M&A ngân hàng: Chiến lược trong thị trường biến động

LPBank dự kiến nới room từ 5% lên 30% nhằm thu hút vốn ngoại, hỗ trợ cho kế hoạch chuyển đổi số và mở rộng mạng lưới hoạt động của Ngân hàng

Để không tụt lại trong cuộc đua

Theo báo cáo “Global M&A Trends in Financial Services - 2025 Mid-year Outlook” của PwC, trong nửa đầu năm 2025, giá trị các thương vụ dịch vụ tài chính toàn cầu tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm 2024, dù số lượng thương vụ giảm nhẹ 1%. Sự gia tăng giá trị chủ yếu đến từ các megadeal - thương vụ trên 5 tỷ USD. Nửa đầu năm nay, thị trường M&A toàn cầu chứng kiến 10 megadeal, so với 6 thương vụ trong nửa đầu 2024 và 10 thương vụ trong nửa cuối năm 2024.

Ba thương vụ lớn nhất trong nửa đầu năm 2025 gồm: Global Payments đề xuất mua lại Worldpay với giá 24,25 tỷ USD; Monte dei Paschi di Siena chào mua Mediobanca với giá 13,9 tỷ USD; FIS đề xuất mua lại mảng Issuer Solutions của Global Payments với giá 13,5 tỷ USD. Hai trong số này thuộc lĩnh vực thanh toán, còn lại thuộc ngân hàng truyền thống. Theo các chuyên gia phân tích, sự xuất hiện trở lại của các megadeal không chỉ vì giá trị lớn mà còn bởi mục tiêu tái định hình cấu trúc ngành, tạo ra các “ông lớn” toàn cầu với quy mô, công nghệ và mạng lưới rộng.

Trưởng nhóm Giao dịch Toàn cầu PwC Hoa Kỳ, Brian Levy nhận định: “Môi trường giao dịch vừa gây khó chịu vừa vô cùng thú vị. Khi thị trường xoay quanh những thách thức mới, thật dễ dàng để tích trữ tiền mặt và tạm dừng, nhưng chúng tôi khuyến nghị làm ngược lại: tập trung vào vấn đề chính, phân tích sâu hơn bao giờ hết và hiện thực hóa chiến lược”.

Theo PwC, có bốn động lực chính thúc đẩy M&A ngành dịch vụ tài chính toàn cầu hiện nay.

Thứ nhất, cạnh tranh và chuyển đổi số: Các ngân hàng truyền thống phải đối mặt với áp lực lớn từ fintech, nhu cầu thanh toán số, ngân hàng số và tài chính nhúng. Để không tụt lại, họ cần quy mô lớn, đa dạng dịch vụ và công nghệ. Do vậy, M&A là cách nhanh nhất để đạt được điều này.

Thứ hai, thay đổi mô hình kinh doanh và tìm kiếm lợi nhuận mới. Khi biên lợi nhuận bị bào mòn bởi lãi suất cao, hoặc chi phí vốn tăng, các ngân hàng tìm cách mở rộng vào các mảng có biên lợi nhuận cao hơn như thanh toán, quản lý tài sản, fintech và M&A giúp tiếp cận nhanh các phân khúc này.

Thứ ba, quy mô để chống đỡ rủi ro và nắm bắt cơ hội toàn cầu. Ngân hàng và tổ chức tài chính lớn toàn cầu cần quy mô để mở rộng mạng lưới, chia sẻ chi phí, tuân thủ tiêu chuẩn quản trị và pháp lý. Các megadeal giúp đạt được “lợi thế kiến tạo” này.

Thứ tư, sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư tư nhân và quỹ đầu tư tư nhân. Không chỉ các ngân hàng truyền thống, mà các nhà đầu tư tư nhân và quỹ đầu tư tư nhân cũng tham gia, tài trợ hoặc mua lại ngân hàng, fintech, công ty thanh toán, giúp nguồn vốn cho M&A dồi dào hơn.

Trong khi hoạt động M&A diễn ra sôi động trên thế giới với nhiều thương vụ giá trị lớn, Việt Nam cũng không đứng ngoài xu hướng, đặc biệt trong bối cảnh thị trường chứng khoán trong nước được nâng hạng và việc nới room ngoại tại các ngân hàng tiếp nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém kỳ vọng sẽ thu hút sự quan tâm của dòng vốn ngoại với lĩnh vực được xem là huyết mạch của nền kinh tế.

M&A không chỉ là “dọn dẹp” ngân hàng yếu

Ngày 8/10 vừa qua, FTSE Russell chính thức công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Việc nâng hạng được kỳ vọng mở ra chu kỳ tăng trưởng mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam, tương tự như đã diễn ra tại các thị trường Qatar, UAE, Kuwait... Khi dòng vốn từ các quỹ quốc tế chảy mạnh vào thị trường để đón sóng nâng hạng, những cổ phiếu thỏa mãn tiêu chuẩn về thanh khoản và quy mô thường được ưu tiên giải ngân, trở thành điểm đến an toàn và hiệu quả cho dòng vốn lớn.

Trong 28 cổ phiếu được dự báo vào rổ FTSE Global All Cap, có 4 cổ phiếu ngân hàng nổi bật là VCB (Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Vietcombank), STB (Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín - Sacombank), SHB (Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội), EIB (Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam - Eximbank). Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán BIDV (BSC), chỉ SHB và EIB còn dư địa sở hữu nước ngoài trên 20%, trong đó SHB “hở room” ngoại 26%. Đây là cơ hội để các ngân hàng này thu hút nhà đầu tư chiến lược nước ngoài, đồng thời tăng sức hấp dẫn cho các thương vụ M&A, đặc biệt là khi các ngân hàng đang trong quá trình tái cấu trúc hoặc mở rộng dịch vụ.

Trong diễn biến có liên quan, LPBank vừa công bố thông tin về việc tổ chức đại hội cổ đông bất thường năm 2025 để trình cổ đông thông qua phương án nới room ngoại từ 5% lên 30% nhằm thu hút vốn nước ngoài, hỗ trợ chiến lược phát triển trung - dài hạn, nâng cao minh bạch và năng lực tài chính, đồng thời hỗ trợ chuyển đổi số và mở rộng mạng lưới hoạt động của Ngân hàng.

Những con số về room ngoại không chỉ là dữ liệu kỹ thuật, mà trực tiếp liên quan đến khả năng huy động vốn ngoại. Các ngân hàng có room ngoại lớn hơn thường dễ thu hút nhà đầu tư nước ngoài, từ đó có thể thực hiện các thương vụ M&A, hợp tác với đối tác chiến lược quốc tế.

Trước đây, M&A trên thị trường ngân hàng Việt Nam chủ yếu thông qua hình thức tái cấu trúc và sáp nhập các ngân hàng yếu. Tuy nhiên, kịch bản lý tưởng hơn là các ngân hàng Việt Nam tận dụng cơ hội M&A để thu hút thêm nguồn vốn ngoại, học hỏi kinh nghiệm quản trị tiên tiến của định chế ngân hàng quốc tế, mở rộng tệp khách hàng và dịch vụ, qua đó, tạo ra các ngân hàng mạnh hơn, minh bạch, hiện đại, sẵn sàng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế. Nếu được quản trị tốt, M&A không chỉ “dọn dẹp” các ngân hàng yếu kém, mà còn định hình hệ thống tài chính ổn định và phát triển bền vững.

Trưởng nhóm Giao dịch Toàn cầu PwC Vương quốc Anh, Lucy Stapleton nhận định: “Trong bối cảnh bất ổn hiện nay, thông điệp cho M&A rất rõ ràng: hãy định hướng bằng chiến lược, chứ không phải sợ hãi. Những nhà lãnh đạo kiên cường nhất là người dám đương đầu với sự bất định, đặt ra tham vọng dài hạn táo bạo và hành động với niềm tin mãnh liệt”.

Thực tế cho thấy, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu tiềm ẩn nhiều rủi ro, biến động, các ngân hàng và tổ chức tài chính kiên cường biết định hướng chiến lược, đương đầu với rủi ro và hành động táo bạo sẽ là những người dẫn đầu. Từ toàn cầu đến Việt Nam, M&A ngành ngân hàng và dịch vụ tài chính đang bước vào giai đoạn ít về số lượng, nhưng giá trị lại cao hơn, tập trung vào các megadeal và hệ sinh thái đa dạng. Áp lực cạnh tranh, chuyển đổi số và nhu cầu mở rộng dịch vụ là những động lực quan trọng. Nhà đầu tư tư nhân, quỹ đầu tư tư nhân, cùng sự hỗ trợ từ môi trường nâng hạng thị trường chứng khoán và mở room ngoại tại Việt Nam, đang tạo ra cơ hội lớn cho M&A.

Nhuệ Mẫn