Kỳ cuối: Luật Đấu giá tài sản sửa đổi, bổ sung khắc phục nhiều lỗ hổng pháp lý

Luật Đấu giá tài sản (sửa đổi) - góp phần chấn chỉnh lại hoạt động đấu giá tài sản

Đấu giá trực tuyến biển kiểm soát xe ô tô đã thu được nhiều thành quả nhất định. Ảnh: CTV

Phát hiện không ít vi phạm, tồn tại

Theo Bộ Tư pháp, thời gian qua, Sở Tư pháp các địa phương đã tiến hành hàng trăm cuộc thanh tra về tổ chức và hoạt động đấu giá tài sản. Bên cạnh các điểm sáng, phát hiện không ít vi phạm, tập trung vào các hành vi niêm yết, thông báo công khai việc đấu giá; bán, tiếp nhận hồ sơ tham gia đấu giá; thu tiền đặt, trả tiền trước không đúng quy định...

Những sai phạm này đã gây khó khăn cho người muốn tham gia đấu giá, đồng thời trong một số trường hợp đã tạo kẽ hở, cho phép người không đủ điều kiện “nhảy vào” đấu giá hoặc cấu kết thông đồng, dìm giá, “quân xanh, quân đỏ”... Ở một số trường hợp khác, cơ quan chức năng phát hiện ra việc người có tài sản, tổ chức đấu giá tài sản thu thù lao dịch vụ đấu giá, chi phí đấu giá không đúng quy định.

Vụ việc nổi cộm gần đây nhất đã được cơ quan có thẩm quyền vào cuộc, xử lý các đối tượng “phá đám” phiên đấu giá đất tại huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Việc khởi tố và bắt giam các đối tượng lũng đoạn, phá bĩnh đấu giá đất nhằm ngăn chặn hành vi tiêu cực, không chỉ làm méo mó thị trường mà còn gây thất thoát nguồn thu của Nhà nước.

Phiên đấu giá đất trên địa bàn huyện Mê Linh, Hà Nội. Ảnh Quốc Doanh

Đây là một biện pháp răn đe mạnh mẽ, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia và củng cố niềm tin vào quy trình đấu giá công khai, minh bạch. Đồng thời, khi các vụ lũng đoạn, phá bĩnh phiên đấu giá được xử lý nghiêm, môi trường kinh doanh bất động sản sẽ trở nên lành mạnh, góp phần tạo ra niềm tin cho nhà đầu tư, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế.

Nhưng bên cạnh đó, việc khởi tố bắt giam các đối tượng lũng đoạn trong đấu giá quyền sử dụng đất cũng là hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng trong quản lý Nhà nước. Vụ việc này đã chỉ ra những kẽ hở trong quy trình tổ chức đấu giá đất, như: đưa ra mức giá khởi điểm thấp hơn rất nhiều so với thực tế trúng đấu giá; đưa ra quy định bắt buộc phải đấu giá nhiều vòng; thiếu giám sát; công tác quản lý chưa chặt chẽ hoặc chưa có cơ chế ngăn ngừa hiệu quả các hành vi thao túng trong phiên đấu giá...

Ưu tiên ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động đấu giá tài sản

Theo Bộ Tư pháp, Luật Đấu giá tài sản sửa đổi, bổ sung Luật Đấu giá tài sản năm 2016 vừa được Quốc hội thông qua đã quy định trình tự, thủ tục chung áp dụng đối với tất cả các loại tài sản phải bán theo quy định của pháp luật, tạo ra tính thống nhất, chặt chẽ trong hoạt động đấu giá, giải quyết tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật, phân định rõ trách nhiệm của người có tài sản đấu giá trong các giai đoạn đấu giá, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đấu giá tài sản phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa.

Luật Đấu giá tài sản năm 2024 cũng ưu tiên áp dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động đấu giá tài sản và đã thu được những kết quả ban đầu. Hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước ngày càng tăng cường cả ở Trung ương và địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đấu giá tài sản cũng như kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý các hành vi vi phạm. Nhận thức về vai trò, vị trí của nghề đấu giá và đội ngũ đấu giá viên ngày càng được nâng cao, tạo hiệu ứng tốt trong xã hội.

Trước yêu cầu thực tiễn đối với hoạt động đấu giá tài sản, bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ, việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Đấu giá tài sản năm 2016 nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ để thúc đẩy hoạt động đấu giá theo hướng chuyên nghiệp hóa, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về đấu giá tài sản là rất cần thiết và cấp bách.

Theo đó, đấu giá trực tuyến cũng cho phép cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ và lưu trữ toàn bộ dữ liệu đấu giá để phục vụ công tác kiểm tra, điều tra nếu cần thiết. Áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với hành vi thông đồng. Thông tin về danh tính của các nhà đầu tư cần được giữ bí mật cho đến khi kết thúc phiên đấu giá, nhằm giảm khả năng liên lạc, thỏa thuận giữa các nhà đầu tư trong quá trình đấu giá và đảm bảo tính cạnh tranh lành mạnh.

Liên quan đến Luật Đấu giá tài sản năm 2024, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi khẳng định, để vá những lỗ hổng pháp lý trên, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản năm 2016, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 trừ một số quy định chuyển tiếp đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định về trình tự, thủ tục đấu giá tài sản, hướng đến tiêu chí chặt chẽ, công khai, minh bạch.

Cụ thể, Luật sửa đổi, bổ sung một số quyền và nghĩa vụ của người có tài sản đấu giá mà Luật Đấu giá tài sản thực định chưa quy định như: quyền quyết định áp dụng bước giá tại các vòng đấu giá; báo cáo cơ quan có thẩm quyền về việc tổ chức đấu giá; xác định giá khởi điểm; mức giảm giá của tài sản đấu giá.

Bên cạnh đó, bổ sung chế tài cấm tham gia đấu giá từ 6 tháng đến 5 năm đối với người trúng đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá và quy định cơ quan có thẩm quyền quyết định việc cấm tham gia đấu giá nhằm xử lý nghiêm hành vi vi phạm, trục lợi.

Với phản ánh của các địa phương về trình tự, thủ tục đấu giá đối với tài sản đặc thù, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi cho hay, khâu niêm yết việc đấu giá nhóm này dài hơn so với tài sản thông thường, yêu cầu, điều kiện của người tham gia đấu giá, cách thức xác định tiền đặt trước cũng sẽ cụ thể hơn... Qua đó, góp phần khơi thông nguồn lực, nâng cao hiệu quả tài sản công.

“Để đẩy mạnh đấu giá trực tuyến, thời gian tới, Cổng thông tin đấu giá quốc gia sẽ có trang thông tin đấu giá trực tuyến để các tổ chức hành nghề đấu giá không đủ điều kiện, không đủ nguồn lực xây dựng trang thông tin đấu giá riêng cùng tham gia”- Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi thông tin.

Thái An