Hành trình nắn lại 'xương sống khủng long' cho hai bé gái

Ngày 2/11, ThS.BS.CKII Đặng Khải Minh – khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM) cho biết, bệnh viện vừa phối hợp với Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM phẫu thuật vẹo cột sống hai thì cho hai bệnh nhi có mức độ vẹo rất nặng, từng bị nhiều bệnh viện chuyên khoa từ chối do nguy cơ quá cao.

Nắn lại cột sống vẹo hơn 100 độ cho 2 bệnh nhi

Trường hợp đầu tiên là bé M.N.C.L. (12 tuổi, ngụ huyện Hóc Môn). Tình trạng vẹo cột sống của bệnh nhi tiến triển nhanh bất thường. Tại thời điểm phẫu thuật, trẻ có hai đường cong lớn, trong đó đường cong chính vẹo 104 độ và đường cong thứ hai 80 độ. Trong 7 tháng chờ mổ, cấu trúc cột sống tiếp tục biến dạng nhanh và nặng.

Mẹ bé L. cho biết: "Con mắc nhiều bệnh bẩm sinh từ nhỏ như nhược cơ, rối loạn gen và chậm phát triển. Con bắt đầu có dấu hiệu vẹo cột sống từ sớm nhưng gia đình không nghĩ bệnh tiến triển nhanh như vậy. Hai năm trước, bác sĩ khuyên kiểm tra cột sống và phát hiện độ vẹo nặng. Dù đã chạy chữa nhiều nơi nhưng tình trạng vẹo của con ngày càng nặng khiến gia đình quyết định đưa bé trở lại Bệnh viện Nhi đồng 1 để điều trị".

Bệnh nhi Y.T. khi nhập Bệnh viện Nhi đồng 1 đã vẹo 128 độ kèm gù 108 độ. Ảnh: BSCC.

Theo ThS.BS.CKII Đặng Khải Minh, điều đáng lo ngại là bé L. bị vẹo cột sống rất nặng trên nền bệnh nhược cơ, kèm theo đột biến gen gây sốt cao ác tính, tình trạng này rất nguy hiểm khi gây mê. Nếu không phẫu thuật, cột sống sẽ tiếp tục vẹo nhanh, chèn ép tủy sống, nguy cơ liệt và suy hô hấp rất cao. Nhưng phẫu thuật bệnh nhi phải đối diện với rất nhiều rủ ro và có thể đe dọa tính mạng.

Trước ca mổ, bệnh viện đã tổ chức hội chẩn toàn viện và phối hợp liên viện, đa chuyên khoa gồm sự hỗ trợ của Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM, Bệnh viện Nhi đồng 1, khoa Gây mê Hồi sức và các đơn vị liên quan.

Để phòng ngừa biến chứng, ê-kíp chuẩn bị nhiều kịch bản xử trí, đặc biệt là phương án chống sốt cao ác tính, huy động toàn bộ thuốc đặc hiệu từ thành phố và dự trữ ngay trong phòng mổ trước khi tiến hành phẫu thuật.

Tình trạng cột sống của bệnh nhân M.N.C.L. trước khi phẫu thuật. Ảnh: BSCC.

Bác sĩ Phan Huỳnh Bảo Nghi cho hay: "Bệnh nhi L. mang đột biến gen gây sốt cao ác tính, khi cơn sốt ác tính bùng phát, khả năng cứu chữa gần như rất thấp, vì vậy việc chuẩn bị để phòng ngừa biến chứng cực kỳ quan trọng. Chúng tôi phải loại bỏ mọi tác nhân có thể kích hoạt cơn sốt, xây dựng các kịch bản ứng phó, chuẩn bị đầy đủ thuốc đặc hiệu và phương án xử trí để giảm nguy cơ tai biến xuống mức thấp nhất".

Ê-kíp phẫu thuật gồm PGS.TS.BS Võ Quang Đình Nam – Trưởng khoa Chấn thương Chỉnh hình Nhi, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM trực tiếp thực hiện cùng ê-kíp phẫu thuật cột sống của khoa Chấn thương Chỉnh hình Bệnh viện Nhi đồng 1, phối hợp chặt chẽ với khoa Gây mê Hồi sức.

Theo kế hoạch ban đầu, ca mổ dự kiến thực hiện một thì. Tuy nhiên, trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ ghi nhận bệnh nhi bắt đầu phù tay, chân do cơ nhão khiến việc nắn chỉnh trực tiếp không đảm bảo an toàn. Vậy nên, ê-kíp quyết định chuyển sang phẫu thuật hai thì, đóng vết mổ, kéo tạ 2–4 tuần để giãn cột sống, tạo điều kiện thuận lợi cho lần phẫu thuật kế tiếp.

Bệnh nhi M.N.C.L. khỏe mạnh và vui vẻ hơn sau khi được phẫu thuật.

Sau ba tuần kéo tạ, bệnh nhân L. được mổ lần hai. Ca mổ thứ hai diễn ra thuận lợi và thành công tốt đẹp sau 7h thực hiện. Đặc biệt, trong suốt quá trình gây mê, bệnh nhi không xuất hiện cơn sốt cao ác tính như lo ngại ban đầu.

Trường hợp thứ hai là bé Y.T. (13 tuổi, Quảng Ngãi), khi nhập Bệnh viện Nhi đồng 1, bé đã vẹo 128 độ kèm gù 108 độ.

Mẹ bé cho biết, con sinh ra hoàn toàn bình thường, đến năm 3 tuổi bị sốt, viêm phổi, sau đó bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu vẹo cột sống. Gia đình khó khăn nên chỉ đưa bé khám tại địa phương và được chẩn đoán vẹo cột sống. Thời điểm đó, bé không đau, sinh hoạt bình thường nhưng chỉ ngủ được ở tư thế nằm nghiêng.

Các bác sĩ nhận định đây là tình trạng vẹo rất nặng, nguy cơ liệt nếu nắn chỉnh sai lệch. Ê-kíp chuyên gia phẫu thuật quyết định phẫu thuật hai thì cho bệnh nhi. Tuy nhiên, bệnh nhi chỉ nặng 26 kg nên cần hỗ trợ điều trị dinh dưỡng để đủ điều kiện phẫu thuật. Sau 3–4 tháng điều trị dinh dưỡng, cân nặng tăng thêm 3 kg, đủ điều kiện can thiệp. Cuối cùng ca mổ kéo dài 5 giờ thành công tốt đẹp.

Theo bác sĩ Phan Huỳnh Bảo Nghi, bé Y.T., nguy cơ lớn nhất là suy hô hấp và tim mạch sau mổ. Nhờ áp dụng chương trình ERAS (chăm sóc phối hợp đa chuyên khoa trước, trong và sau phẫu thuật), chức năng hô hấp và vận động của bé cải thiện tốt.

Bệnh nhi Y.T. hiện đã ổn định, đi lại bình thường và cao thêm được 10cm.

ThS.BS.CKII Đặng Khải Minh cho hay, sau mổ, bé cao lên được 10 cm, đi lại bình thường, vai – hông cân bằng và tinh thần vui vẻ hơn, tự tin trở lại trường học.

Vẹo cột sống vô căn: Căn bệnh nguy hiểm ở tuổi dậy thì

Bác sĩ Minh cho biết, vẹo cột sống vô căn là dạng thường gặp, bệnh không thể phòng ngừa và thường khởi phát khi trẻ bước vào tuổi dậy thì, nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng bệnh có thể tiến triển nhanh.

Các mức độ can thiệp được phân theo độ vẹo, dưới 20 độ chủ yếu tập vật lý trị liệu; từ 20–35, 40 độ cần mang áo nẹp và tập luyện dưới theo dõi chuyên khoa; trên 40–45 độ xem xét phẫu thuật; và trên 50 độ gần như bắt buộc phải mổ.

Nếu được tầm soát và phát hiện sớm, trẻ có thể can thiệp bằng áo nẹp và tập vật lý trị liệu, tránh phải phẫu thuật. Tuy nhiên, đa số việc tầm soát ở trẻ chủ yếu nhờ y tế học đường, tuy nhiên, các nhân viên y tế, bác sĩ y tế học đường không đủ chuyên khoa để khám và phát hiện bệnh. Vậy nên, khi phụ huynh nghi ngờ con bị vẹo cột sống nên cho bé đến bệnh viện có chuyên khoa để kiểm tra, đánh giá chính xác.

Dấu hiệu phát hiện sớm cho phụ huynh biết là bé bị lệch vai tức là một bên vai một bên cao bên thấp hoặc là cái lưng có một cái u biến dạng ở lưng.

Nam Thương