[Loạt Megastory] Khoa học và công nghệ Đồng Nai 'cất cánh' cùng Sân bay Long Thành (Kỳ 4)

Đồng Nai hiện có nhiều khu công nghiệp, doanh nghiệp về công nghệ đang hoạt động, quy mô nguồn nhân lực lớn… Đây là những nền tảng để đào tạo nguồn nhân lực công nghệ số, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS).

Các đại biểu thực hiện nghi thức khai mạc Ngày hội Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

Tỉnh định hướng phát triển hạ tầng trọng yếu cho tương lai đối với lĩnh vực này như: xây dựng, phát triển khu trung tâm đổi mới sáng tạo tại khu vực Long Thành, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung xung quanh Sân bay quốc tế Long Thành… Đây hứa hẹn là “điểm đáp” cho các doanh nghiệp công nghệ, logistics, phát triển thị trường cho sản phẩm công nghệ tại Đồng Nai, cũng như tạo động lực thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

ĐMST sẽ phát huy năng lực của KHCN, tạo ra các giá trị thực cho phát triển kinh tế - xã hội. Thời gian qua, hoạt động về ĐMST, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo được tỉnh Đồng Nai quan tâm, chú trọng.

Sinh viên các trường đại học tại Đồng Nai giới thiệu những mô hình, sản phẩm công nghệ số bên lề một hội thảo về ứng dụng trí tuệ nhân tạo do Sở Khoa học và công nghệ tổ chức vào tháng 4-2025. Ảnh: Hải Quân

Mạng lưới doanh nghiệp về ĐMST trên địa bàn tỉnh ngày càng được kết nối, mở rộng. Theo Sở KHCN, tính đến tháng 9-2025, toàn tỉnh có 88 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; 3 đơn vị có trung tâm hoạt động liên quan đến ĐMST; 1 hội đồng cố vấn khởi nghiệp ĐMST cấp tỉnh; 4 đơn vị có bộ phận/phòng liên quan đến khởi nghiệp, ĐMST; 7 đơn vị có câu lạc bộ khởi nghiệp, ĐMST. Ngoài ra, tỉnh còn có 28 sản phẩm ĐMST được thương mại hóa; 5 sáng chế, giải pháp hữu ích có địa chỉ tại tỉnh; 553 bài báo khoa học ứng dụng liên quan ĐMST; 67 sáng kiến trong khu vực công được công nhận…

Trưởng Chi nhánh Trung tâm Internet Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh Đỗ Quang Trung nhận định: Đồng Nai có vị trí địa lý chiến lược quan trọng và là cửa ngõ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nên dễ dàng kết nối giao thương, logistics, phát triển thương mại điện tử… Nhiều lĩnh vực kinh tế của tỉnh như: thương mại điện tử, công nghiệp 4.0, logistics thông minh, nông nghiệp công nghệ cao… đều có tiềm năng mạnh mẽ để triển khai nền tảng số, thúc đẩy ĐMST. Song song đó, cộng đồng DN sản xuất, xuất khẩu trên địa bàn tỉnh ngày càng chủ động, sẵn sàng áp dụng các giải pháp công nghệ số, ứng dụng Internet vạn vật (IoT), internet công nghiệp… để tăng hiệu suất sản xuất.

Lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Nai và Chi nhánh Trung tâm Internet Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh ký kết thỏa thuận hợp tác tăng cường quản lý và phát triển tài nguyên internet trên địa bàn tỉnh Đồng Nai vào tháng 8-2025. Ảnh: Hải Quân

Bên cạnh đó, hệ sinh thái khởi nghiệp, ĐMST của Đồng Nai hiện được đánh giá có tiềm năng phát triển lớn. Tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy cộng đồng khởi nghiệp nói chung và hệ sinh thái về ĐMST nói riêng.

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở KHCN tỉnh Đồng Nai Phạm Văn Trinh cho biết thêm: Đồng Nai chú trọng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, ĐMST; kết nối chặt chẽ “3 nhà” (Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp) nhằm thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng KHCN vào sản xuất và quản trị; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình quản trị, sản xuất thông minh dựa trên công nghệ số. Đặc biệt, tỉnh sẽ đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực số, ứng dụng AI, Blockchain, Big Data để nâng cao năng suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường công nghệ…

Các bạn trẻ trải nghiệm các ứng dụng công nghệ mới tại sự kiện Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

Tiến sĩ Phạm Hùng Đức, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Đồng Nai cho biết: Nhà trường luôn chú trọng triển khai các hoạt động nhằm cập nhật chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương về khởi nghiệp, ĐMST. Từ đó, góp phần tạo không gian kết nối giữa nhà trường - doanh nghiệp - cơ quan quản lý để chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực. Sự kết nối từ những chương trình hội thảo, tọa đàm về khởi nghiệp, ĐMST sẽ là bước khởi đầu để Trường đại học Đồng Nai phấn đấu trở thành trung tâm của hệ sinh thái khởi nghiệp và ĐMST tại địa phương - nơi mà tri thức, ý tưởng và hành động cùng hội tụ để tạo ra tương lai.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ, KHCN, ĐMST và CĐS đã trở thành động lực then chốt của năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh.

Các doanh nghiệp công nghệ giới thiệu các sản phẩm công nghệ số bên lề hội thảo khoa họa về triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW tại tỉnh Đồng Nai diễn ra vào tháng 3-2025. Ảnh: Hải Quân

Trưởng Văn phòng miền Nam Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KHCN) Trần Giang Khuê nhận định: Hiện nay, Đồng Nai có vị trí chiến lược, là “thủ phủ” công nghiệp với quy mô dân số và diện tích lớn, là trung tâm kinh tế năng động của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Do đó, việc hình thành, phát triển trung tâm về ĐMST sẽ góp phần phát triển mạng lưới trung tâm hỗ trợ, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST phát triển trên địa bàn Đồng Nai.

Quy mô sự kiện Techfest Dong Nai 2025 - Ngày hội KHCN, ĐMST và CĐS lớn nhất trong năm của tỉnh Đồng Nai. (Đồ họa: Hải Quân)

Đặc biệt, Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Cảng Phước An là 2 công trình hạ tầng nằm ở vị trí chiến lược, dễ dàng kết nối tỉnh Đồng Nai với các thị trường lớn trong khu vực và trên thế giới. Qua đó, giúp tỉnh Đồng Nai có nhiều điều kiện thu hút đầu tư về công nghệ, phát triển các mô hình khu thương mại tự do tích hợp, hướng tới trở thành trung tâm logistics, công nghệ, thương mại, ĐMST quốc tế.

Đồng Nai đang nghiên cứu xây dựng Đề án Khu thương mại tự do để tận dụng tối đa lợi thế của Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Cảng Phước An. Trong ảnh: Hoạt động dịch vụ cảng tại Cảng Phước An (xã Phước An, tỉnh Đồng Nai). Ảnh: Hải Quân

Tiến sĩ Nguyễn Tăng Nghị, Trưởng khoa Quan hệ quốc tế, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định: Bên cạnh việc tận dụng những lợi thế về vị trí chiến lược quan trọng, các động lực phát triển sân bay, cảng biển, các khu công nghiệp, đô thị sân bay thì nguồn nhân lực sẽ là yếu tố then chốt, quyết định đến sự phát triển và bứt phá của Đồng Nai. Các yếu tố để Đồng Nai bứt phá trong đó có phát triển khu thương mại tự do, các dự án công nghệ số, ĐMST gắn với Sân bay Long Thành, Cảng biển Phước An… Do đó, tỉnh cần có thêm những chính sách, cơ chế để thu hút các chuyên gia, liên kết với các cơ sở đào tạo, trường đại học lớn ở khu vực, nhằm tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương.

Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, cũng xác định nhiệm vụ: Chú trọng đột phá phát triển KHCN, ĐMST và CĐS trên tất cả các lĩnh vực; tăng cường đầu tư hạ tầng KHCN, hạ tầng số; hình thành trung tâm ĐMST, khu công nghệ cao; phát triển kinh tế số, xã hội số.

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở KHCN tỉnh Đồng Nai Phạm Văn Trinh chia sẻ: Ngành KHCN sẽ triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để phấn đấu đưa kinh tế số chiếm từ 30% trong GRDP của tỉnh. Trong đó, tỉnh sẽ tập trung hoàn thiện hạ tầng số và dữ liệu; hoàn thiện, đưa vào hoạt động Khu công nghệ số tập trung Long Thành, khu công nghệ cao, các trung tâm trình diễn - chuyển giao công nghệ; đẩy nhanh tiến độ CĐS trong các lĩnh vực trọng yếu như: công nghiệp chế biến - chế tạo, logistics, tài chính - ngân hàng, thương mại dịch vụ. Đồng thời, xây dựng và chia sẻ kho dữ liệu mở của tỉnh để hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiếp cận dữ liệu phục vụ ĐMST.

Các giảng viên, nhà khoa học của Đồng Nai tham quan, tìm hiểu về công nghệ số, đổi mới sáng tạo tại CT Inovation Hub (Thành phố Hồ Chí Minh) vào tháng 5-2025. Ảnh: Hải Quân

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ, KHCN, CĐS và ĐMST đã trở thành động lực then chốt của năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh, góp phần thúc đẩy kinh tế số phát triển. Một trong những giải pháp quan trọng đó là tăng cường kết nối cung - cầu công nghệ, thương mại hóa sản phẩm KHCN, CĐS và ĐMST. Đây không chỉ là nhiệm vụ của các nhà khoa học hay doanh nghiệp, mà còn là sứ mệnh chung của toàn xã hội.

Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Nestlé Việt Nam Khuất Quang Hưng chia sẻ: Việc CĐS, ứng dụng KHCN trong doanh nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng. Tiến trình CĐS được công ty chú trọng triển khai, qua đó hình thành chuỗi sản xuất nông nghiệp bền vững, nâng cao hiệu quả, chất lượng sản xuất, phát triển mô hình sản xuất hiện đại, bền vững, hướng mục tiêu Net Zero. Công ty kỳ vọng trong thời gian tới, tỉnh Đồng Nai sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW, có thêm những chương trình để đồng hành với doanh nghiệp phát triển KHCN, ĐMST và CĐS.

Dây chuyền đóng gói tự động của một doanh nghiệp chế biến thực phẩm ở phường Bình Lộc, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Hải Quân

Theo Sở KHCN, tính đến tháng 9-2025, tỉnh Đồng Nai đã có 88 doanh nghiệp ĐMST, 16 doanh nghiệp khoa học, công nghệ cùng mạng lưới các khu công nghiệp phát triển trên địa bàn. Bên cạnh đó, Đồng Nai hiện có 6 trường đại học và phân hiệu trường đại học, 13 trường cao đẳng, cùng với khoảng 60 cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để tỉnh thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp, ĐMST phát triển bền vững.

Phó Giám đốc Sở KHCN Võ Hoàng Khai nhận định: “Kết nối cung - cầu công nghệ, thương mại hóa sản phẩm KHCN và ĐMST không chỉ là nhiệm vụ của các nhà khoa học hay doanh nghiệp mà là sứ mệnh chung của toàn xã hội. Cán bộ, công chức cần có tư duy đổi mới trong quản lý, chủ động cải tiến quy trình hành chính để hỗ trợ doanh nghiệp. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần mạnh dạn đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ, coi khoa học là đòn bẩy phát triển bền vững. Đồng thời, các đoàn viên, sinh viên, giảng viên, thế hệ trẻ của tỉnh phải biến tri thức thành hành động, biến ý tưởng thành sản phẩm, biến tinh thần khởi nghiệp thành phong trào sáng tạo thực chất.

Nhiệm vụ kết nối cung - cầu công nghệ và thương mại hóa sản phẩm KHCN đang là mắt xích quan trọng để tạo ra vòng tròn giá trị khép kín giữa nghiên cứu - sản xuất - thị trường.

Lễ ký kết biên bản ghi nhớ (MOU) về kết nối cung - cầu công nghệ giữa lãnh đạo Trung tâm Satitech (Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ) và các doanh nghiệp của Đồng Nai tại Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

Ông Nguyễn Viết Vị, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Hợp tác xã Thương mại, dịch vụ Phước Thiện (xã Hưng Phước, tỉnh Đồng Nai) chia sẻ: Nhằm thúc đẩy hoạt động ĐMST cũng như tăng cường kết nối để nâng cao giá trị sản phẩm, đẩy mạnh việc ứng dụng KHCN vào sản xuất, hợp tác xã mong muốn địa phương sẽ tăng cường đồng hành, hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp về đào tạo thông qua các chương trình tập huấn chuyên sâu về cách vận hành và khai thác dữ liệu từ các hệ thống IoT cho người sản xuất; chú trọng việc nghiên cứu và phát triển (R&D) trong sản xuất. Đồng thời, triển khai các gói hỗ trợ về vốn tín dụng thích ứng, linh hoạt, nhất là để hỗ trợ hợp tác xã, doanh nghiệp đầu tư máy móc, trang thiết bị tiên tiến, áp dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất.

Theo các chuyên gia, để thúc đẩy kết nối cung - cung cầu công nghệ, phát triển thị trường KHCN theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững, các địa phương, trong đó có tỉnh Đồng Nai, cần tập trung triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp. Trước hết, tỉnh cần đầu tư phát triển hạ tầng và nền tảng dữ liệu thị trường công nghệ, xây dựng và kết nối hệ thống cơ sở dữ liệu của địa phương với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về cung - cầu công nghệ, chuyên gia và tổ chức trung gian.

Song song đó, địa phương cần hoàn thiện cơ chế tài chính và đầu tư, vận hành hiệu quả các quỹ KHCN, quỹ ĐMST cấp tỉnh và tổ chức hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp hình thành, sử dụng quỹ, từ đó thúc đẩy doanh nghiệp nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ.