Khởi tố vụ án hình sự lợi dụng nhập khẩu máy móc cũ thu lợi bất chính

Các doanh nghiệp đã lợi dụng chính sách của nhà nước, nhập khẩu máy móc cũ nhằm thu lợi bất chính.

Cụ thể, Cục Hải quan cho biết, năm 2025, qua công tác thu thập thông tin, nắm tình hình địa bàn nhận thấy hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng phục vụ trực tiếp sản xuất của doanh nghiệp trong nước tiềm ẩn nhiều rủi ro vi phạm. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Cục Hải quan, Chi cục Điều tra chống buôn lậu tiến hành kiểm tra, xác minh tại một số doanh nghiệp nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng phục vụ trực tiếp sản xuất của doanh nghiệp trong nước.

Kết quả đã phát hiện những vi phạm nghiêm trọng trong hoạt động nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng, cụ thể như: doanh nghiệp không có nhà xưởng để sản xuất, không có hoạt động sản xuất nhưng bằng các thủ đoạn hợp thức hóa hồ sơ nhập khẩu thông qua việc khai gian dối về mục đích nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng trên tờ khai hải quan; gian dối khi có văn bản cam kết với cơ quan Hải quan nơi đăng ký tờ khai về mục đích nhập khẩu máy móc để phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp hoặc lập khống các hợp đồng ủy thác nhập khẩu để xuất trình, nộp cho cơ quan hải quan nhằm được thông quan hàng hóa, khi nhập khẩu về đã bán thương mại trong nước nhằm thu lợi bất chính.

Điển hình như vụ Chi Cục Điều tra chống buôn lậu đã phát hiện 1 doanh nghiệp từ năm 2021 đến 2025 đã mở 19 tờ khai nhập khẩu 325 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện, máy xung điện cắt kim loại, máy khoan CNC và máy gia công trung tâm CNC), với tổng trị giá khai báo hải quan là trên 18 tỉ đồng. Sau đó, doanh nghiệp này bán 235 máy móc đã qua sử dụng cho 140 doanh nghiệp, với tổng trị giá trên 23 tỉ đồng, thu lợi bất chính trên 8 tỉ đồng.

Tiếp tục mở rộng điều tra, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phát hiện 1 doanh nghiệp trong năm 2025 đã mở 3 tờ khai nhập khẩu 48 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện và máy gia công trung tâm CNC), với tổng trị giá khai báo hải quan là 4,4 tỉ đồng. Doanh nghiệp đã bán 13 máy móc đã qua sử dụng cho 13 doanh nghiệp khác, với tổng trị giá 1,39 tỉ đồng, thu lợi bất chính gần 600 triệu đồng.

Nhận thấy 2 vụ việc có dấu hiệu của tội phạm, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã trao đổi với VKSND tối cao (Vụ 3) để xử lý vụ việc theo quy định của pháp luật. Kết quả đến nay, Chi Cục Điều tra chống buôn lậu đã ban hành 2 quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Buôn lậu” theo Điều 188 Bộ luật Hình sự năm 2015 liên quan đến 2 doanh nghiệp trên.

Theo Cục Hải quan, qua vụ việc trên cho thấy, một số doanh nghiệp đã có hành vi lợi dụng chính sách của nhà nước trong việc nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng về để bán thương mại. Điều này không những vi phạm chính sách quản lý hàng hóa nhập khẩu của nhà nước mà còn tạo môi trường kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp kinh doanh máy móc đã qua sử dụng trong nước. Bên cạnh đó, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam còn có thể là những công nghệ đã lạc hậu, không đảm bảo các yêu cầu về công suất/hiệu suất, mức tiêu hao nguyên, vật liệu, năng lượng và không đáp ứng các quy chuẩn an toàn, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật hiện hành. Điều này làm tăng nguy cơ Việt Nam trở thành bãi rác công nghiệp, gây ô nhiễm môi trường.

Thời gian tới,để bảo đảm thực hiện tốt các quy định của pháp luật, tránh việc lợi dụng chính sách quản lý nhà nước trong hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền đã qua sử dụng để thực hiện các hành vi buôn lậu, Cục Hải quan sẽ tiếp tục chỉ đạo các Chi cục Hải quan khu vực, Hải quan nơi đăng ký tờ khai, Đội Kiểm soát, Đội kiểm tra sau thông quan, Bộ phận Quản lý rủi ro tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, thu thập thông tin, đánh giá rủi ro từ các khâu. Cụ thể như: kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan; kiểm tra thực tế hàng hóa; đưa hàng về bảo quản; thông quan và sau thông quan hàng hóa; đánh giá rủi ro và xem xét kiểm tra sau thông quan đối với doanh nghiệp đã nhập khẩu máy móc, thiết bị dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.

P.V