Khi người tốt sợ phiền hà

Từ ngày 15-12, người trực tiếp cứu giúp, đưa nạn nhân tai nạn giao thông đi cấp cứu sẽ được hỗ trợ 5 triệu đồng. Đây là điểm mới đáng chú ý tại Nghị định 279/2025/NĐ-CP quy định về Quỹ Giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ. Dù vậy, thực tế cho thấy tâm lý e ngại của người đi đường vẫn rất e dè.

Rắc rối không đáng có

Một đêm khuya đầu tháng 1-2025, ông Nguyễn Minh Sơn (48 tuổi) lái xe tải từ phường Trấn Biên (Đồng Nai) về chợ đầu mối nông sản Thủ Đức (TP HCM). Trên Quốc lộ 1K, chứng kiến ô tô va quệt khiến người đi xe máy bất tỉnh, ông Sơn lập tức dừng xe đưa nạn nhân đi cấp cứu, giúp họ qua cơn nguy kịch. Tuy nhiên, người nhà nạn nhân lại đe dọa, hành hung vì đinh ninh ông là thủ phạm. Phải mất một ngày, nhờ trích xuất camera, ông mới được minh oan. Sự cố khiến ông e ngại cảnh "làm ơn mắc oán" và mong công an có cơ chế bảo vệ người ra tay cứu giúp người gặp nạn.

Hay như câu chuyện của anh Lương Ngọc Phúc cũng không phải là cá biệt khi ra tay cứu người gặp nạn. Theo anh Phúc, cách đây 3 năm, sau khi hỗ trợ đưa nạn nhân bị tai nạn vào viện, anh bất ngờ được công an mời lên làm chứng. "Vụ việc khiến tôi mất khá nhiều thời gian, công ăn việc làm bê trễ" - anh Phúc nói.

Nghiêm trọng hơn là vụ việc tháng 9-2025 tại Bắc Ninh. Ông Nguyễn Đức Vĩnh (43 tuổi) đi qua đê hữu sông Đuống (thôn Vạn Ty, xã Nhân Thắng) thấy 2 người bất tỉnh nhưng ban đầu không cứu do đang chở vợ bệnh. Về nhà, ông rủ nhóm bạn gồm Nguyễn Bá Thành (32 tuổi), Nguyễn Bá Trung (44 tuổi) và Nguyễn Đức Đại (38 tuổi) quay lại giúp đỡ. Vừa đến nơi, họ bị 6 thanh niên tấn công. Hậu quả, ông Vĩnh và ông Trung bị đánh trọng thương phải nhập viện, 2 người còn lại bị thương nhẹ.

Vụ tai nạn giao thông trên đường Hoàng Cầm, phường Linh Xuân, TP HCM

Chấm dứt phiền hà, cách nào?

Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, đánh giá Quỹ Giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ là kênh hỗ trợ thiết thực, giúp san sẻ gánh nặng cho nạn nhân tai nạn. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay là tâm lý e ngại của cộng đồng. Thực tế, người cứu giúp thường đối mặt nhiều rắc rối pháp lý như bị tạm giữ phương tiện để giám định, bị triệu tập lấy lời khai nhiều lần, thậm chí bị hành hung do hiểu lầm. Tâm lý sợ "làm ơn mắc oán", sợ phiền hà khiến người dân nảy sinh phản ứng né tránh.

Để khuyến khích trách nhiệm cộng đồng, luật sư Tuấn kiến nghị cơ quan điều tra cần cải cách thủ tục, linh động lấy lời khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc, tránh để người dân đi lại nhiều lần. Về tài chính, bên cạnh mức chi hỗ trợ hiện hành (tối đa 10 triệu đồng/vụ cho tổ chức và 5 triệu đồng/vụ cho cá nhân), ông đề xuất quỹ xem xét hỗ trợ thêm chi phí đi lại, bù đắp thu nhập bị mất cho người làm chứng. Chính sách này sẽ động viên người dân tích cực hợp tác với cơ quan chức năng.

Đồng quan điểm, luật sư Trần Thị Thanh Thảo, Giám đốc Công ty Luật TNHH Thảo Trần, nhấn mạnh cần tinh giản quy trình tố tụng, hạn chế tối đa việc triệu tập người cứu giúp để họ an tâm hành hiệp. Bà cho rằng cần đẩy mạnh tuyên truyền để xã hội hiểu rõ người cứu nạn hoàn toàn không chịu trách nhiệm hình sự hay dân sự nếu không có lỗi. Chỉ khi gỡ bỏ được tâm lý sợ liên đới trách nhiệm, chúng ta mới khuyến khích được những hành động nghĩa hiệp kịp thời.

Bài và ảnh: ANH VŨ