Hà Nội biến thành 'phòng trưng bày' nhiếp ảnh khổng lồ

Thành phố trở thành không gian ký ức

Trong không gian cổ kính của tòa nhà từng là Hội quán Quảng Đông, nay được hồi sinh thành Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật 22 Hàng Buồm (phường Hoàn Kiếm), triển lãm Hoài niệm về những thành phố do nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn giám tuyển đã thu hút đông đảo công chúng yêu nghệ thuật đến chiêm ngưỡng. Triển lãm quy tụ 31 nhiếp ảnh gia và nghệ sĩ thị giác đến từ nhiều quốc gia. Lấy cảm hứng từ ý niệm mỗi thành phố là một thực thể sống luôn biến đổi, các tác phẩm khám phá cách ký ức tập thể được hình thành và lưu giữ theo thời gian. Tiếp nối tinh thần của Hà Nội – Một thành phố trong nhiếp ảnh (Photo Hanoi ’23), triển lãm năm nay đặt ra câu hỏi: Liệu ký ức và hoài niệm có thể định hình bản sắc của nơi chốn? Những khung ảnh trưng bày tại 22 Hàng Buồm mở ra cuộc đối thoại giữa các thành phố, từ Hà Nội đến Paris, Phnom Penh hay Havana, nơi ký ức được tái hiện qua những mảng tường cũ, bức chân dung, hay những khuôn hình trống trải mà vẫn đầy ám ảnh. Hoài niệm về những thành phố không chỉ nhìn lại quá khứ, mà còn khơi gợi cách mỗi người tiếp tục viết nên ký ức của riêng mình về nơi họ thuộc về.

Photo Hanoi '25 - Biennale của đối thoại và ký ức

Triển lãm này đồng thời đánh dấu khai mạc Biennale Nhiếp ảnh Quốc tế Photo Hanoi ’25, sự kiện nghệ thuật thị giác lớn nhất của thủ đô trong năm. Được khởi xướng bởi Viện Pháp tại Việt Nam (Institut Français du Vietnam) từ năm 2021, Photo Hanoi được tổ chức hai năm một lần, dưới sự bảo trợ của UBND TP Hà Nội, phối hợp cùng Sở Văn hóa & Thể thao Hà Nội, với sự đồng hành của UNESCO và nhiều đối tác quốc tế. Năm nay, Photo Hanoi ’25 quy tụ 170 nghệ sĩ, giám tuyển và chuyên gia đến từ 22 quốc gia, diễn ra tại 20 không gian văn hóa khắp thành phố, với 22 triển lãm và 29 hoạt động bên lề, gồm tọa đàm, chiếu phim, ra mắt sách, tour nhiếp ảnh và workshop thực hành. Chuỗi sự kiện kéo dài suốt tháng 11 biến Hà Nội thành một “phòng trưng bày mở”, nơi người xem có thể khám phá nhiều cách kể chuyện bằng hình ảnh, từ đô thị và thiên nhiên đến ký ức và thế giới.

'Nhiếp ảnh là một lời chứng'

Chia sẻ với tạp chí Tri Thức - Znews tại lễ khai mạc, ông Soulier Eric, Tham tán văn hóa Đại sứ quán Pháp, Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, cũng cho biết biennale này ra đời từ mong muốn tạo nên một nền tảng trao đổi văn hóa bền vững giữa Việt Nam, Pháp và cộng đồng nghệ thuật quốc tế. Theo ông Eric, Photo Hanoi không chỉ là chuỗi triển lãm, mà còn là một lời chứng bằng hình ảnh về cách con người quan sát, lưu giữ và kể lại thế giới. Ông nhấn mạnh Hà Nội là địa điểm lý tưởng cho sự kiện này, bởi “thành phố mang năng lượng sáng tạo mạnh mẽ và một di sản văn hóa có chiều sâu, nơi truyền thống và hiện đại luôn song hành”. “Nhiếp ảnh là ngôn ngữ không cần bài giảng. Khi ta nhìn một bức ảnh, ta cảm nhận và hiểu nó. Đó là cách chúng ta kết nối với nhau, không cần nói cùng một ngôn ngữ”, ông Eric chia sẻ. Ông cho rằng sức mạnh của nhiếp ảnh nằm ở khả năng giúp con người vừa lưu giữ ký ức, vừa kiến tạo tương lai. “Mỗi bức ảnh đều là cách để hiểu thành phố của mình, lịch sử của mình và nhìn thấy chính mình qua góc nhìn của người khác”, ông nói.

Để nhiếp ảnh bước ra khỏi khung phòng trưng bày

Từ Hàng Buồm đến Heritage Space, Matca, VCCA hay Bảo tàng Hà Nội, các triển lãm trong khuôn khổ Biennale Photo Hanoi ‘25 đang dần lan tỏa khắp thành phố. Photo Hanoi ’25 vì thế không chỉ là một sự kiện nghệ thuật, mà còn là cuộc trò chuyện dài hơi giữa Hà Nội và thế giới, bằng ngôn ngữ của ánh sáng và ký ức. Phát biểu tại lễ khai mạc, bà Bạch Liên Hương, Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao Hà Nội, nhấn mạnh rằng Photo Hanoi ’25 là minh chứng cho nỗ lực của thành phố trong việc kết nối văn hóa Việt Nam với thế giới: “Hà Nội luôn coi trọng việc mở rộng giao lưu văn hóa và hợp tác nghệ thuật quốc tế. Chúng tôi cam kết tiếp tục triển khai những dự án liên kết giữa Hà Nội và các thành phố sáng tạo khác, để nghệ thuật trở thành một phần sống động của đời sống đô thị”. Trong khi đó, ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, đánh giá: “Photo Hanoi ’25 phản ánh tầm nhìn của Hà Nội với tư cách là Thành phố Sáng tạo của UNESCO – nơi sáng tạo được sống, được trải nghiệm và lan tỏa trong toàn bộ đời sống đô thị”.

Thư Vũ - Đinh Hà