Mùa mưa bão 2025 dị thường, rất khó lường

Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia vừa đưa ra những nhận định về mùa mưa bão năm 2025.

Theo đó, tháng 5 cần lưu ý mưa lớn ở khu vực Nam Bộ. Từ nay đến hết tháng 5, tổng lượng mưa tại khu vực vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng cao hơn từ 5-25% so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, khu vực Trung và Nam Trung Bộ thấp hơn từ 5-20%, các khu vực khác ở mức xấp xỉ.

Trận mưa lớn sáng sớm 10/5 vừa qua khiến nhiều nơi ở TPHCM xảy ra ngập úng. Ảnh: Nguyễn Huế

“Đây là thời điểm chuyển mùa nên các khu vực này tiếp tục đề phòng mưa giông có lượng lớn, và có thể kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh”, ông Lâm nhấn mạnh.

Còn về bão, theo ông Lâm, trong tháng 5/2025 vẫn có khả năng xuất hiện bão trên khu vực Biển Đông nhưng khả năng này không cao và rất ít khả năng ảnh hưởng đến đất liền nước ta.

Tây Nguyên và Nam Bộ mưa nhiều hơn

Nhắc lại cơn mưa lớn xảy ra sáng 10/5 ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ, ông Lâm cho biết, lượng mưa trên 100mm ghi nhận được tại TPHCM, Bình Dương, Long An, Đồng Nai. Tại Củ Chi (TPHCM), tính từ 4-10h ngày 10/5, đã có mưa 230mm.

Trận mưa này đã gây ngập nghiêm trọng các quận huyện, nhất là quận trung tâm.

Ông Lâm giải thích, một số tỉnh thành Nam Bộ và Tây Nguyên đang dần bước vào mùa mưa. Nhìn chung, những cơn mưa đầu mùa xảy ra vào giai đoạn chuyển giao giữa mùa khô nóng và mùa mưa thường có cường độ mạnh.

Nguyên nhân là do nhiệt độ không khí ở mức cao, gió tây nam mang theo ẩm từ biển vào, gặp môi trường nhiệt cao, cộng hưởng với đô thị nhiều nhà cao tầng, nhà bê tông, đường nhựa, nhiều phương tiện giao thông làm gia tăng quá trình xáo trộn khí quyển tầng thấp, đối lưu phát triển mạnh.

Việc xảy ra mưa to, giông mạnh trong giai đoạn chuyển mùa vẫn thường gặp, không chỉ ở Nam Bộ, Tây Nguyên mà còn ở tất cả các khu vực trên cả nước.

Ông Lâm nhận định, trên hầu khắp khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên trong giai đoạn từ tháng 5-7/2025 sẽ có tổng lượng mưa xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 10-20%; từ tháng 8-10, vẫn xấp xỉ đến cao hơn từ 10-15%. Mùa mưa năm nay ở Tây Nguyên và Nam Bộ dự báo sẽ kết thúc muộn.

Ngoài ra, ông Lâm cho biết thêm, với trận mưa lớn ngày 10/5, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, Đài khí tượng thủy văn Nam Bộ và Tây Nguyên đã đưa thông tin cảnh báo về việc, từ 10/5 mưa giông sẽ xảy ra nhiều hơn trên khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ trong các bản tin mưa lớn trong ngày 9/5. Sau đó, trong các bản tin cảnh báo giông ngày và đêm 9, rạng sáng 10/5 đều có đưa thông tin ở khu vực Nam Bộ, trong đó có TPHCM.

Tuy nhiên, ông Lâm cũng nhìn nhận, việc dự báo định lượng các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan nói chung, đặc biệt là mưa lớn là một thách thức lớn không chỉ ở Việt Nam mà cả các nước trên thế giới.

Ít khả năng xuất hiện bão mạnh như cơn bão Yagi

TS. Hoàng Phúc Lâm cho biết: “Chúng tôi nhận định mùa bão trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện tương đương so với trung bình nhiều năm (khoảng tháng 6). Số lượng bão/ATNĐ trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến đất liền có khả năng ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm (TBNN trên Biển Đông khoảng 11-13 cơn, ảnh hưởng đến đất liền khoảng 5-6 cơn).

Bão/ATNĐ có khả năng tập trung nhiều vào thời kỳ từ tháng 7-9 tại Bắc Bộ và tháng 10-11 ảnh hưởng nhiều đến Trung Bộ và các tỉnh phía Nam.

Bão quật đổ cây ở Quảng Ninh trong mùa mưa bão năm 2024. Ảnh: Thạch Thảo

Đồng thời, ông Lâm cũng thông tin, năm nay, hiện tượng ENSO có khả năng sẽ duy trì ở trạng thái trung tính.

Với diễn biến như vậy thì năm 2025 được nhận định là năm ít có khả năng mưa bão dồn dập. Các đợt mưa lớn diện rộng có khả năng bắt đầu từ tháng 6 ở Bắc Bộ, sau đó chuyển dần về phía nam và kết thúc vào khoảng tháng 12 ở các tỉnh Trung Bộ.

Tuy nhiên, ông Lâm nhấn mạnh, vẫn có thể xuất hiện hiện tượng mưa lớn cục bộ gây ngập úng, sạt lở xảy ra trên toàn quốc, đặc biệt nguy cơ cao khả năng xảy ra lũ quét và sạt lở đất tại các nơi xung yếu ở các tỉnh vùng núi phía bắc hoặc những nơi có địa hình đồi núi và nguy cơ ngập úng ở những vùng trũng thấp.

“Năm nay ít có khả năng xuất hiện bão mạnh như cơn bão Yagi, nhưng vẫn phải hết sức lưu ý đề phòng những cơn bão có cường độ mạnh và hướng di chuyển phức tạp”, ông Lâm lưu ý.

Bão khó lường về quỹ đạo và cường độ

Ông Lâm phân tích, mùa bão 2025 có thể không có những dấu hiệu cực đoan rõ ràng như các năm ENSO mạnh, nhưng tính khó lường về quỹ đạo và cường độ có thể tăng lên

Với trạng thái ENSO trung tính hiện tại, mùa bão 2025 trên khu vực Biển Đông và Tây Bắc Thái Bình Dương có khả năng sẽ ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm về cả số lượng và cường độ. Trung bình không có nghĩa là không nguy hiểm, mà là số lượng bão, áp thấp nhiệt đới có thể không quá nhiều như những năm La Nina mạnh, hoặc không quá ít như những năm El Nino mạnh.

Theo ông Lâm, hoạt động của bão ít bị chi phối rõ rệt bởi ENSO. Nếu năm El Nino (xu hướng bão ít ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam hơn) hoặc La Nina (ảnh hưởng nhiều hơn đến Việt Nam), năm trung tính thường không có một "kịch bản" rõ ràng.

"Điều này có thể dẫn đến quỹ đạo bão đa dạng và khó lường hơn, bão có thể hình thành ở nhiều khu vực khác nhau và có đường đi phức tạp hơn do không bị chi phối mạnh bởi các hình thế quy mô lớn liên quan đến ENSO", ông Lâm nói.

Ông Lâm cho biết thêm, với phân tích trên, bão có thể xuất hiện rải rác trong suốt mùa, thay vì tập trung cao điểm vào một vài tháng nhất định như trong các pha El Nino và La Nina mạnh.

Đặc biệt, ông Lâm nhấn mạnh, đây là dự báo dựa trên quy luật khí hậu và trạng thái ban đầu. Dự báo chính xác hiện nay của các mô hình thường chỉ có độ tin cậy dưới 1 tuần. Trung tâm sẽ liên tục theo dõi và cập nhật khi có dấu hiệu hình thành xoáy thuận nhiệt đới.

Bảo Anh