Hướng phát triển kinh tế mới vùng dân tộc thiểu số Thái Nguyên

Từ nương rẫy truyền thống đến không gian số, người dân vùng cao hôm nay đã và đang chủ động tiếp cận công nghệ để nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và cải thiện thu nhập một cách bền vững.

Những năm gần đây, tỉnh Thái Nguyên xác định chuyển đổi số là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy phát triển toàn diện khu vực miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ việc đầu tư hạ tầng viễn thông, phủ sóng internet đến tận các xã vùng sâu, vùng xa, đến việc tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số cho người dân, chuyển đổi số từng bước đi vào thực tế đời sống sản xuất. Người dân không còn chỉ trông chờ vào kinh nghiệm truyền thống mà đã biết sử dụng điện thoại thông minh để tra cứu thông tin thị trường, thời tiết, kỹ thuật canh tác và phương thức tiêu thụ sản phẩm.

Trong sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi số giúp đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất có kế hoạch, có kiểm soát chất lượng. Nhiều hộ đã biết áp dụng các quy trình kỹ thuật mới, theo dõi sinh trưởng cây trồng, vật nuôi bằng các ứng dụng đơn giản trên điện thoại, kịp thời xử lý sâu bệnh, giảm thiểu rủi ro do thiên tai. Việc tiếp cận nhanh thông tin khoa học kỹ thuật giúp năng suất tăng lên, chi phí sản xuất giảm, hiệu quả kinh tế được nâng cao rõ rệt so với phương thức canh tác cũ.

Tỉnh Thái Nguyên đưa đặc sản của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi lên không gian số.

Đặc biệt, chuyển đổi số đã tạo ra bước chuyển quan trọng trong khâu tiêu thụ nông sản. Thay vì chỉ bán tại chợ truyền thống hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, nhiều hộ dân tộc thiểu số đã mạnh dạn quảng bá sản phẩm trên môi trường mạng, tham gia các sàn thương mại điện tử, bán hàng qua mạng xã hội và các nền tảng phát trực tuyến. Nhờ đó, nông sản vùng cao có cơ hội tiếp cận trực tiếp với người tiêu dùng ở nhiều tỉnh, thành phố, mở rộng thị trường, nâng cao giá trị hàng hóa.

Trong tiến trình đó, hệ thống hợp tác xã và kinh tế tập thể giữ vai trò nòng cốt trong việc dẫn dắt đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận chuyển đổi số. Tính đến năm 2025, toàn tỉnh Thái Nguyên có 1.299 hợp tác xã với trên 46.600 thành viên, hoạt động đa dạng trên các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, thương mại, dịch vụ và tín dụng nhân dân. Sự phát triển không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng của các mô hình kinh tế tập thể đã góp phần hình thành các chuỗi liên kết bền vững trong sản xuất, chế biến nông sản và xây dựng sản phẩm OCOP, tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số ở vùng nông thôn và miền núi.

Thực tế tại xã Nghĩa Tá, nơi đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 98% dân số, cho thấy hiệu quả rõ nét từ việc gắn chuyển đổi số với liên kết sản xuất. Từ định hướng phát triển kinh tế rừng, cùng với sự hỗ trợ đất sản xuất và chuyển đổi nghề, nhiều hộ dân đã tham gia chuỗi liên kết từ trồng, chăm sóc, khai thác đến chế biến gỗ. Nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật và kết nối thị trường, nhiều gia đình đạt mức thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm, khẳng định hiệu quả bền vững của chính sách sinh kế gắn với đổi mới phương thức sản xuất ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Hợp tác xã Yến Dương phát triển nông nghiệp bền vững, ứng dụng công nghệ cao và xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ.

Tại xã Thượng Minh, việc phát triển các cây trồng đặc sản như bí xanh thơm, lúa nếp Tài, dong riềng, chè và hồi đang gắn chặt với ứng dụng công nghệ và tổ chức sản xuất theo chuỗi. Hợp tác xã Yến Dương đã liên kết với hàng trăm hộ dân xây dựng các sản phẩm OCOP đạt từ ba đến bốn sao như miến dong Yến Dương, trà Lê Hà, bí thơm và gạo nếp Tài. Thông qua việc ứng dụng công nghệ trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc và tiêu thụ trên nền tảng số, các sản phẩm của đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng đứng vững trên thị trường, đem lại thu nhập ổn định cho người dân.

Cùng với đó, thương mại điện tử được tỉnh Thái Nguyên xác định là hướng đi chiến lược để mở rộng không gian thị trường cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Gian hàng “Bản Việt Thái Nguyên” trên sàn Shopee hiện có 94 sản phẩm và bộ sản phẩm, đã tổ chức 125 phiên livestream và bán thành công 1.140 đơn hàng.

Cây na Võ Nhai lên sóng TikTok.

Không dừng ở Shopee, các nền tảng như TikTok cũng đang được khai thác như những “chợ phiên số” của nông sản vùng cao. Các chương trình như “Chợ phiên OCOP Thái Nguyên 2025” hay “Cây na số và nông sản Thái Nguyên năm 2025” đã tạo nên không gian kết nối trực tiếp giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Mỗi phiên livestream là một hành trình từ vườn đến bàn ăn, cho phép khách hàng theo dõi quy trình sản xuất, hiểu rõ chất lượng sản phẩm và giá trị văn hóa của nông sản vùng cao. Đây được xem là hướng đi phù hợp với yêu cầu mở rộng đầu ra, tăng năng lực cạnh tranh cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh những kết quả tích cực, chuyển đổi số ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn đối mặt với không ít khó khăn như trình độ tiếp cận công nghệ chưa đồng đều, một số khu vực còn hạn chế hạ tầng viễn thông, kỹ năng sử dụng nền tảng số của người dân chưa thật sự thành thạo. Tuy nhiên, với sự vào cuộc đồng bộ của các ngành chức năng và chính quyền cơ sở, các chương trình hỗ trợ đang được triển khai theo hướng cầm tay chỉ việc, lấy người dân làm trung tâm, từng bước tháo gỡ rào cản trong tiếp cận công nghệ.

Sau sáp nhập, không gian phát triển của tỉnh Thái Nguyên được mở rộng, yêu cầu kết nối thị trường, liên kết vùng và phát triển sản xuất hàng hóa càng trở nên cấp thiết. Chuyển đổi số vì thế không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là giải pháp căn cơ để vùng đồng bào dân tộc thiểu số rút ngắn khoảng cách phát triển, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị kinh tế, nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống.

Từ những kết quả đã đạt được có thể khẳng định, chuyển đổi số đang từng bước tạo nền tảng mới cho phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số Thái Nguyên. Khi công nghệ gắn chặt với hợp tác xã, với sản xuất nông nghiệp và với thị trường tiêu thụ, người dân vùng cao không chỉ sản xuất tốt hơn mà còn bán được nhiều hơn, bền vững hơn. Đây chính là hướng đi quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong giai đoạn mới.

PV