Kinh tế Trung Quốc đối mặt sức ép chồng chất

Các khoản vay địa ốc có thể vỡ nợ đang đẩy kinh tế Trung Quốc vào đợt giảm tốc mới. Ảnh: Reuters.

Nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt sức ép chồng chất khi loạt dữ liệu mới cho thấy đà tăng trưởng tiếp tục suy yếu, trong khi thị trường bất động sản - lĩnh vực từng là trụ cột - lại xuất hiện thêm những khoản vay hàng tỷ USD có nguy cơ vỡ nợ.

Báo cáo tháng 10 của Cục Thống kê Quốc gia (NBS) cho thấy đầu tư tài sản cố định giảm 1,7% so với cùng kỳ, mức giảm mạnh nhất kể từ thời kỳ đại dịch và sâu hơn nhiều so với dự báo. Giá nhà mới tiếp tục lao dốc, sản lượng công nghiệp và bán lẻ đều tăng chậm hơn kỳ vọng, đưa các chỉ số kinh tế về mức thấp nhất trong hơn một năm.

Trong khi chính phủ Trung Quốc vẫn theo đuổi mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay, các chuyên gia cảnh báo những thách thức dài hạn đang ngày càng rõ rệt.

Kinh tế trưởng ING Lynn Song nhận định: “Các chỉ số hoạt động tiếp tục giảm tốc trên diện rộng. Nếu muốn đạt được các mục tiêu dài hạn, Trung Quốc cần những chính sách hỗ trợ quyết liệt hơn”.

Bất động sản - điểm nghẽn lớn nhất

Song song với số liệu kinh tế ảm đạm, thị trường bất động sản tiếp tục kéo lùi đà phục hồi của nền kinh tế.

Giá nhà mới trong tháng 10 giảm 0,45% so với tháng trước, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 10 năm ngoái và nhanh hơn mức giảm 0,4% được ghi nhận trong tháng 9, theo số liệu Cục Thống kê Quốc gia (NBS) công bố ngày 14/11.

Tại Hong Kong và Trung Quốc đại lục, hàng loạt khoản vay được thế chấp bằng bất động sản đang đến hạn trong bối cảnh thanh khoản suy kiệt.

Parkview Group, doanh nghiệp sở hữu tổ hợp Parkview Green tại Bắc Kinh, đang nỗ lực xin gia hạn khoản vay 940 triệu USD đáo hạn trong tuần này. Tuy nhiên, các ngân hàng liên quan, bao gồm HSBC, Hang Seng và một loạt ngân hàng Đài Loan, vẫn chưa thống nhất được thỏa thuận tái cấp vốn.

Cùng lúc, một quỹ của Gaw Capital Partners đã bỏ lỡ kỳ thanh toán khoản vay 260 triệu USD, khiến khoản vay có thể bị tuyên bố vỡ nợ trong vài ngày tới. Tài sản thế chấp cho khoản vay là tòa nhà văn phòng 25 tầng Ocean Towers tại Thượng Hải, vốn đang được rao bán nhưng chưa tìm được người mua.

Parkview Green ở Bắc Kinh. Các ngân hàng tại châu Á đang bị cuốn vào làn sóng căng thẳng mới trong cuộc khủng hoảng bất động sản Trung Quốc. Ảnh: SCMP.

Các ngân hàng đang rơi vào thế “tiến thoái lưỡng nan”: gia hạn quá nhiều sẽ chỉ kéo dài rủi ro, nhưng ép doanh nghiệp vỡ nợ lại khiến họ chịu thiệt hại lớn, đặc biệt trong bối cảnh giá trị tài sản thương mại sụt giảm mạnh, giao dịch bán tháo lên tới 114 tỷ nhân dân tệ trong hai năm qua.

Cuộc suy thoái kéo dài nhiều năm của thị trường bất động sản tại Trung Quốc đại lục và Hong Kong đã kích hoạt hàng trăm tỷ USD các vụ vỡ nợ trái phiếu. Các ngân hàng - từng được xem là “vùng đệm an toàn” nhờ nắm giữ tài sản thế chấp - nay cũng bắt đầu cảm nhận sức ép ngày một nặng nề.

Dù nhiều ngân hàng muốn giảm tiếp xúc với lĩnh vực bất động sản, việc xử lý tài sản sau vỡ nợ cũng không phải giải pháp hấp dẫn. Theo Bloomberg Intelligence, tổng giá trị giao dịch bán tài sản bất động sản thương mại gặp khó tại Trung Quốc trong 2023-2024 đạt 114 tỷ nhân dân tệ (16 tỷ USD), chiếm mức kỷ lục 22% tổng giao dịch năm ngoái.

Parkview từng được gia hạn ba tháng khoản vay do UOB đứng đầu hồi tháng 8. Khoản vay này thế chấp bằng tổ hợp Parkview Green tại quận Triều Dương, Bắc Kinh - khu phức hợp nổi tiếng với thiết kế kính hiện đại và bộ sưu tập nghệ thuật đương đại.

Trong các cuộc đàm phán trước đó, ngân hàng tỏ ra lo ngại về việc gia hạn vì Parkview Green không tạo ra đủ dòng tiền để đáp ứng nghĩa vụ nợ. Parkview đã rao bán tài sản từ năm ngoái nhưng đến nay chưa tìm được người mua.

HSBC, UOB, Hang Seng Bank và Gaw Capital từ chối bình luận. Parkview không phản hồi yêu cầu. Trong thư trả lời gửi hôm 12/11, Panhsin cho biết ngân hàng vẫn đang đánh giá việc tái cấp vốn khoản vay của Parkview và chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Ngân hàng không phản hồi thêm vào thứ Sáu.

Cả hai khoản vay đều nằm trong nhóm các khoản vay bất động sản xuyên biên giới hình thành trong thời kỳ thị trường Trung Quốc bùng nổ, nay lần lượt đáo hạn khi ngành bất động sản rơi vào khủng hoảng sâu. Những khoản vay này thường được thế chấp bằng tài sản trong nước và cấu trúc sao cho các chủ nợ nước ngoài khó thể đòi nợ nếu doanh nghiệp mất khả năng thanh toán.

Ngoài ra, Gaw cũng đang tiến gần đến thỏa thuận tái cấp vốn khoản vay trị giá tương đương 110 triệu USD dành cho một dự án công viên khoa học đời sống tại Thượng Hải, dự kiến đáo hạn vào ngày 24/11. Công ty đang trao đổi với các chủ nợ hiện hữu về khả năng vay mới kỳ hạn 3 năm.

Áp lực cơ cấu và niềm tin tiêu dùng suy yếu

Theo các chuyên gia, nền kinh tế Trung Quốc đang vận hành theo mô hình “hai tốc độ”: xuất khẩu và đầu tư công duy trì tăng trưởng, trong khi tiêu dùng trong nước suy yếu do giảm phát và tâm lý thận trọng kéo dài của người dân.

Đầu tư tư nhân giảm 4,5%, thậm chí đầu tư công chỉ tăng 0,1% và có nguy cơ rơi vào vùng âm trong tháng tới. Tình trạng dư cung bất động sản, đặc biệt ở thị trường nhà cũ, tiếp tục kéo dài, đè nặng lên niềm tin tiêu dùng và chi tiêu hộ gia đình, theo Financial Times.

Nhà kinh tế Yuhan Zhang của Conference Board nhận định: “Đầu tư vào nhà ở và tâm lý nhà phát triển tiếp tục suy yếu. Thị trường thứ cấp cho thấy rõ sự dư thừa mang tính cấu trúc và niềm tin thấp”.

Doanh số bán lẻ của Trung Quốc chậm lại trong tháng 10, trong khi đầu tư vẫn yếu. Biểu đồ: Financial Times.

Dù Bắc Kinh đã tung ra loạt biện pháp hỗ trợ, bao gồm nới lỏng tiền tệ và phát hành trái phiếu kích thích, các biện pháp này vẫn chưa đủ mạnh để đảo ngược quỹ đạo đi xuống của thị trường bất động sản và tiêu dùng.

Giới phân tích cho rằng Trung Quốc có thể đạt mục tiêu tăng trưởng năm 2025, nhưng bối cảnh hiện tại cho thấy nền kinh tế vẫn đối mặt nhiều rủi ro: giảm phát kéo dài, nợ xấu gia tăng, thị trường nhà ở mất thanh khoản và áp lực cải tổ cơ cấu ngày càng lớn.

Trong khi đó, các khoản vay bất động sản xuyên biên giới trị giá hàng tỷ USD sẽ liên tục đáo hạn trong những tháng tới, tạo thêm vòng xoáy rủi ro mới đối với hệ thống tài chính.

Một chuyên gia nhận định: “Nếu không có một gói hỗ trợ quy mô lớn và có định hướng rõ ràng, kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục đối mặt đà giảm tốc kéo dài sang năm sau”.

Lâm Phương