Hiệp định ASEAN về dẫn độ – dấu mốc hợp tác pháp luật khu vực

Cam kết của ASEAN trong việc xây dựng một khung pháp lý thống nhất, đoàn kết

Tham dự và phát biểu tại Lễ Khai mạc, Tổng thống Cộng hòa Philippines Ferdinand “Bongbong” R. Marcos Jr. nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác pháp luật và tư pháp giữa các quốc gia thành viên ASEAN, chủ động phối hợp chặt chẽ trong ứng phó với các thách thức an ninh xuyên biên giới. Theo Tổng thống, đây là yếu tố then chốt để xây dựng một Cộng đồng ASEAN an ninh, an toàn, phát triển bền vững và lấy người dân làm trung tâm. Tổng thống hoan nghênh việc ký kết Hiệp định ASEAN về dẫn độ tại ALAWMM 13, coi đây là thành quả của nỗ lực chung toàn khu vực, gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng tội phạm không thể lợi dụng biên giới giữa các nước ASEAN để trốn tránh trách nhiệm pháp lý.

Bộ trưởng Tư pháp 11 nước ASEAN cùng Tổng Thư ký ASEAN chụp với Tổng thống Cộng hòa Philippines Ferdinand

Việc ký kết Hiệp định thể hiện cam kết rõ ràng của ASEAN trong việc xây dựng một khung pháp lý thống nhất, đoàn kết và mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Tổng thống cũng nhấn mạnh rằng trong cộng đồng ASEAN, tiếng nói của mỗi người dân đều được lắng nghe, và ASEAN cần tiếp tục phát huy vai trò trung tâm, tăng cường đoàn kết và đồng thuận nội khối nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định và phát triển bền vững cho khu vực, Tổng thống Cộng hòa Philippines Ferdinand nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ ALAWMM 13, đại diện các quốc gia ASEAN đã chính thức ký kết Hiệp định ASEAN về dẫn độ giữa 11 nước thành viên. Sau hơn bốn năm đàm phán (từ năm 2021 đến nay, trải qua 14 cuộc họp), Hiệp định đã được hoàn tất và ký kết, trở thành điểm nhấn nổi bật trong chặng đường 40 năm hợp tác pháp luật và tư pháp ASEAN, đồng thời đánh dấu bước tiến quan trọng trong tăng cường hợp tác pháp lý nội khối.

Hiệp định tạo lập cơ sở pháp lý thống nhất cho việc dẫn độ tội phạm giữa các nước ASEAN, là minh chứng rõ nét cho cam kết mạnh mẽ của khu vực trong nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, thúc đẩy bảo đảm pháp quyền và công lý, qua đó giữ gìn hòa bình và ổn định trong khu vực. Đại diện Việt Nam, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, đã thay mặt Nhà nước CHXHCN Việt Nam ký kết văn kiện quan trọng này.

Đề xuất ba định hướng ưu tiên

Tại Phiên toàn thể của Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam Nguyễn Hải Ninh đã có bài phát biểu quan trọng.

Bộ trưởng khẳng định, năm 2025 là một cột mốc quan trọng đối với ASEAN, đánh dấu việc hoàn tất Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và bước vào giai đoạn triển khai lộ trình mới thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động phức tạp, việc duy trì và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, xây dựng một Cộng đồng ASEAN "tự cường, năng động, sáng tạo, lấy người dân làm trung tâm" là mục tiêu chung của tất cả chúng ta.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại phiên họp toàn thể Hội nghị Bộ trưởng Tư pháp ASEAN lần thứ 13

Trong tiến trình đó, hợp tác pháp luật và tư pháp thông qua các cơ chế như ALAWMM và ASLOM đóng vai trò hết sức quan trọng, là nền tảng để thực hiện các mục tiêu của trụ cột Cộng đồng chính trị - an ninh ASEAN, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự và phát triển bền vững trong khu vực.

“Việc ký kết Hiệp định ASEAN về dẫn độ tại Hội nghị lần này là một minh chứng rõ nét cho cam kết chung của chúng ta trong tăng cường hợp tác tương trợ tư pháp”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Để hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đề xuất ba định hướng ưu tiên cho hợp tác pháp luật và tư pháp trong thời gian tới:

Thứ nhất, tăng cường vai trò của hợp tác pháp luật và tư pháp trong việc củng cố sức mạnh đoàn kết, thống nhất và nâng cao hiệu quả thể chế của ASEAN.

Bộ trưởng nhấn mạnh, cần tiếp tục nghiên cứu, tăng cường sự kết nối giữa các hệ thống pháp luật; đẩy mạnh thực thi hiệu quả các điều ước, văn kiện pháp lý của ASEAN và tăng cường phối hợp trong xử lý các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, đặc biệt là phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia và tội phạm mạng.

Thứ hai, xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc nhằm thúc đẩy liên kết nội khối hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội. Chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác tương trợ tư pháp, thúc đẩy các cơ chế giải quyết tranh chấp thay thế trong lĩnh vực dân sự và thương mại, nhằm tạo cơ hội thúc đẩy hoạt động giao lưu kinh tế nội khối; đồng thời, tăng cường chia sẻ kiến thức pháp luật, xây dựng hệ thống quản lý tri thức và đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ pháp luật và tư pháp.

Thứ ba, đưa hợp tác pháp luật và tư pháp trở thành bộ đỡ thể chế cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Để đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chúng ta cần chủ động nghiên cứu, xây dựng các khung pháp lý phù hợp cho các mô hình kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, AI trong hoạt động pháp luật và tư pháp; xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật ASEAN số; cũng như chú trọng nâng cao năng lực số cho đội ngũ cán bộ, giúp ASEAN chủ động thích ứng và nắm bắt cơ hội từ chuyển đổi số.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cũng chia sẻ thêm, Việt Nam dự kiến đăng cai tổ chức Diễn đàn Pháp luật ASEAN năm 2026 với chủ đề “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng và thực thi pháp luật trong kỷ nguyên số”. Diễn đàn được kỳ vọng là dịp để các quốc gia thành viên chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận định hướng hợp tác, thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, đáp ứng yêu cầu phát triển của khu vực.

Hội nghị Bộ trưởng Tư pháp ASEAN lần thứ 13 sẽ tiếp tục các phiên làm việc trong ngày 15/11/2025 với nhiều nội dung quan trọng về hợp tác pháp luật và tư pháp.

Thành An