Muốn DNNVV mạnh, chính sách phải thật sự 'mở đường'

Khó tiếp cận chính sách hỗ trợ

Nhiều quốc gia trên thế giới đều coi hệ thống doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) là mục tiêu trọng tâm của các chính sách phát triển kinh tế và chính sách hỗ trợ.

Tại Nhật Bản, mặc dù có hàng ngàn tập đoàn kinh tế, công ty đa quốc gia hoạt động, nhưng DNNVV vẫn là lực lượng đóng vai trò quan trọng. Các chính sách hỗ trợ DNNVV tập trung vào tăng cường năng lực kinh doanh và thay đổi cơ cấu doanh nghiệp. Chính phủ có cơ chế hỗ trợ về vốn vay dưới dạng các khoản cho vay thông thường với lãi suất cơ bản hoặc các khoản vay đặc biệt với những ưu đãi theo các mục tiêu chính sách, có hệ thống bảo lãnh tín dụng nhận bảo lãnh cho các DNNVV vay vốn tại các thể chế tài chính tư nhân. Chính phủ cũng có các gói cho vay trực tiếp, chủ yếu là các khoản vay dài hạn không có lãi hoặc lãi suất rất thấp để nâng cao trình độ công nghệ, phương tiện hiện đại phục vụ sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt, các Luật hỗ trợ DNNVV đều được thiết kế theo hướng: Hỗ trợ cải cách cơ cấu để tăng tính thích nghi, tạo thuận lợi cho việc tái cơ cấu doanh nghiệp; tăng nguồn cung ứng vốn rủi ro (nguồn vốn mà doanh nghiệp huy động để bù đắp cho những tổn thất hoặc rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động kinh doanh. Nguồn này bao gồm vốn từ các nhà đầu tư, ngân hàng hoặc thị trường vốn), trợ giúp về công nghệ và đổi mới sáng tạo cũng như xúc tiến hiệu quả các hệ thống phân phối bán lẻ hàng hóa, sản phẩm.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp nhiều rào cản khi tiếp cận chính sách hỗ trợ của Nhà nước

Tương tự như Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đề ra những chiến lược tăng cường hỗ trợ cho DNNVV, trong đó tập trung đầu tư cải thiện những mặt yếu kém của doanh nghiệp. Hàn Quốc cũng thực hiện chính sách bảo lãnh tín dụng cho DNNVV với mục tiêu giảm nhẹ khó khăn tài chính cho doanh nghiệp. Việc này được thực hiện thông qua các quỹ bảo lãnh tín dụng của Chính phủ và địa phương. Ngoài ra Hàn quốc còn thực hiện chính sách hoàn thuế cho DNNVV, trong đó tập trung vào những doanh nghiệp đầu tư và nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, thí dụ như hoàn lại 15% chi phí đầu tư cho nghiên cứu phát triển và đào tạo nguồn nhân lực; miễn thuế VAT, thuế trước bạ đối với nhà cửa và đất đai phục vụ các mục tiêu nghiên cứu phát triển.

Có thể thấy, các quốc gia trên thế giới đều coi doanh nghiệp nhỏ và vừa là động lực quan trọng của nền kinh tế và Chính phủ luôn dành những chính sách hỗ trợ ưu tiên hàng đầu nhằm thúc đẩy khu vực này phát triển mạnh và bền vững.

Theo Giáo sư tiến sĩ (GS.TS) Ngô Thắng Lợi, Đại học Kinh tế Quốc dân, tại Việt Nam, Nhà nước cũng dành rất nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng quá dàn trải, hệ thống chính sách có nhiều khía cạnh thiếu tính bao trùm trong tiếp cận nguồn lực sản xuất vì vậy doanh nghiệp khó tiếp cận thậm chí không tiếp cận được, thí dụ như Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017– trọng tâm là hỗ trợ doanh nghiệp nhưng sau nhiều năm đi vào thực hiện lại chưa hỗ trợ được nhiều cho doanh nghiệp.

GS.Ngô Thắng Lợi cũng cho biết thêm, những năm gần đây tốc độ tăng trưởng về số lượng các doanh nghiệp của Việt Nam cũng như là doanh thu, vốn đầu tư hay lao động đang có xu hướng chậm dần; doanh nghiệp tư nhân ngừng hoạt động hoặc tuyên bố phá sản cũng có xu hướng tăng, thậm chí còn cao hơn số doanh nghiệp thành lập mới. Hiệu quả kinh doanh nhìn chung thấp, số doanh nghiệp thua lỗ hàng năm chiếm gần 50% tổng số doanh nghiệp, cao hơn nhiều so với khu vực kinh tế nhà nước và khu vực FDI; trình độ khoa học - công nghệ lạc hậu.....

“Nhà nước cần có các nhóm giải pháp mang tính đột phá để tháo gỡ, hỗ trợ đắc lực cho sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa”, GS.Ngô Thắng Lợi nhấn mạnh.

Cần sớm sửa đổi Luật hỗ trợ DNNVV 2017

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của khu vực này, khi khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, với các giải pháp toàn diện để hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng phát triển nhanh và bền vững.

Từ kinh nghiệm phát triển hệ thống doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) của các quốc gia trên thế giới cho thấy, Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi các kinh nghiệm đó để hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước.

GS.TS Ngô Thắng Lợi, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, cần hoàn thiện chính sách tạo bình đẳng cho các doanh nghiệp tư nhân so với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI trong việc việc tiếp cận các nguồn lực kinh doanh, trọng tâm là nguồn lực tài chính và đất đai.

“Với nguồn vốn tín dụng, đi đôi với việc giảm hợp lý lãi suất cho vay, cần điều chỉnh các điều kiện vay vốn phù hợp với đặc điểm và khả năng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hỗ trợ các doanh nghiệp này trong việc thực hiện các thủ tục vay vốn. Với nguồn lực đất đai, cần xóa bỏ các thủ tục hành chính phức tạp và phiền hà trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cấp chứng nhận quyền sử dụng đất”, GS. Ngô Thắng Lợi nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, việc mở rộng hình thức cho thuê tài chính về máy móc, thiết bị sẽ tạo điều kiện thuận lợi giải quyết các khó khăn về vốn trung và dài hạn cho các DNNVV, giúp các DNNVV nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Phát huy hiệu quả hoạt động của Quỹ phát triển DNNVV và Quỹ bảo lãnh tín dụng địa phương để trở thành cánh tay đắc lực cung ứng nguồn vốn cho DNNVV.

Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cần có sự đồng bộ, tránh rời rạc

Hoàn thiện khung pháp lý, môi trường kinh doanh nhằm triển khai thực hiện tích cực, đồng bộ các chính sách trợ giúp phát triển và phát huy mọi khả năng, nguồn lực đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV. Các chính sách hỗ trợ cần có sự liên kết với nhau, tránh rời rạc như hiện nay, đặc biệt là sự chồng chéo các quy định của các Luật dẫn đến sự hỗ trợ của chính sách không hiệu quả hoặc không thực hiện được. Tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, lành mạnh để để đẩy nhanh tốc độ phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của DNNVV, góp phần ngày càng cao vào phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hội nhập kinh tế quốc tế.

TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng đề xuất, cần sớm sửa đổi Luật hỗ trợ DNNVV 2017, vì sau khi Luật này ra đời từ 2017 đến nay không hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp.

“Có hai vấn đề lớn cần chú trọng sửa đổi đó là: Một là mức thuế đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ - dứt khoát từ nay về sau phải áp dụng đúng mức thuế mà luật đã đưa ra đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đó là 17 và 15%, chứ không phải là 20% như doanh nghiệp lớn, như vậy doanh nghiệp nhỏ và vừa mới có động lực để phát triển. Hai là, khi sửa đổi Luật hỗ trợ DNNVV 2017, phải phân nhóm doanh nghiệp để quản lý (đây chính là khâu đột phá) – tức là doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ phải có những cách quản lý khác nhau, như hiện tại là thủ tục, quy trình quản lý đang giống hệt nhau, như vậy không thể mang lại hiệu quả – giống như một cái vung mà úp tận ba cái nồi. Chúng ta không thể đánh đồng quản lý như nhau được”, ông Lực bày tỏ quan điểm.

Lê Thanh/VOV.VN