Khi người dùng xe Trung Quốc trả giá vì… giá rẻ

Giá hấp dẫn từng là “lá bài tẩy” giúp xe điện Trung Quốc nhanh chóng chiếm lĩnh nhiều thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam. Nhưng sau lớp vỏ hào nhoáng của mức giá vài trăm triệu đồng là những câu chuyện không mấy dễ chịu về chất lượng, an toàn và giá trị sử dụng lâu dài - thứ mà nhiều người chỉ nhận ra khi đã cầm chìa khóa trong tay.

Bùng nổ xe Trung Quốc - và mặt trái của “giấc mơ xe điện giá rẻ”

Cùng nhịp với làn sóng chuyển đổi xanh toàn cầu, thị trường xe điện Việt Nam đang chứng kiến sự xuất hiện ồ ạt của các mẫu xe đến từ Trung Quốc. Từ SUV, sedan cho đến xe mini đô thị, tất cả đều có chung một lợi thế: giá rẻ hơn đáng kể so với các thương hiệu đến từ châu Âu, Hàn Quốc hay Nhật Bản.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là: liệu “rẻ” có đồng nghĩa với “lợi”? Hay đó chỉ là bước khởi đầu cho một hành trình đầy rủi ro - từ an toàn kỹ thuật, chất lượng linh kiện đến khả năng duy trì dịch vụ hậu mãi?

Những gì đang xảy ra tại chính Trung Quốc và các thị trường lân cận cho thấy, phía sau cơn sốt xe điện giá rẻ là một bức tranh kém tươi sáng hơn nhiều.

BYD từng triệu hồi hơn 115.000 mẫu xe do lỗi thiết kế linh kiện và rủi ro nước xâm nhập vào hệ thống pin. Các lỗi này có thể gây mất điện đột ngột, tăng nguy cơ tai nạn và cháy nổ.

Liên tiếp triệu hồi: hồi chuông cảnh báo từ chính “cái nôi” xe điện

Tháng 10/2025, hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc BYD buộc phải tiến hành đợt triệu hồi kỷ lục hơn 115.000 xe - bao gồm các mẫu Tang và Yuan Pro sản xuất từ 2015-2022 - do lỗi thiết kế khiến nước có thể xâm nhập vào hệ thống pin. Lỗi này có thể gây mất điện đột ngột, cháy nổ và nguy cơ tai nạn nghiêm trọng.

Trước đó, chỉ trong vòng một năm, BYD đã phải triệu hồi gần 97.000 xe vì lỗi cụm lái quá nhiệt, và thêm hàng nghìn xe PHEV khác do nguy cơ cháy bu-lông động cơ. Tần suất dày đặc của các đợt triệu hồi này cho thấy một thực tế: xe điện giá rẻ Trung Quốc đang được sản xuất với tốc độ quá nhanh, trong khi khâu kiểm soát chất lượng không theo kịp.

Không chỉ BYD, “bom tấn” điện Xiaomi SU7 - mẫu sedan từng được kỳ vọng là biểu tượng mới của xe điện Trung Quốc - cũng gây chấn động khi xảy ra hai vụ tai nạn nghiêm trọng liên tiếp vào tháng 10/2025: một xe gãy trục bánh trước tại Vũ Hán, và một vụ cháy khiến tài xế tử vong tại Thành Đô do cửa điện không mở được. Hệ quả, cổ phiếu Xiaomi mất tới 11,7% giá trị chỉ trong một tuần.

Tai nạn khiến Xiaomi mất gần 12% giá trị vốn hóa.

“Giá rẻ” và cái giá phải trả

Giá thành thấp của xe điện Trung Quốc phần lớn đến từ việc cắt giảm chi phí vật liệu và trang bị an toàn. Mẫu Neta V, từng được quảng bá là “EV đô thị giá tốt”, đã bị chấm 0 sao an toàn bởi tổ chức kiểm định ASEAN NCAP vào cuối năm 2024. Báo cáo chỉ ra: cấu trúc thân yếu, khả năng bảo vệ người ngồi kém, thiếu hệ thống căng đai khẩn cấp và hỗ trợ lái.

Neta, một thương hiệu non trẻ, còn đang đối mặt với khó khăn tài chính và thu hẹp quy mô hoạt động quốc tế. Điều này đồng nghĩa người dùng tại các nước như Việt Nam sẽ phải tự gánh rủi ro nếu xe gặp sự cố hoặc hãng rút khỏi thị trường. Khi đó, “rẻ” ban đầu có thể nhanh chóng biến thành “đắt” về sau – từ chi phí sửa chữa, bảo hành đến mất giá khi bán lại.

Thái Lan, Indonesia, Malaysia: những “cảnh báo mềm” trong khu vực

Thái Lan - thị trường xe điện sôi động nhất Đông Nam Á - hiện có hơn 70% xe EV mới bán ra mang thương hiệu Trung Quốc. Sự áp đảo này khiến chính phủ phải siết chính sách ưu đãi, nhằm ngăn nguy cơ “bán phá giá” và bảo vệ ngành công nghiệp nội địa. Bộ Thương mại Thái Lan cảnh báo, nếu không kiểm soát, dòng xe giá rẻ có thể đe dọa doanh nghiệp bản địa và việc làm trong nước.

Tương tự, Indonesia tuyên bố sẽ dừng ưu đãi thuế cho xe điện nhập khẩu từ 2026 sau khi EV Trung Quốc chiếm 64% doanh số 2025. Malaysia cũng không gia hạn miễn thuế nhập khẩu cho xe điện Trung Quốc sau 2025. Những động thái này đều mang thông điệp rõ ràng: các nước trong khu vực đang dần “tỉnh giấc” sau cơn say xe giá rẻ.

Malaysia bắt đầu siết nhập khẩu xe Trung Quốc để bảo vệ các hãng trong nước như Proton hay Perodua.

Người tiêu dùng - nạn nhân thầm lặng của “cơn sốt giá rẻ”

Người mua xe giá rẻ có thể vui vì tiết kiệm được vài trăm triệu đồng ban đầu, nhưng họ lại là người gánh chịu toàn bộ rủi ro khi xảy ra sự cố kỹ thuật hoặc khi hãng ngừng hoạt động. Linh kiện khan hiếm, dịch vụ bảo hành yếu, xe mất giá nhanh, và trên hết là nguy cơ an toàn luôn treo lơ lửng.

Một chiếc xe không chỉ là phương tiện di chuyển, mà còn là “ngôi nhà thứ hai” trên đường. Khi chiếc xe ấy thiếu đi các tiêu chuẩn an toàn cơ bản, “giá rẻ” trở thành một cái bẫy ngọt ngào.

Việt Nam cần “lọc” chứ không “chặn”

Việt Nam đang mở cửa mạnh mẽ với xe điện, bao gồm cả sản phẩm nhập khẩu giá thấp - đó là xu thế không thể đảo ngược. Tuy nhiên, bài học từ Thái Lan, Indonesia và Malaysia cho thấy, chính sách chọn lọc và kiểm soát chất lượng mới là tấm lá chắn hữu hiệu nhất.

Thay vì cấm hay tẩy chay xe Trung Quốc, Việt Nam có thể đặt ra tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm định an toàn và yêu cầu đầu tư lâu dài cho các hãng muốn gia nhập thị trường. Chỉ những doanh nghiệp thực sự nghiêm túc mới có thể trụ lại, mang lại lợi ích thật cho người tiêu dùng.

“Rẻ” hay “Đắt” - phụ thuộc vào tầm nhìn của người mua

Khi cộng lại chi phí bảo dưỡng, độ bền, giá trị bán lại và rủi ro an toàn, cái “rẻ” ban đầu có thể trở thành “đắt” theo thời gian. Những vụ triệu hồi quy mô lớn, điểm kiểm định 0 sao và chính sách siết nhập khẩu ở các nước lân cận đều là tín hiệu cảnh báo rõ ràng.

Thị trường mở cửa là cơ hội. Nhưng trong thế giới xe điện đang thay đổi từng ngày, hiểu biết và cảnh giác mới là tấm khiên bảo vệ người tiêu dùng - chứ không phải mức giá hấp dẫn trên bảng quảng cáo.

ĐOÀN NGA