Khi kháng sinh dần mất tác dụng

Những viên thuốc kháng sinh từng là phao cứu sinh trong điều trị, đang dần trở nên kém hiệu quả khi tình trạng nhờn thuốc tăng nhanh. Nhiều bệnh nhân tự ý mua thuốc, dùng sai liều… để rồi bước vào bệnh viện trong tình trạng nhiễm khuẩn nặng, thậm chí kháng cả những kháng sinh thế hệ mới.

Kháng thuốc ngày càng tăng nhanh

Bệnh nhân Nguyễn Văn Mười nhập viện trong tình trạng loét rộng, nhiễm khuẩn và viêm phổi nặng. Dù đã điều trị ở nhiều cơ sở y tế trước đó, sức khỏe ông Mười vẫn chuyển biến chậm. Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn kháng thuốc – nguyên nhân khiến quá trình điều trị kéo dài, đòi hỏi phác đồ kháng sinh mạnh hơn và nguy cơ biến chứng luôn rình rập.

Những trường hợp như bệnh nhân Mười không còn hiếm gặp. Điều trị cho người bệnh kháng thuốc đồng nghĩa với việc phải dùng kháng sinh liều cao, phối hợp nhiều loại thuốc, và theo dõi sát sao từng ngày. Tại Bệnh viện Đa khoa Mê Linh, các bác sĩ cũng liên tục tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng nặng do sử dụng kháng sinh tùy tiện. Mới đây, một bệnh nhân truyền kháng sinh tại nhà suốt 10 ngày nhưng không thuyên giảm, đến khi nhập viện thì viêm nhiễm đã lan rộng, suy hô hấp và phải thở máy.

Bác sĩ Nguyễn Thành Lộc, Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực và chống độc - Bệnh viện Đa khoa Mê Linh cho biết: "Trong tuần vừa rồi chúng tôi vừa tiếp nhận một bệnh nhân sử dụng thuốc uống, sau đó dùng kháng sinh truyền khoảng 10 ngày tại nhà mà không cải thiện, sau đó bệnh nhân mới vào viện. Tình trạng bệnh nhân khi nhập viện rất nặng nề, phải thở máy, và việc sử dụng kháng sinh rất khó khăn bởi phải sử dụng kháng sinh mạnh".

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng thuốc như: người dân mua kháng sinh tự điều trị dẫn đến dùng kháng sinh cả trong trường hợp không do nhiễm khuẩn; sử dụng thuốc không phù hợp với loại, chủng vi khuẩn, virus; hay thói quen tự chữa trị và dùng đơn thuốc của người khác, dẫn đến việc sử dụng kháng sinh tùy tiện; không đúng liều, hàm lượng, thời gian sử dụng...

Kháng thuốc làm cho các lần điều trị sau trở nên kém hoặc không hiệu quả, kéo dài thời gian nằm viện, tốn kém chi phí điều trị và nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Nghiêm trọng hơn là khi bệnh nhân bị vi khuẩn đa kháng thuốc xâm nhập dẫn đến việc điều trị thuốc kháng sinh không còn tác dụng, nguy cơ tử vong cao vì suy đa tạng, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết.

Theo BSCKII Ngô Trung Hải, Trưởng Khoa Hồi sức tích cực và chống độc - Bệnh viện Đa khoa Đông Anh: "Nguyên nhân chủ yếu do người dân tự mua thuốc uống ở nhà mà không có đơn của bác sĩ. Thứ hai là có đơn của bác sĩ lại dùng không đủ, không đúng liều và thời gian dẫn đến gặp phải những vi khuẩn kháng thuốc. Nguyên nhân thứ ba là lây chéo trong bệnh viện".

Kháng thuốc: Thách thức trong điều trị

Không khó để thấy cảnh người dân đến mua thuốc bằng… lời kể ở một số hiệu thuốc trên địa bàn thành phố Hà Nội. Không có đơn thuốc từ bác sĩ, không thăm khám, nhưng họ vẫn dễ dàng cầm trên tay những hộp kháng sinh mạnh, kháng viêm hay cả những loại thuốc chứa corticoid vốn là thuốc độc bảng B, cần kê đơn chặt chẽ. Sự tiện lợi ấy đã trở thành thói quen.

Dù biết là không tốt, người dân vẫn chọn cách “tự mua tự uống” để chữa bệnh. Chính sự “thuận tiện” này khiến nhiều người tự đẩy mình vào nguy cơ kháng thuốc, đẩy bản thân vào thách thức trong điều trị bệnh. Để rồi kháng thuốc trở thành một trong 10 mối đe dọa hàng đầu sức khỏe công cộng toàn cầu mà nhân loại phải đối mặt. Đây cũng là điều mà các thầy thuốc lo sợ.

Một bệnh nhân bị nhiễm trùng huyết phải thở máy, mở nội khí quản, nhưng điều mà các bác sỹ lo ngại là tình trạng kháng kháng sinh. Kết quả nuôi cấy vi khuẩn cho thấy bệnh nhân bị nhiễm tụ cầu vàng từ cộng đồng.

Bác sỹ CKII Nguyễn Bá Cương - Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bạch Mai cho biết: "Nếu sử dụng kháng sinh bừa bãi, tốc độ khám của vi khuẩn sẽ nhanh hơn, dẫn đến phải sử dụng kháng sinh thế hệ mới. Thậm chí nếu sử dụng kháng sinh thế hệ mới quá bừa bãi, cũng sẽ dẫn đến kháng thuốc và không còn gì để dùng".

Ở trường hợp khác, người bệnh tự dùng kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn do sốt xuất huyết dẫn đến dị ứng nặng, viêm phổi và kháng thuốc. Các bác sĩ phải đặt nội khí quản và lấy mẫu đờm để xác định chủng vi khuẩn còn nhạy với loại kháng sinh nào, bởi số lựa chọn còn lại không nhiều.

Thuốc chỉ hiệu quả khi dùng đúng

Kháng sinh từng là cứu cánh trong điều trị nhiễm khuẩn. Nhưng khi bị lạm dụng, vi khuẩn ngày càng kháng thuốc, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Hiệu quả giảm, chi phí tăng, nguy cơ biến chứng cao, đó là thách thức mà bệnh viện và người bệnh đang đối mặt.

Để nâng cao hiệu quả điều trị, việc đảm bảo người bệnh tiếp cận thuốc an toàn, chất lượng cao là vô cùng quan trọng, và thuốc generic đạt chuẩn châu Âu chính là giải pháp hiệu quả do sản xuất theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt, sản phẩm vừa an toàn, ổn định, vừa đạt hiệu lực tương đương thuốc gốc. Khi được sử dụng rộng rãi, thuốc không chỉ nâng cao hiệu quả điều trị mà còn hạn chế vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc.

Vì vậy, ngăn chặn làn sóng kháng thuốc không chỉ đòi hỏi sử dụng thuốc đúng cách mà còn cần đảm bảo chất lượng. Chính nhờ tiêu chuẩn cao này, thuốc generic đạt chuẩn châu Âu đang trở thành hướng đi quan trọng trong điều trị.

Ông Gregory Charitonos - Chủ tịch Tiểu ban Thuốc tiêu chuẩn châu Âu - Eurocham cho hay: "Chúng tôi cho rằng đây là thời điểm thích hợp để tăng cường hợp tác giữa các nhà sản xuất châu Âu và doanh nghiệp trong nước, hướng tới đầu tư và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực dược phẩm. Những sản phẩm chất lượng cao đạt chuẩn châu Âu không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn có thể xuất khẩu tới nhiều quốc gia trên thế giới, góp phần nâng tầm năng lực sản xuất và tiêu chuẩn của ngành dược Việt Nam".

Giảm kháng thuốc và nâng cao hiệu quả điều trị chỉ đạt được khi thuốc được dùng đúng cách và đảm bảo chất lượng. Thuốc generic đạt chuẩn châu Âu giúp bác sĩ điều trị hiệu quả hơn, đồng thời bảo vệ sức khỏe người bệnh. Kháng sinh chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ, và lựa chọn thuốc chất lượng là cách bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Phan Hằng