Mở đường cho vốn đầu tư mạo hiểm cho doanh nghiệp khởi nghiệp

Ngày 1-11, tại TP.HCM, Cục khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Sở Khoa học và công nghệ TP.HCM (KH-CN) tổ chức hội thảo “Đánh giá hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia năm 2025, và phổ biến chính sách mới về đầu tư mạo hiểm”.

Đã có vùng an toàn pháp lý cho đầu tư mạo hiểm

Tại hội thảo lãnh đạo, chuyên gia tập trung phân tích những lợi thế từ Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về Quỹ đầu tư mạo hiểm Quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương (Nghị quyết số 264), vừa được Chính phủ ban hành vào ngày 14-10-2025.

Nghị định số 264 đã đánh bước tiến mới trong khung pháp lý cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Theo đó, việc thiết lập cơ chế quản lý rủi ro, minh bạch trong đầu tư, cùng quy định miễn trách nhiệm đối với tổn thất đầu tư (nếu tuân thủ quy định) sẽ tạo ra môi trường an toàn và hấp dẫn, khuyến khích các nhà đầu tư đồng hành cùng khởi nghiệp.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, trước đây, đầu tư mạo hiểm đã được bàn đến nhiều nhưng chưa có những quyết sách mạnh mẽ. Giờ đây, với chủ trương của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là Nghị định số 264 đã giải quyết hạn chế này, đồng thời nhấn mạnh Chính phủ, chính quyền địa phương sẽ đi cùng với khu vực tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Ông Phạm Hồng Quất đã chỉ ra những điểm nổi bật của Nghị định số 264. Theo đó, cùng với nguồn vốn đầu tư mang tính kích hoạt của nhà nước, cả Quỹ cấp quốc gia và địa phương đều kêu gọi các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia. Việc xã hội hóa Quỹ ngay từ ngày đầu thành lập là điểm khác biệt so với nhiều nước khi họ hoạt động Quỹ hoàn toàn bằng vốn nhà nước.

Chu kỳ đầu tư của Quỹ không quá 10 năm (kể từ thời điểm có cam kết đầu tư), nếu khoản đầu tư có yếu tố lưỡng dụng (dân sự đồng thời với an ninh hoặc quốc phòng) hoặc liên quan công nghệ chiến lược thì không quá 15 năm.

Bên cạnh đó, Quỹ có cơ chế chấp nhận rủi ro nhưng phải đảm bảo nguyên tắc quản lý rủi ro. Trong đó cho phép tổng mức tổn thất phát sinh từ hoạt động đầu tư không vượt quá 50% vốn điều lệ; trường hợp vượt ngưỡng này, Quỹ có trách nhiệm cơ cấu lại phần vốn nhà nước theo quy định pháp luật.

Đáng chú ý, tổ chức, cá nhân quản lý điều hành quỹ sẽ được miễn trừ trách nhiệm dân sự, loại trừ trách nhiệm hành chính liên quan đến tổn thất phát sinh từ khoản đầu tư nếu thỏa mãn đồng thời các điều kiện đi kèm.

Cụ thể: tổn thất phát sinh do rủi ro khách quan, không do lỗi cố ý của tổ chức, cá nhân; tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc đầu tư, quy định nội bộ của quỹ và nghĩa vụ minh bạch, trung thực trong quá trình ra quyết định đầu tư; đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về thẩm định, báo cáo, minh bạch thông tin và xin ý kiến phê duyệt đầu tư theo quy định tại Điều lệ quỹ.

“Những quy định rất tiến bộ này sẽ giúp các địa phương an tâm hơn khi chọn cử người tham gia đại diện vốn, quản lý, điều hành Quỹ”, ông Phạm Hồng Quất nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo Cục, các chương trình đào tạo, kết nối trong hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam đã diễn ra sôi nổi, nhưng việc hỗ trợ thực chất để tạo ra hiệu quả đầu tư chưa cao so với khu vực. Trong đó, đầu tư vốn đầu tư mạo hiểm của Việt Nam đứng sau ba nước trong khu vực, nhưng riêng lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) lại ở vị trí thứ hai.

Vì thế, việc mở rộng và tăng cường năng lực về đầu tư là một định hướng rất quan trọng. Trong đó Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và Nghị định số 264 của Chính phủ sẽ đánh dấu bước tiến mới trong khung pháp lý, tạo vùng an toàn cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam.

Chuyên gia, doanh nghiệp tham dự hội thảo. Ảnh: Thu Hà

TPHCM sẽ thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm của TP

Góc độ địa phương, ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM nhìn nhận, Quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ là một động lực mới để phát triển thành phố và đất nước trong thời gian tới.

TP.HCM đang là trung tâm của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, tập trung hơn 50% doanh nghiệp khởi nghiệp và gần 50% quỹ đầu tư mạo hiểm trên cả nước.

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM. Ảnh: Thu Hà

Thành phố đặt mục tiêu đưa hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo vào top 100 thành phố năng động nhất toàn cầu vào năm 2030, với ba trụ cột phát triển. Đó là hoàn thiện chính sách và môi trường hỗ trợ khởi nghiệp; đầu tư đồng bộ hạ tầng, không gian đổi mới sáng tạo; và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đổi mới sáng tạo.

Để đạt được các mục tiêu chiến lược cũng như thực hiện hiệu quả chính sách mới, TP đang tập trung vào hai đề án lớn: Xây dựng Thành phố thành một trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp mang đẳng cấp quốc tế đến 2030; Đề án thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm của thành phố.

Vì thế, ông Thắng mong mỏi TP sẽ nhận được ý kiến góp ý từ các chuyên gia, doanh nghiệp, cơ quan quản lý để có thể thực hiện nhanh và hiệu quả các nội dung này.

Tại hội thảo, các chuyên gia, doanh nghiệp chia sẻ thêm rằng, để thúc đẩy việc đổi mới sáng tạo, ngoài cơ chế thì cần tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp, tổ chức ươm tạo, trường đại học và quỹ đầu tư.

Tại đây, các chương trình đào tạo, ươm tạo đổi mới sáng tạo được xác định là công cụ quan trọng nhằm nâng cao năng lực và tinh thần khởi nghiệp cho cộng đồng startup tại TPHCM.

Trong khi đó, Tiến sĩ Trần Quý, Viện trưởng Viện phát triển kinh tế số Việt Nam lại đề xuất cần có một sàn giao dịch chứng khoán dành riêng cho khởi nghiệp. Sàn này sẽ là một phân khu chuyên biệt (thuộc HNX/HOSE) được vận hành theo cơ chế thử nghiệm có kiểm soát với khung pháp lý chặt chẽ, cùng công nghệ vận hành hiện đại.

THU HÀ