Lý do khiến trẻ ngủ ngáy, cha mẹ đã thật sự hiểu đúng?

Ngủ ngáy là hiện tượng tạo ra âm thanh bất thường trong khi ngủ do luồng không khí bị cản trở khi đi qua đường thở. Dù xuất hiện phổ biến hơn ở người lớn, ngáy ngủ vẫn có thể gặp ở trẻ nhỏ và đôi khi là dấu hiệu cảnh báo những rối loạn liên quan đến hô hấp, cấu trúc mũi – họng hoặc bệnh lý nền.

Nguyên nhân gây ngáy ngủ ở trẻ

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng và phát triển trí tuệ của trẻ. Mặc dù ngáy ngủ không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng cha mẹ không nên chủ quan. Trong một số trường hợp, tiếng ngáy có thể phản ánh những vấn đề sức khỏe cần được phát hiện sớm. Các nguyên nhân thường gặp gồm:

Amidan hoặc VA phì đại

Amidan và VA là các tổ chức lympho bảo vệ đường hô hấp. Khi chúng bị viêm nhiễm kéo dài hoặc phì đại bất thường, đường thở sẽ bị thu hẹp, khiến luồng khí lưu thông khó khăn và tạo ra tiếng ngáy. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ mẫu giáo và tiểu học.

Dị tật bẩm sinh vùng mũi – họng

Những bất thường về cấu trúc như vòm họng hẹp, lưỡi to, hàm dưới nhỏ hoặc lệch vách ngăn mũi đều có thể khiến đường thở bị hẹp, gây ra ngáy ngủ.

Viêm mũi dị ứng và viêm xoang mạn tính

Trẻ thường xuyên tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng dễ mắc viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang. Khi mũi bị nghẹt và dịch nhầy tích tụ, trẻ phải thở bằng miệng khi ngủ, từ đó gây ngáy.

Béo phì

Tình trạng thừa cân khiến mô mỡ tích tụ quanh cổ họng, chèn ép đường thở. Béo phì cũng làm giảm chức năng hô hấp và tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ.

Tư thế ngủ không phù hợp

Ngủ nằm ngửa dễ khiến lưỡi và mô mềm vùng họng tụt ra sau, làm hẹp đường thở và tạo tiếng ngáy.

Tình trạng thừa cân khiến mô mỡ tích tụ quanh cổ họng, chèn ép đường thở.

Phân biệt ngáy ngủ sinh lý và bệnh lý

• Ngủ ngáy sinh lý

Phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ do khoang mũi và đường thở còn hẹp. Tình trạng này thường giảm dần khi trẻ lớn.

• Ngủ ngáy bệnh lý

Xuất hiện ở trẻ 3–10 tuổi với tần suất nhiều lần mỗi tuần, tiếng ngáy to, hoặc có kèm hiện tượng ngưng thở khi ngủ. Đây có thể là dấu hiệu của viêm amidan, viêm VA hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ – một bệnh lý cần được điều trị.

Tác hại của ngủ ngáy kéo dài

Rối loạn giấc ngủ

Trẻ bị đánh thức nhiều lần trong đêm, ngủ không sâu, dẫn đến mệt mỏi, cáu gắt vào ban ngày.

Ảnh hưởng phát triển thể chất

Hormone tăng trưởng tiết nhiều nhất vào ban đêm. Nếu giấc ngủ bị gián đoạn, quá trình tăng trưởng chiều cao – cân nặng bị ảnh hưởng.

Suy giảm khả năng học tập

Trẻ thiếu ngủ sẽ khó tập trung, giảm trí nhớ, phản ứng chậm và kết quả học tập giảm.

Nguy cơ mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

Hội chứng ngưng thở khi ngủ có thể gây thiếu oxy máu kéo dài, ảnh hưởng đến tim mạch và sự phát triển não bộ của trẻ.

Điều trị ngáy ngủ ở trẻ

Tùy từng trẻ, mức độ ngáy mà các bác sĩ sẽ chỉ định phù hợp, cụ thể:

Điều trị nguyên nhân viêm nhiễm

Bác sĩ có thể chỉ định thuốc xịt mũi, thuốc kháng viêm hoặc kháng sinh khi cần thiết. Vệ sinh mũi – họng sạch sẽ hằng ngày cũng rất quan trọng.

Phẫu thuật nạo VA hoặc cắt amidan

Phù hợp khi VA hoặc amidan phì đại gây tắc nghẽn rõ rệt. Phẫu thuật giúp trẻ cải thiện giấc ngủ và hô hấp.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Cho trẻ ngủ đúng giờ Tránh để trẻ nằm ngửa quá lâu. Kiểm soát cân nặng đối với trẻ thừa cân

Dùng thiết bị hỗ trợ hô hấp

Với trẻ mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ mức độ trung bình – nặng, bác sĩ có thể chỉ định máy CPAP hoặc khí dung để duy trì đường thở lúc ngủ.

BS. Nguyễn Văn Tiến