Lấy ý kiến Nghị định xử phạt vi phạm xây dựng: Rõ thẩm quyền, dễ thực thi

Lực lượng chức năng tháo dỡ công trình xây dựng trái phép tại Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Báo Nhân Dân)

Ngày 12/11, tại Hà Nội, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh chủ trì hội thảo "Lấy ý kiến về dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng".

Sự kiện được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với hơn 30 điểm cầu tại các Sở Xây dựng trên toàn quốc, nhằm thu thập ý kiến rộng rãi từ các bên liên quan để hoàn thiện văn bản pháp luật quan trọng này.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh tầm quan trọng của nhiệm vụ này trong công tác quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng.

Thứ trưởng cho biết, dự thảo do Thanh tra Bộ Xây dựng chủ trì soạn thảo, nhưng đã trải qua nhiều thay đổi do sáp nhập giữa Bộ Xây dựng cũ và Bộ Giao thông vận tải, sắp xếp tổ chức bộ máy Thanh tra Bộ, cũng như cải cách chính quyền địa phương hai cấp. Những biến động này đã ảnh hưởng lớn đến các văn bản quy phạm pháp luật liên quan. Trước đó, Bộ Xây dựng đã cùng địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội hoàn thiện dự thảo và trình Chính phủ, nhưng với nhiều thay đổi, Bộ đã chủ động tổng kết, rà soát và báo cáo để sửa đổi.

Toàn cảnh hội thảo. (Ảnh: Bộ Xây dựng)

Theo Thứ trưởng, phạm vi Nghị định bao quát các lĩnh vực như quy hoạch, kiến trúc, hoạt động đầu tư xây dựng, nhà ở, thị trường bất động sản, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật và vật liệu xây dựng. So với dự thảo cũ, phạm vi không thay đổi nhiều, nhưng có điều chỉnh về thẩm quyền, nội dung hành vi vi phạm và mức xử phạt. Hiện tại, dự thảo đang được đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và Cổng Thông tin điện tử Bộ Xây dựng để lấy ý kiến từ doanh nghiệp, hiệp hội, địa phương và các bộ, ngành.

Thứ trưởng khẳng định, hội thảo nhằm lắng nghe ý kiến từ các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội, sở ngành địa phương, những đối tượng chịu tác động trực tiếp.

Thứ trưởng mong muốn các đóng góp cụ thể, thiết thực, nhằm nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước, thực thi pháp luật, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền với quy định rõ ràng, dễ thực hiện. Quan trọng nhất, Nghị định phải tránh tạo rào cản mới, không gây khó khăn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến phát triển kinh tế-xã hội.

Tại hội thảo, đại diện lãnh đạo Vụ Pháp chế-Bộ Xây dựng đã trình bày khái quát về dự thảo. Mục đích ban hành Nghị định là thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước về phát triển ngành xây dựng; hoàn thiện cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất, chặt chẽ và khả thi để phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm pháp luật xây dựng. Đồng thời, khắc phục hạn chế của Nghị định số 16/2022/NĐ-CP, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước.

Nghị định quy định chi tiết về hành vi vi phạm hành chính, hình thức xử phạt, mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản, thẩm quyền xử phạt, thi hành xử phạt và biện pháp khắc phục. Phạm vi áp dụng bao gồm: quy hoạch xây dựng và đô thị; kiến trúc; hoạt động đầu tư xây dựng; phát triển đô thị; hạ tầng kỹ thuật; quản lý, phát triển nhà ở; kinh doanh bất động sản; sản xuất vật liệu xây dựng.

Đối tượng áp dụng là tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài thực hiện vi phạm trên lãnh thổ Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế quy định khác. Tổ chức bao gồm: doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp (doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, trách nhiệm hữu hạn, hợp danh và đơn vị phụ thuộc); hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã; nhà đầu tư theo Luật Đầu tư; cơ quan nhà nước vi phạm không thuộc nhiệm vụ quản lý; tổ chức chính trị-xã hội, xã hội-nghề nghiệp; đơn vị sự nghiệp; Ban quản trị nhà chung cư; và các tổ chức khác theo pháp luật.

Nghị định cũng quy định người có thẩm quyền lập biên bản, áp dụng biện pháp ngăn chặn, bảo đảm xử phạt, và thẩm quyền xử phạt. Bộ Xây dựng đã bố cục dự thảo theo chức năng quản lý tại Nghị định số 33/2025/NĐ-CP ngày 25/2/2025, chia thành các chương: Quy hoạch xây dựng; kiến trúc; hoạt động đầu tư xây dựng; phát triển đô thị; hạ tầng kỹ thuật; nhà ở; thị trường bất động sản; vật liệu xây dựng.

Đối với chương có nhiều hành vi, nội dung được chia mục theo trình tự pháp luật chuyên ngành, bảo đảm đầy đủ, rõ chủ thể, khoa học, thống nhất, dễ tra cứu. Thí dụ, chương hoạt động đầu tư xây dựng chia theo quá trình đầu tư theo Luật Xây dựng, xác định chủ thể bị phạt từng điều khoản. Chương Nhà ở và bất động sản chia theo Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023.

Dự thảo gồm 97 điều, 12 chương, sửa đổi hành vi vi phạm phù hợp văn bản mới (Luật Nhà ở, Kinh doanh bất động sản, Quy hoạch đô thị và nông thôn); điều chỉnh chức danh thẩm quyền xử phạt, mức phạt theo Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định 189/2025/NĐ-CP.

Tại hội thảo, đại diện doanh nghiệp, tổng công ty đánh giá dự thảo có quy mô, bố cục rõ ràng, hợp lý. Các đại diện doanh nghiệp cho biết đã góp ý nhiều và được Tổ Biên tập cập nhật. Tuy nhiên, vẫn có góp ý thêm: xử phạt vi phạm trật tự xây dựng của chủ đầu tư chưa cụ thể, chồng chéo; phân định thẩm quyền xử phạt; vấn đề nghiệm thu hạng mục công trình...

Đại diện hiệp hội, địa phương, bộ, ngành cũng góp ý trực tiếp và cam kết gửi văn bản tiếp tục. Một số ý kiến của đại biểu nhấn mạnh việc cần rà soát kỹ để tránh chồng chéo, bảo đảm tính khả thi.

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh ghi nhận cao các ý kiến, mong các bên tiếp tục nghiên cứu, gửi góp ý văn bản về Bộ Xây dựng để tổng hợp, hoàn thiện. Bộ sẽ nghiêm túc, cầu thị tiếp thu đầy đủ, cập nhật dự thảo, bảo đảm hoàn thành đúng tiến độ.

Đối với Vụ Pháp chế là đơn vị chủ trì, Thứ trưởng yêu cầu phối hợp chặt chẽ với đơn vị chuyên môn, tổng hợp ý kiến hội thảo và văn bản, nghiên cứu nội dung giao thoa, chồng chéo, vượt phạm vi Nghị định.

Hội thảo này đánh dấu bước quan trọng trong việc hoàn thiện Nghị định, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng, thúc đẩy kinh tế-xã hội bền vững. Dự kiến, sau khi tổng hợp ý kiến, Bộ Xây dựng sẽ trình Chính phủ xem xét ban hành, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho ngành.

Kim Cương