Hoàn thiện nền tảng pháp lý, hiện đại hóa toàn diện hoạt động hàng không

Dự án Luật được xây dựng trên cơ sở Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã được sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết số 203/2025/QH15, tạo cơ sở pháp lý thống nhất để quản lý toàn diện các lĩnh vực của hàng không dân dụng.

Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) bổ sung nhiều chính sách mới, tạo nền tảng pháp lý hiện đại cho quản lý và phát triển ngành hàng không. (Ảnh: Phượng Nguyễn)

Dự thảo xác định phạm vi điều chỉnh của Luật, bao quát toàn bộ hoạt động hàng không dân dụng. Luật quy định về tàu bay, cảng hàng không, nhân viên hàng không; hoạt động bay; vận tải hàng không thương mại; hàng không chuyên dùng và hàng không chung; các nguyên tắc bảo đảm an toàn, an ninh hàng không; trách nhiệm dân sự và những hoạt động liên quan khác. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng bảo đảm hoạt động hàng không dân dụng được quản lý thống nhất, theo chuẩn mực quốc tế.

Trong bối cảnh thị trường hàng không Việt Nam phục hồi nhanh và hướng tới giai đoạn tăng trưởng mạnh, yêu cầu đặt ra là hệ thống pháp luật phải kịp thời thích ứng, tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, đồng thời tạo điều kiện để chuyển đổi số, hiện đại hóa và nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ công trong ngành.

Trao đổi về tầm nhìn dài hạn khi Luật được thông qua và các Nghị định, Thông tư được rà soát đồng bộ, ông Nguyễn Mạnh Kiên, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) cho rằng, cải cách pháp lý lần này sẽ tạo ra nhiều chuyển biến rõ nét. Tuy nhiên, theo VATM, có 4 nhóm thay đổi mang tính nền tảng và tác động sâu rộng.

Thứ nhất, dự thảo Luật đã khẳng định rõ bản chất của dịch vụ bảo đảm hoạt động bay là dịch vụ công ích. Theo đó, các dịch vụ cốt lõi như "dịch vụ quản lý không lưu" và "tin tức hàng không" phải do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thực hiện.

Quy định này hoàn toàn phù hợp thông lệ quốc tế, phản ánh nhận thức đúng đắn rằng Nhà nước phải kiểm soát tuyệt đối hạ tầng và hoạt động liên quan trực tiếp đến an toàn bay, chủ quyền vùng trời.

Việc lần đầu đưa vào Luật Chương trình quốc gia bảo đảm hoạt động bay giúp Việt Nam hài hòa với các kế hoạch của ICAO và ASEAN, nâng cao năng lực hội nhập của lĩnh vực hàng không.

Thứ hai, lần đầu tiên Luật bổ sung Chương trình quốc gia về bảo đảm hoạt động bay, cụ thể hóa trách nhiệm của Việt Nam với tư cách thành viên ICAO (Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế) theo Nghị quyết A41 (2022).

Đây là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam xây dựng và triển khai các chương trình/kế hoạch quốc gia đồng bộ với các kế hoạch của ICAO như Asia/Pacific Seamless ANS Plan và ASEAN ANS Master Plan, qua đó nâng cao năng lực hội nhập và vị thế của hàng không Việt Nam trong khu vực.

Thứ ba, dự thảo quy định bổ sung đối tượng "công trình bảo đảm hoạt động bay" được hưởng cơ chế miễn tiền thuê đất.

Theo ông Kiên, đây là chính sách công bằng và cần thiết bởi các công trình như đài dẫn đường, radar, trạm thông tin thường được đặt tại các vị trí trọng yếu, kể cả miền núi, hải đảo. Những công trình này là "mắt thần" của lĩnh vực hàng không, đóng vai trò sống còn trong bảo đảm an toàn bay và hỗ trợ thế trận quốc phòng - an ninh, bảo vệ chủ quyền vùng trời.

Cuối cùng, điểm nhấn bao trùm của sửa đổi Luật lần này là tư duy kiến tạo của cơ quan quản lý, thể hiện sự đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp. Việc rà soát pháp luật đồng bộ cho phép đưa các thành tựu công nghệ, khoa học và chuyển đổi số vào hoạt động cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay, theo đúng lộ trình quốc tế.

Nhờ đó, hành khách sẽ được thụ hưởng chất lượng dịch vụ tốt hơn thông qua những chuyến bay an toàn hơn, đúng giờ hơn và hiệu quả hơn.

"Với những đổi mới mang tính nền tảng, Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý hiện đại, hội nhập và bền vững, góp phần đưa ngành hàng không Việt Nam vươn tầm trong thập kỷ tới", ông Nguyễn Mạnh Kiên nhấn mạnh.

Kim Thoa