Khám thai định kỳ, đúng lịch để giảm nguy cơ sinh non

Trẻ sinh non là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ trường hợp trẻ chào đời trước 37 tuần tuổi thai (thai kỳ bình thường kéo dài khoảng 40 tuần). Trẻ sinh non thường có cân nặng thấp và chưa phát triển hoàn thiện các cơ quan, đặc biệt là phổi, não, và hệ miễn dịch, nên dễ gặp các vấn đề sức khỏe ngay sau khi chào đời và trong thời gian đầu đời.

Theo TS.BS Trần Đăng Khoa, Phó cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), sinh non hiện là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp của hơn 50% ca tử vong sơ sinh trên toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ lệ sinh non ước tính dao động từ 8,5% đến 10% tổng số ca sinh và điều đáng lưu ý là khoảng 85% trẻ sinh non có tuổi thai từ 32 tuần trở lên.

Theo ông Khoa, ước tính 75% các trường hợp tử vong do sinh non hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng những can thiệp đơn giản, hiệu quả và chi phí thấp. Sinh non không chỉ là thời điểm sinh sớm hơn dự kiến, mà là một nguy cơ đe dọa sức khỏe toàn diện của trẻ.

Trẻ sinh non có thể đối mặt với vô số biến chứng ngắn hạn như hạ thân nhiệt, hội chứng suy hô hấp, cơn ngừng thở, còn ống động mạch, xuất huyết não, nhiễm khuẩn huyết hay viêm ruột hoại tử.

Những hệ lụy lâu dài cũng không kém phần nặng nề, bao gồm rối loạn phát triển thần kinh, bại não, chậm phát triển trí tuệ - vận động, rối loạn hành vi, hen, bệnh võng mạc, đến các vấn đề chuyển hóa, dinh dưỡng và bệnh thận mạn.

Hàng năm ở nước ta có khoảng hơn 100.000 trẻ sinh thiếu tháng và đang là gánh nặng về bệnh tật, tử vong ở trẻ em. Theo số liệu của Thế giới cứ 10 trẻ sinh ra có 1 trẻ sinh non và Việt Nam cũng vậy. Theo báo cáo, tỉ lệ trẻ đẻ non/nhẹ cân chiếm 19% trong mô hình bệnh tật của trẻ sơ sinh.

Các biện pháp phòng ngừa sinh non

Theo các chuyên gia, sinh non không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng chúng ta có thể giảm đáng kể nguy cơ bằng cách đầu tư vào sức khỏe của người mẹ, nâng cao chất lượng chăm sóc thai kỳ và trao quyền cho gia đình cùng đồng hành trong chăm sóc trẻ. Khi hệ thống y tế và mỗi bà mẹ phối hợp chặt chẽ, không chỉ giúp những đứa trẻ được sinh ra đúng thời điểm, mà còn bảo vệ tương lai của hàng triệu em bé.

Để giảm nguy cơ sinh non, Bộ Y tế đã đưa ra khuyến cáo những việc cha mẹ và cộng đồng có thể cùng thực hiện – bắt đầu bằng việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và chủ động trước, trong khi mang thai.

Trước khi mang thai – Chuẩn bị cho hành trình làm mẹ khỏe mạnh

Khám sức khỏe tiền hôn nhân hoặc tiền thai: giúp phát hiện và điều trị sớm các bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp, nhiễm trùng – những yếu tố có thể dẫn đến sinh non.

Tiêm phòng đầy đủ các bệnh nguy hiểm trước khi mang thai (như Rubella, viêm gan B, uốn ván...) để bảo vệ mẹ và thai nhi.

Duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn – một cơ thể khỏe mạnh là nền tảng của thai kỳ an toàn.

Nói không với thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích.

Chủ động lên kế hoạch mang thai – không sinh con quá sớm (tuổi vị thành niên) hoặc quá dày giữa hai lần mang thai.

Trong thời gian mang thai – Mỗi lần khám thai là một bước bảo vệ con

Khám thai sớm và định kỳ đúng lịch để theo dõi sự phát triển của thai, phát hiện sớm đa thai, tiền sản giật hoặc các biến chứng khác.

Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là sắt, canxi, acid folic và protein; uống đủ nước mỗi ngày.

Nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng. Tinh thần an yên giúp thai kỳ ổn định.

Tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế nếu có nguy cơ sinh non – như nằm nghỉ, dùng thuốc hỗ trợ hoặc nhập viện theo dõi.

Giữ mối liên hệ thường xuyên với cán bộ y tế – đừng ngại hỏi khi có bất kỳ thay đổi bất thường nào (đau bụng, ra máu, rỉ ối…).

Sinh non không chỉ là câu chuyện của ngành y tế hay của riêng một gia đình. Đó là vấn đề sức khỏe cộng đồng, bởi mỗi đứa trẻ khỏe mạnh hôm nay chính là nguồn nhân lực và tương lai của đất nước mai sau. Một cộng đồng nhân ái, nơi người dân hiểu, chia sẻ và hỗ trợ cha mẹ trẻ sinh non, chính là vòng tay thứ hai giúp những em bé yếu ớt được lớn lên an toàn.

Ngọc Nga