Huy động hợp lý các nguồn điện, bảo đảm an toàn, ổn định hệ thống

Các dự án điện gió, điện mặt trời phía nam Khánh Hòa.

Theo NSMO, từ tháng 10 đến đầu tháng 11/2025, công tác vận hành hệ thống điện quốc gia đối mặt nhiều thách thức do diễn biến thủy văn bất thường và ảnh hưởng liên tiếp của các cơn bão.

Thay vì bước vào giai đoạn tích nước như quy luật hằng năm, nhiều hồ thủy điện trên cả nước, đặc biệt ở miền bắc vẫn phải xả điều tiết với số lượng hồ xả lên tới 82-91 trên tổng số 122 hồ. Tổng công suất các hồ đang xả đạt 15.940–17.040 MW (trên tổng 19.600 MW thủy điện), trong đó các hồ lớn như Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu đều mở cửa xả.

Trong khi thủy điện tăng phát, nhu cầu tiêu thụ điện lại ở mức thấp. Chênh lệch giữa phụ tải thấp điểm đêm và cao điểm tối tại miền bắc lên tới 10.000-11.500MW. Riêng trong giờ cao điểm, phụ tải có thể dao động 2.500-2.800 MW chỉ trong 30-40 phút.

Để bảo đảm nguồn, các tổ máy nhiệt điện than vốn không thể linh hoạt khởi động/ngừng như thủy điện buộc phải duy trì vận hành ở mức tối thiểu trong phần lớn thời gian trong ngày để bảo đảm quán tính của hệ thống điện. Bên cạnh đó, hệ thống còn phải huy động các nhà máy điện BOT theo cam kết bao tiêu, với tổng công suất hơn 4.000MW.

Trong bối cảnh tổng nguồn phát khả dụng tăng mạnh, đặc biệt là điện gió (3.400–4.000MW, tăng 3-4 lần do tác động của bão), việc giảm huy động nguồn tái tạo và một phần thủy điện xả là yêu cầu kỹ thuật để giữ tần số vận hành trong giới hạn an toàn.

Với vai trò là đơn vị điều độ hệ thống điện Quốc gia, NSMO luôn đặt mục tiêu vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định, và tin cậy lên hàng đầu. Ngay từ đầu tháng 10, NSMO đã triển khai các chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công thương về ứng phó bão số 11, 12 và 13, ưu tiên vận hành an toàn hồ chứa và huy động hợp lý các nguồn điện.

Trong đó tập trung vận hành an toàn hồ chứa, huy động hợp lý các nguồn điện trong hệ thống điện quốc gia, bảo đảm cung cấp đủ điện và có dự phòng, kịp thời ứng phó với các tình huống bất thường do ảnh hưởng của bão và phối hợp với các đơn vị phát điện, các đơn vị quản lý lưới điện để tối ưu chế độ vận hành của nhà máy điện và lưới điện.

Nhà máy Nhiệt điện Mông Dương 1.

Trong bối cảnh như hiện nay, NSMO đã thực hiện nhiều biện pháp trong vận hành như: Ngừng dự phòng gần 3.000MW nhiệt điện than miền bắc ngay sau khi bão số 13 tan (các tổ máy này cần duy trì để bảo đảm an toàn cho hệ thống trước và khi bão đổ bộ vào đất liền). Ngừng/khởi động trong ngày nhiều tổ máy tuabin khí nội địa và LNG để đáp ứng công suất đỉnh cao điểm tối. Tuy nhiên việc ngừng/khởi động liên tục các tổ máy tuabin khí như vậy sẽ ảnh hưởng đến độ bền và sẵn sàng của tổ máy.

Với những ràng buộc kỹ thuật như trên, việc duy trì phương thức vận hành này trong thời gian dài là không khả thi, bởi không chỉ làm giảm tuổi thọ thiết bị mà còn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh sự cố, ảnh hưởng đến an toàn, ổn định của toàn hệ thống điện. Đồng thời tối đa khả năng truyền tải trên các đường dây liên kết để giải tỏa công suất nguồn điện.

Dù đã tận dụng tối đa năng lực truyền tải và các biện pháp điều độ, hệ thống vẫn trong tình trạng thừa nguồn cả ban đêm lẫn ban trưa. NSMO buộc phải giảm huy động đồng đều giữa điện gió, điện mặt trời và các hồ thủy điện đang xả, đồng thời công khai thông tin vận hành trên các kênh truyền thông của Công ty để bảo đảm minh bạch.

NSMO đánh giá tình trạng thừa nguồn hiện nay xuất phát từ nhiều yếu tố cộng hưởng: mưa bão liên tiếp, thủy văn dồn tích và nhu cầu phụ tải thấp. Xu hướng này được dự báo không kéo dài, và khi thời tiết trở lại bình thường, các nguồn điện sẽ được huy động trở lại để tích nước chuẩn bị cho mùa khô năm 2026.

Đại diện NSMO chia sẻ: Đơn vị thấu hiểu khó khăn của các nhà máy khi bị giảm huy động, ảnh hưởng hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, trong bối cảnh hệ thống thừa nguồn lớn, đây là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm an toàn, ổn định cho hệ thống điện quốc gia.

LÊ CHI