Mỹ, Nhật cùng nới tài khóa: Nguy cơ 'vòng xoáy giá cả' tăng trở lại

Mỹ, Nhật cùng nới tài khóa: Nguy cơ “vòng xoáy giá cả” tăng trở lại

Fed chia rẽ sâu sắc, rủi ro điều hành tăng mạnh

Việc chính phủ Mỹ đóng cửa kéo dài khiến Fed rơi vào trạng thái đặc biệt: thiếu dữ liệu nhưng phải ra quyết sách. Hai báo cáo việc làm liên tiếp đã bị lỡ, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10 có thể không bao giờ được thu thập đúng chuẩn. Trong bối cảnh đó, các quan điểm trong nội bộ Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC, thuộc Fed) bộc lộ sự chia rẽ rõ rệt.

Một phía gồm Bostic, Collins, Goolsbee cho rằng rủi ro lạm phát đang trở lại. Áp lực giá nhà, hàng hóa và tác động từ thuế quan mới của chính quyền Trump khiến CPI khó quay về 2% trước năm 2026. Họ cảnh báo việc tiếp tục hạ lãi suất có thể “khóa chặt” Fed vào thế “đuổi theo lạm phát”.

Phía còn lại, tiêu biểu là Thống đốc Stephen Miran, cho rằng Fed đang “nhìn gương chiếu hậu”: lạm phát nhà ở đã giảm tốc mạnh, dịch vụ đang phân hóa, và tác động có độ trễ của chính sách tiền tệ sẽ kéo CPI xuống trong năm tới. Theo ông, lãi suất hiện tại mang tính thắt chặt quá mức, gây hại cho thị trường việc làm đang chậm lại.

Sự đối nghịch này khiến xác suất Fed hạ lãi suất tháng 12 giảm mạnh từ 90% xuống còn 50%, báo hiệu giai đoạn điều hành khó khăn nhất kể từ sau đại dịch.

Washington chuyển sang kích thích tài khóa

Sau những thất bại tại các cuộc bầu cử địa phương, Nhà Trắng đang xoay hướng sang hỗ trợ trực tiếp hộ gia đình.

Đề xuất phát tiền mặt 2.000 USD/hộ - coi như “cổ tức thuế quan” - được đưa ra cân nhắc, dù trước đó nguồn thu từ thuế nhập khẩu được tuyên bố dùng để giảm thâm hụt ngân sách.

Văn phòng ngân sách quốc hội Mỹ (CBO) ước tính đạo luật thuế mới được thông qua đầu năm sẽ làm tăng thâm hụt thêm 2,4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới. Điều này cho thấy ưu tiên của Washington hiện nghiêng về tăng trưởng danh nghĩa, thay vì củng cố tài khóa hay kéo lạm phát về 2%.

Tokyo cũng chọn chi để xoa dịu cử tri

Tại Nhật Bản, chi phí sinh hoạt tăng là một trong những nguyên nhân chính khiến đảng LDP thất bại lịch sử trong mùa hè vừa qua. Tân Thủ tướng Sanae Takaichi phản ứng bằng cách thúc đẩy gói kích thích có thể vượt mức 92 tỷ USD, cùng chủ trương làm “mềm” các cam kết thắt chặt tài khóa dài hạn.

Bà Takaichi cũng gửi thông điệp rõ ràng tới Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) rằng: không vội nâng lãi suất, ưu tiên phối hợp chính sách để hỗ trợ các hộ gia đình. Điều này càng làm thị trường chú ý, trong bối cảnh đồng tiền nội tệ suy yếu và lạm phát đã rời khỏi vùng giảm phát kéo dài.

Nguy cơ tạo thêm “vòng xoáy giá cả”

Theo các chuyên gia phân tích, cả Mỹ và Nhật đều đang nới tài khóa trong bối cảnh lạm phát chưa trở về mục tiêu - một tổ hợp chính sách ngược chu kỳ truyền thống. Khi tài khóa bơm thêm tiền vào nền kinh tế đang "căng cứng" vì chi phí cao và thuế quan, hiệu quả kích thích tăng trưởng không lớn, trong khi áp lực giá có nguy cơ bật tăng trở lại.

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo hiệu ứng “fiscal multiplier - số nhân tài khóa” thường thấp khi: Nền kinh tế không ở trạng thái suy thoái sâu; nợ công cao và ngân hàng trung ương buộc phải giữ lập trường chống lạm phát. Điều này đồng nghĩa, các gói chi tiêu mới có thể đẩy hai nền kinh tế tiến gần hơn đến “vòng xoáy lạm phát” với giá cả cao khiến cử tri bất mãn, điều này dẫn đến chính phủ phải chi thêm, qua đó kéo tổng cầu tăng và đẩy giá tiếp tục leo thang.

Trái phiếu, cổ phiếu và tiền tệ đều chịu sức ép

Trên thị trường trái phiếu, cầu sụt giảm tại các phiên đấu thầu kỳ hạn 10-30 năm, cho thấy nhà đầu tư bắt đầu yêu cầu phần bù rủi ro tài khóa cao hơn.

Với cổ phiếu, nếu lãi suất trung lập tăng và “phần bù kỳ hạn - term premium” mở rộng, định giá nhóm công nghệ và tăng trưởng sẽ chịu áp lực lớn.

Về tỷ giá, chính sách tài khóa mở rộng của Mỹ và Nhật khiến chênh lệch lãi suất thực biến động mạnh, tác động trực tiếp đến USD và JPY - các đồng tiền có sức ảnh hưởng hệ thống trong thương mại quốc tế.

Đại Hùng