Hoàn thiện thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn cho ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật

Tập trung kiểm soát dịch bệnh và điều hành sản xuất

6 tháng đầu năm 2025, ngành nông nghiệp nói chung và lĩnh vực trồng trọt, bảo vệ thực vật nói riêng đối diện nhiều thách thức.

Diễn biến thời tiết bất thường, dịch bệnh trên cây trồng phức tạp, quá trình sáp nhập đơn vị hành chính, chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp… đã tác động lớn đến năng lực điều hành và tổ chức triển khai nhiệm vụ tại các địa phương.

Trong bối cảnh đó, ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật vẫn cơ bản hoàn thành các mục tiêu đề ra nhờ phân cấp mạnh, bám sát sản xuất và điều chỉnh linh hoạt theo tình hình thực tế.

Tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 diễn ra chiều 18/7, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung ghi nhận những kết quả đáng khích lệ của toàn hệ thống, đồng thời chia sẻ với khó khăn từ Trung ương đến địa phương khi phải thích ứng với tổ chức bộ máy mới.

Thứ trưởng nhấn mạnh, sự thay đổi về cơ cấu tổ chức và nhân sự khiến nhiều địa phương lúng túng trong thực thi nhiệm vụ chuyên môn, nhất là trong kiểm soát dịch bệnh và tổ chức sản xuất.

Tuy nhiên, nhờ sự chủ động, linh hoạt của các đơn vị, ngành vẫn đảm bảo tiến độ và hiệu quả trong nửa đầu năm.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung.

Bên cạnh kết quả đạt được, Thứ trưởng Hoàng Trung cũng thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại, bất cập kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm.

Điển hình là tình trạng chậm cấp mã số vùng trồng, mã cơ sở đóng gói, thiếu đồng bộ trong kiểm dịch và vận hành các phòng kiểm nghiệm. Theo ông, những điểm nghẽn này xuất phát từ hạn chế của thể chế, đòi hỏi phải có giải pháp căn cơ, toàn diện và kịp thời.

“Phải gấp rút xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tế. Trọng tâm là sửa đổi Luật Trồng trọt và Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Để tránh tình trạng chắp vá, ông đề xuất phương án sửa luật theo hướng “một luật sửa nhiều luật”, cập nhật đồng thời các nội dung đang gây ách tắc trong quản lý.

Mỗi luật có thể chỉ cần chỉnh sửa hai đến ba nội dung, nhưng phải bám sát thực tế, triển khai nhanh và trúng trọng tâm. Đặc biệt, quá trình sửa đổi phải có sự tham gia đầy đủ của hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, tổ chức và chuyên gia, đây là những chủ thể trực tiếp chịu ảnh hưởng và nắm rõ nhất thực trạng tại cơ sở.

Trong thời gian chờ sửa luật, dự kiến hoàn tất vào năm 2026, hệ thống văn bản hướng dẫn cần được rà soát, điều chỉnh đồng bộ, tinh gọn thủ tục hành chính và bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang áp dụng tại nhiều địa phương.

Thứ trưởng cũng cảnh báo, nếu phân cấp mà thiếu hướng dẫn kịp thời từ Trung ương, sẽ dẫn đến hiện tượng “trào ngược” công việc, khiến bộ máy bị gián đoạn. Vì vậy, Bộ yêu cầu sớm hoàn thiện nội dung tập huấn, cung cấp hướng dẫn rõ ràng cho địa phương.

Cùng với yêu cầu hoàn thiện thể chế, nhiệm vụ điều hành sản xuất, kiểm soát dịch bệnh và ứng phó thiên tai trong 6 tháng cuối năm cũng được đặt ra cấp bách.

Nguy cơ bùng phát sinh vật gây hại trong điều kiện thời tiết cực đoan, bão lũ là hiện hữu, nhất là tại các địa bàn mới sáp nhập, nơi bộ máy còn thiếu ổn định. Đây không chỉ là trách nhiệm chuyên môn mà còn là yêu cầu chính trị trong đảm bảo an sinh và ổn định đời sống nông dân.

Ngành trồng trọt đặt mục tiêu tăng trưởng từ 2,4% - 2,9%, đóng góp vào mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 35 tỷ USD trong năm 2025.

Trong đó, một trong những mặt hàng trọng điểm cần theo sát là sầu riêng, loại trái cây đang chiếm gần một nửa kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 nhưng đang có dấu hiệu chững lại từ đầu quý III.

“Tháng này, xuất khẩu sầu riêng đã sụt giảm. Cần sớm có giải pháp để lấy lại đà phát triển”, Thứ trưởng lưu ý.

Ông cũng chỉ đạo toàn hệ thống triển khai nghiêm túc các Nghị quyết số 57, 59, 66 và 68 của Trung ương, những văn bản có liên quan mật thiết đến lĩnh vực trồng trọt, mở ra dư địa phát triển lớn, từ tài nguyên đất đai, cơ giới hóa, đến định vị sản phẩm nông nghiệp bền vững, phát thải thấp.

Việc sáp nhập hai Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành một đơn vị duy nhất cũng được xem là cơ hội để tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả thực thi nhiệm vụ và phát huy sức mạnh tổng hợp trong điều hành, kiểm soát chuỗi sản xuất nông nghiệp.

Thứ trưởng kỳ vọng toàn ngành phát huy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, vượt qua giai đoạn chuyển tiếp với nhiều biến động, đóng góp thực chất vào tăng trưởng chung và hiện đại hóa nông nghiệp Việt Nam.

Theo báo cáo của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, trong 6 tháng đầu năm, tổng diện tích gieo trồng đạt 33,33 triệu ha, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, 29 triệu ha là diện tích cây trồng chủ lực. Giá trị xuất khẩu nông sản đạt khoảng 18,13 tỷ USD, tăng 16,8%, tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân.

Cục trưởng Huỳnh Tấn Đạt cho biết, kết quả là minh chứng cho năng lực điều hành, phối hợp và tính chủ động của toàn ngành trong bối cảnh thời tiết và dịch bệnh bất lợi.

Vụ Đông Xuân 2025 đã gieo cấy hơn 2,97 triệu ha lúa, năng suất bình quân 68,5 tạ/ha, sản lượng khoảng 20,4 triệu tấn. Vụ Hè Thu xuống giống trên 1,7 triệu ha, tăng 1,8% so với năm trước. Diện tích cây lâu năm đạt 3,823 triệu ha, tăng hơn 48.000 ha, tập trung vào cây ăn quả và cây công nghiệp như điều, cao su, cà phê.

Nhiều mặt hàng nông sản chủ lực ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Cà phê xuất khẩu đạt hơn 950.000 tấn, mang về 5,45 tỷ USD, tăng tới 67,5% giá trị. Gạo xuất khẩu 4,9 triệu tấn, tăng 76%. Hạt điều đạt kim ngạch 2,36 tỷ USD, tăng 20,4%; hạt tiêu gần 860 triệu USD, tăng 35,7%. Các sản phẩm từ cao su, sắn cũng ghi nhận mức tăng đáng kể.

Theo Cục, thành công này đến từ công tác dự báo sát thực tế, cảnh báo sớm các sinh vật gây hại, triển khai nhanh các biện pháp phòng trừ và hỗ trợ giống kịp thời từ nguồn dự trữ quốc gia cho các địa phương chịu ảnh hưởng thiên tai, khô hạn, xâm nhập mặn.

Trong lĩnh vực kiểm dịch thực vật, hoạt động xuất nhập khẩu được tổ chức chặt chẽ, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu từ thị trường xuất khẩu.

Tính đến nay, cả nước có 8.937 mã số vùng trồng, 1.728 mã số cơ sở đóng gói. Riêng 6 tháng đầu năm đã cấp mới 855 mã vùng trồng và 132 mã cơ sở.

Đặc biệt, đã có 866 doanh nghiệp Việt Nam được đăng ký trên hệ thống của Tổng cục Hải quan Trung Quốc theo Lệnh 248.

Trong 6 tháng đầu năm, tổng diện tích gieo trồng đạt 33,33 triệu ha, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm trước.

Cục cũng tăng tốc phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học với 28 loại thuốc mới được đăng ký trong kỳ; đồng thời mở rộng Đề án phát triển và sử dụng phân bón hữu cơ với 429 mô hình triển khai trên hơn 10.000 ha cây trồng chủ lực.

Đáng chú ý, trong nửa đầu năm, diện tích đăng ký trong Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long đã vượt 312.000 ha, vượt xa mục tiêu ban đầu.

Về hợp tác quốc tế, Cục đã ký thành công hai nghị định thư kiểm dịch thực vật cho chanh leo và ớt tươi xuất khẩu sang Trung Quốc, mở rộng thêm cửa cho nông sản Việt tiếp cận các thị trường yêu cầu cao.

Trong 6 tháng cuối năm, Cục đặt trọng tâm vào hoàn thiện thể chế, tháo gỡ vướng mắc trong thực tiễn sản xuất và xuất khẩu, đồng thời tăng cường chỉ đạo sản xuất, chủ động ứng phó thiên tai, dịch bệnh, thúc đẩy chuyển đổi số trong toàn ngành.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng tiếp tục đàm phán mở cửa thêm thị trường mới, nâng cao chất lượng giống, vật tư đầu vào và hoàn thiện chuỗi giá trị theo hướng bền vững, phát thải thấp, hiện đại và hội nhập.

Linh Nguyễn