Khi sự ổn định của giáo dục bắt đầu từ việc chọn đúng bộ sách giáo khoa

Bộ GD&ĐT quyết định sử dụng một bộ SGK giáo dục phổ thông thống nhất toàn quốc.

SGK không chỉ là học liệu trên tay học sinh, mà là nền tảng để giáo viên tổ chức dạy học, để nhà trường vận hành và để gia đình đồng hành cùng con cái trong suốt quá trình học tập.

Vì vậy, lựa chọn đúng một bộ SGK đáp ứng đầy đủ tiêu chí chuyên môn, sư phạm và thực tiễn có vai trò hết sức quan trọng đối với sự ổn định và phát triển của hệ thống giáo dục.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn thay mặt Thủ tướng Chính phủ, đã ký báo cáo tiếp thu, giải trình đối với các ý kiến của đại biểu Quốc hội liên quan đến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục. Một trong những nội dung nhận được nhiều quan tâm là chủ trương ban hành một bộ SGK thống nhất sử dụng trên phạm vi toàn quốc từ năm học 2026-2027.

Theo Chính phủ, để thực hiện nhiệm vụ nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW, dự thảo luật quy định: "Bộ GD&ĐT quyết định một bộ SGK giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc".

Chính phủ đã giao Bộ GD&ĐT xây dựng báo cáo phương án triển khai bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027 theo các nguyên tắc: Công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm và chống lãng phí; đồng thời kế thừa ưu điểm của các bộ sách hiện có, bảo đảm không gây xáo trộn hoạt động dạy - học, giảm tối đa tác động tới giáo viên và học sinh.

Sau khi cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương, Chính phủ sẽ chỉ đạo rà soát, điều chỉnh các quy định liên quan tới sách giáo khoa; hoàn thiện cơ chế tái sử dụng, thư viện sách dùng chung; và cụ thể hóa chính sách miễn phí sách giáo khoa trong các nghị định. Các nội dung này nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, phù hợp thực tiễn và đáp ứng yêu cầu minh bạch trong tổ chức thực hiện.

Một bộ SGK phù hợp phải đầy đủ, đồng bộ và có hệ sinh thái học liệu đa dạng

Tiêu chí đầu tiên và quan trọng nhất khi lựa chọn SGK là tính đầy đủ và đồng bộ. Một bộ sách phù hợp phải có đủ tất cả các môn học, hoạt động giáo dục theo đúng yêu cầu của chương trình, kể cả các môn đặc thù hoặc môn ít học sinh lựa chọn. Đồng thời, tài liệu giáo dục địa phương cần được biên soạn phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội và văn hóa của từng vùng miền, đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa nội dung quốc gia và đặc thù địa phương.

Bên cạnh SGK giấy, hệ sinh thái học liệu số đóng vai trò ngày càng quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục. Một bộ SGK đáp ứng yêu cầu hiện nay cần được phát triển cùng các học liệu số phong phú như video bài giảng, âm thanh minh họa, bài tập tương tác, tư liệu thực tế, hoạt hình giáo dục và kho học liệu hỗ trợ tự học.

Các tài liệu dành cho giáo viên như sách giáo viên, sách bài tập, tài liệu bồi dưỡng, tập huấn phải được xây dựng đầy đủ, liên tục cập nhật và dễ tiếp cận.

Để bảo đảm chất lượng triển khai SGK, đơn vị biên soạn và phát hành cần có năng lực về nhân lực, tài chính, công nghệ, sẵn sàng phát triển các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ giáo dục mới, góp phần thúc đẩy mô hình giáo dục thông minh theo định hướng chung của ngành.

Giá bán hợp lý - yếu tố thiết thực giúp giảm gánh nặng cho xã hội

Bên cạnh chất lượng nội dung, giá bán SGK cũng là tiêu chí cần được xem xét nghiêm túc. Một bộ SGK phù hợp phải được sản xuất theo quy trình tiết kiệm - hiệu quả - minh bạch, giúp giảm chi phí đến mức hợp lý nhất đối với phụ huynh và học sinh.

Việc tối ưu hóa khâu biên soạn, thiết kế, in ấn và phát hành không chỉ giúp giảm giá bán lẻ, mà còn góp phần hạn chế tình trạng lãng phí khi thay đổi SGK liên tục.

Khi giá sách hợp lý và ổn định qua các năm, phụ huynh có thể tái sử dụng sách cho các thế hệ sau, giảm áp lực tài chính, đặc biệt tại những vùng còn khó khăn. Điều này cũng tạo điều kiện để Nhà nước triển khai hiệu quả các chương trình cấp phát SGK miễn phí hoặc hỗ trợ học sinh nghèo.

Một bộ SGK phù hợp là bộ sách được đông đảo giáo viên, phụ huynh và học sinh tin tưởng lựa chọn, góp phần tạo ra sự ổn định cần thiết trong công tác dạy học, tránh xáo trộn hàng năm khi thay đổi sách.

Khi một bộ SGK được lựa chọn rộng rãi, giáo viên không phải liên tục tập huấn lại, không phải làm quen với cấu trúc mới, cách tiếp cận mới. Điều này giúp họ có nhiều thời gian hơn để đầu tư cho phương pháp giảng dạy, đổi mới hình thức tổ chức học tập và đánh giá học sinh. Nhà trường cũng thuận lợi hơn trong quản lý chuyên môn, xây dựng kế hoạch dạy học, tổ chức thi cử, đánh giá đồng bộ.

Sự thống nhất trong sử dụng SGK còn giúp việc tổ chức các hoạt động liên trường, liên tỉnh hay toàn quốc trở nên thuận lợi, từ sinh hoạt chuyên môn đến hoạt động học thuật và trải nghiệm của học sinh.

Bảo đảm an ninh, an toàn trong cung ứng và vận hành SGK

Một bộ SGK phù hợp không chỉ tốt về nội dung, mà còn phải bảo đảm khả năng cung ứng đầy đủ, kịp thời và ổn định.

Khả năng đáp ứng các chính sách như cấp miễn phí SGK, đặt hàng bằng ngân sách nhà nước cũng là tiêu chí quan trọng nhằm bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Một bộ SGK tốt phải mang tính nhất quán trong triết lý giáo dục, phương pháp triển khai, cấu trúc bài học và hệ thống kiến thức. Tính liên thông từ lớp 1 đến lớp 12 giúp học sinh từng bước phát triển năng lực, phẩm chất theo đúng định hướng của chương trình, tránh tình trạng trùng lặp, rời rạc hoặc lệch chuẩn giữa các cấp học.

SGK cần tạo thuận lợi cho giáo viên trong việc xây dựng kế hoạch dạy học, dạy học theo chủ đề, tổ chức thực hành - trải nghiệm và thiết kế đánh giá theo năng lực. Cấu trúc sách phải giúp giáo viên giảm tải công việc trong bối cảnh nhiều địa phương đang tinh gọn bộ máy quản lý và tăng cường tự chủ trong giáo dục.

Hướng tới bộ SGK thống nhất - Kế thừa để phát triển bền vững

Trong bối cảnh nhiều ý kiến đề xuất cần có một bộ SGK thống nhất sử dụng trên toàn quốc nhằm bảo đảm công bằng, giảm gánh nặng xã hội và tạo sự ổn định lâu dài, việc xác định các tiêu chí nêu trên càng trở nên cấp thiết. Một bộ SGK thống nhất nếu được xây dựng, lựa chọn và triển khai đúng hướng sẽ giúp tiết kiệm nguồn lực, hạn chế xáo trộn và tăng hiệu quả dạy học.

Điều quan trọng là quá trình lựa chọn phải dựa trên nguyên tắc kế thừa những bộ sách đã được thực tiễn chứng minh là phù hợp, tránh việc làm mới hoàn toàn gây thêm áp lực cho giáo viên, nhà trường và phụ huynh. Lộ trình thực hiện cần minh bạch, khoa học, có sự tham gia của các chuyên gia, nhà giáo và đại diện cộng đồng.

Lựa chọn bộ SGK phù hợp là nền tảng quan trọng để bảo đảm chất lượng dạy và học và sự phát triển bền vững của giáo dục phổ thông. Khi SGK được lựa chọn dựa trên các tiêu chí đầy đủ, đồng bộ, giá hợp lý, ổn định thực tiễn, bảo đảm cung ứng, phù hợp sư phạm, hệ thống giáo dục sẽ có nền tảng vững chắc để triển khai các đổi mới của chương trình.

Việc xem xét toàn diện, khoa học và khách quan các tiêu chí này là bước đi cần thiết để xây dựng một môi trường giáo dục ổn định, công bằng, hiện đại và hướng tới tương lai.

Theo chinhphu.vn