niềm tin và quản trị cộng đồng kiểu mới. Những ví dụ này cho thấy: Quốc gia nào biết biến văn hóa thành sức mạnh mềm, quốc gia đó có thêm động lực để tăng trưởng, thu hút đầu tư, mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để tích hợp sức mạnh mềm văn hóa vào chiến lược phát triển. Với lịch sử nghìn năm, với bản lĩnh của một dân tộc đi qua chiến tranh, kiến tạo hòa bình và hội nhập thành công, chúng ta sở hữu những vốn liếng đặc biệt: Một nền văn hiến lâu đời, sức sống văn hóa bền bỉ, một xã hội trẻ trung giàu khát vọng và tinh thần đoàn kết - nhân ái - sáng tạo đã trở thành “thương hiệu” Việt Nam trong mắt bạn bè thế giới.

Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh luận điểm sâu sắc: “Văn hóa là sức mạnh mềm là ‘năng lượng gốc’ vô tận của dân tộc Việt Nam". “Động lực tăng trưởng mới” mà chúng ta đang tìm kiếm thực ra nằm ngay trong năng lượng gốc ấy. Khi văn hóa trở thành nền tảng cho cải cách thể chế, trở thành động lực của đổi mới sáng tạo, trở thành hệ điều tiết các mối quan hệ xã hội, sức mạnh mềm để quảng bá hình ảnh đất nước. Đó cũng là lúc con đường phát triển của Việt Nam trở nên bền vững và có chiều sâu hơn.

Trong kỷ nguyên số, vai trò của văn hóa càng được mở rộng. Chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, kinh tế dữ liệu hay metaverse chỉ thực sự tạo ra giá trị khi được tích hợp với nội dung văn hóa, giá trị bản địa và bản sắc dân tộc. Một quốc gia mạnh không chỉ là quốc gia làm chủ công nghệ, mà còn là quốc gia biết “nhúng văn hóa” vào công nghệ, tạo ra những sản phẩm sáng tạo có sức lan tỏa toàn cầu. Sự bùng nổ của công nghiệp văn hóa, các festival lớn, thị trường âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật đương đại, di sản số… đang mở ra không gian mới cho sức mạnh mềm Việt Nam.

Trong tầm nhìn đến năm 2045, khi Việt Nam hướng tới một xã hội thịnh vượng, sáng tạo và nhân văn, văn hóa sẽ tiếp tục giữ vai trò như “la bàn phát triển”. Đó không chỉ là hệ giá trị chi phối hành vi công dân và chất lượng thể chế, mà còn là động lực để phát triển kinh tế tri thức, kinh tế xanh, kinh tế số. Văn hóa làm cho tăng trưởng trở nên nhân văn hơn; kinh tế làm cho văn hóa trở nên sống động và lan tỏa hơn. Đó là mối quan hệ tương hỗ, tạo nên nền phát triển bền vững, hài hòa và giàu bản sắc Việt Nam.

Thế giới đang nhìn về Việt Nam với sự kỳ vọng mới. Một dân tộc biết trân trọng quá khứ, giữ gìn bản sắc, đồng thời sẵn sàng đổi mới và hội nhập, luôn có khả năng trở thành điểm tựa của ổn định, hòa bình và hợp tác. Trong hành trình ấy, văn hóa với sức mạnh mềm, năng lượng nội sinh và tinh thần khai phóng tiếp tục là nguồn lực đặc biệt của Việt Nam trong trật tự thế giới đang định hình lại.

Với tầm nhìn của Đại hội XIV, chúng ta tin tưởng rằng văn hóa - con người Việt Nam không chỉ là nền tảng của phát triển trong nước, mà còn là sức mạnh để Việt Nam đóng góp nhiều hơn cho khu vực và thế giới, khẳng định vị thế của một quốc gia độc lập, sáng tạo và giàu bản lĩnh trong kỷ nguyên mới.

ĐBQH. Bùi Hoài Sơn