Luật sư công là luật sư hay công chức?

Ngày 29-11, tại tỉnh Đồng Nai, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội thảo quốc tế "Mô hình luật sư công trên thế giới và định hướng cho Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập quốc tế".

Chủ trì hội thảo có luật sư Lê Quang Y - Phó Chủ nhiệm phụ trách Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai cùng 3 Tiến sĩ-Luật sư: Nguyễn Thị Huyền Trang, Nguyễn Bình An và Lê Hồng Phúc.

Tham dự Hội thảo có các luật sư của các quốc gia như Mỹ, Ấn Độ, Hàn Quốc và cùng luật sư đến từ nhiều tỉnh thành khác, cùng lãnh đạo các trường đại học đào tạo ngành luật tại TP.HCM và trong khu vực đến dự.

Luật sư công sẽ là luật sư hay công chức?

Tại hội thảo, các diễn giả trao đổi về những khó khăn và cơ hội trong việc hình thành và phát triển mô hình luật sư công tại Việt Nam, vai trò của luật sư công và định hướng hình thành chế định luật sư công ở Việt Nam.

Luật sư Lê Quang Y - Phó Chủ nhiệm phụ trách Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: VŨ HỘI

Luật sư Lê Thị Bích Chi (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết hiện nay chưa có quy định, điều luật nào nói đến vị trí pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng như cơ chế giám sát đối với luật sư công. Như vậy vấn đề đặt ra là luật sư công sẽ được xác định là công chức, là luật sư hay là một chủ thể pháp lý “lai” giữa hai chế định đó? Luật sư công sẽ chịu sự điều chỉnh của Luật Luật sư hay của pháp luật về cán bộ, công chức? Cơ quan nào sẽ giám sát hoạt động của luật sư công?...

“Do đó nếu không xây dựng một khung pháp lý rõ ràng thì việc triển khai mô hình luật sư công sẽ gặp vướng mắc ngay từ vấn đề cơ bản, có thể tạo xung đột giữa các luật chuyên ngành, dẫn đến lúng túng khi áp dụng trong thực tiễn" - luật sư Lê Thị Bích Chi lo ngại.

Luật sư Lê Thị Bích Chi (Đoàn Luật sư TP.HCM) đặt ra vấn đề, luật sư công sẽ được xác định là công chức, là luật sư hay là một chủ thể pháp lý “lai” giữa hai chế định đó. Ảnh: VŨ HỘI

Tiến sĩ-Luật sư Chu Văn Hùng, Đoàn Luật sư TP.HCM, trình bày về những hoạt động của luật sư công ở các quốc gia phát triển trên thế giới. Tiến sĩ Hùng cũng nói về tầm quan trọng của tính độc lập nghề nghiệp, cũng như chức năng, tài chính và ngân sách của chế định luật sư công.

Luật sư Hùng khuyến nghị Việt Nam cần xem xét hiến định hóa chế định luật sư công, với tư cách một thiết chế thiết yếu đối với việc thực thi công lý; cần xây dựng một thiết chế độc lập về luật sư công được tổ chức theo cơ cấu 3 cấp: Cơ quan quản lý quốc gia về luật sư công (cấp trung ương), cơ quan cấp tỉnh và các văn phòng địa phương tại xã, phường.

Tính cần thiết của việc thiết lập chế định luật sư công

Tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Đặng Kim Hoa cho biết hiện nay số lượng vụ kiện hành chính có xu hướng tăng mạnh theo từng năm nhưng tỉ lệ vụ án hành chính được giải quyết còn ở mức độ thấp. Nguyên nhân phổ biến là do khó khăn trong việc triệu tập người bị kiện (là chủ tịch UBND) tham gia tố tụng tại Tòa án theo quy định vì một số chủ tịch, phó chủ tịch UBND có tâm lý nếu phải đến tòa thì “vị thế sẽ bị thấp đi”...

Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Đặng Kim Hoa đưa ra những thông tin tại buổi hội thảo. Ảnh: VŨ HỘI

Ngoài ra công việc của chủ tịch, phó chủ tịch UBND rất nhiều; việc dành thời gian để tham gia toàn bộ quá trình giải quyết vụ án hành chính cũng là vấn đề hết sức nan giải.

Tuy nhiên, việc vắng mặt người bị kiện như vậy khiến Tòa án không tiến hành đối thoại giữa chính quyền với người khởi kiện được và không thu thập đầy đủ chứng cứ để giải quyết; vì vậy dẫn đến vụ án bị kéo dài, tỉ lệ giải quyết thấp, chất lượng xét xử không cao.

Trong khi đó, hiện tại Việt Nam chưa có mô hình luật sư công, được tổ chức và định hướng rõ ràng nhằm thực hiện các nhiệm vụ tư vấn chuyên sâu, tranh tụng, và đại diện pháp lý cho các bộ, ngành, và địa phương trong các tranh chấp hành chính, dân sự, hoặc quốc tế phức tạp.

Một luật sư Ấn Độ nêu ý kiến tại hội thảo. Ảnh: VŨ HỘI

"Chính vì vậy, việc nghiên cứu về định hướng hình thành đội ngũ luật sư công tại Việt Nam là cấp thiết, thực tiễn nhằm phát huy tối đa vai trò là người bảo vệ pháp chế, góp phần trực tiếp vào sự phát triển ổn định và bền vững của Nhà nước pháp quyền” - Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp nhận định.

Cũng theo Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp, luật sư công sẽ có tiêu chuẩn của cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, cán bộ doanh nghiệp Nhà nước. Luật sư công phải đáp ứng các tiêu chuẩn để trở thành luật sư công theo quy định của pháp luật.

Vũ Hội