Mỹ và châu Âu đã viện trợ quân sự bao nhiêu cho Ukraine?

350 tỷ USD hay 100 tỷ USD?

Viện trợ quân sự của Mỹ đã là trọng tâm của các cuộc đàm phán về thỏa thuận quyền khai thác khoáng sản tại Ukraine nhằm đền bù cho Washington. Theo tin mới nhất, Ukraine đã đồng ý thỏa thuận sau khi Mỹ từ bỏ yêu cầu về doanh thu lên tới 500 tỷ USD từ hoạt động khai thác khoáng sản tại nước này.

Thống kê số tiền viện trợ của Mỹ cho Ukraine. Nguồn: Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Mỹ); Viện Kinh tế Thế giới Kiel (Đức)

Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskyy cho biết, con số 500 tỷ USD vượt xa giá trị viện trợ do Mỹ cung cấp cho bước này. Theo ông Zelenskyy, Kiev chỉ nhận được khoảng 100 tỷ USD từ Washington. Con số này cũng khá tương đồng với dữ liệu từ các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ và một số tổ chức nghiên cứu phương Tây.

Vậy, thực ra Mỹ đã viện trợ bao nhiêu cho Ukraine ?

Báo Wall Street Journal trích dẫn báo cáo của Báo cáo của Tổng thanh tra đặc biệt gửi Quốc hội Mỹ tháng 1/2025 cho biết, Quốc hội nước này đã thông qua 5 dự luật kể từ 2022 để phân bổ 175 tỷ USD viện trợ cho Ukraine.

Một công cụ theo dõi khác của chính phủ Mỹ có tên “Giám sát Ukraine” – một báo cáo tổng hợp dữ liệu từ hơn 20 đơn vị giám sát trên khắp chính phủ - đưa ra con số viện trợ cho Ukraine cao hơn một chút, ở mức 182,8 tỷ USD.

Điều này là do “Giám sát Ukraine” tính gộp các khoản đóng góp nhỏ hơn do các cơ quan chính phủ khác thực hiện, chẳng hạn như Cơ quan Truyền thông Toàn cầu Hoa Kỳ (USAGM) hoặc Bộ Tư pháp (DOJ).

Theo hãng tin Euronews, trong số 182,8 tỷ USD mà Giám sát Ukraine” công bố, chỉ có 83,4 tỷ USD được giải ngân, số tiền còn lại là 99,4 tỷ USD vẫn chưa được cam kết hoặc chưa được chấp thuận thanh toán.

Con số 175 tỷ USD cũng được nhất trí bởi Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), một viện nghiên cứu có trụ sở tại New York. Theo CFR, kể từ tháng 2 năm 2022 tới nay, Ukraine đã trở thành quốc gia nhận viện trợ nước ngoài hàng đầu của Mỹ.

Đây là lần đầu tiên một quốc gia châu Âu giữ vị trí hàng đầu kể từ khi chính quyền Tổng thống Harry Truman chi các khoản tiền lớn để tái thiết cựu lục địa thông qua Kế hoạch Marshall sau Thế chiến II.

Số tiền viện trợ của Mỹ được giải ngân thế nào?

Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel, một cơ quan nghiên cứu tại Đức, một phần đáng kể trong tổng số 175 tỷ USD viện trợ của Mỹ không trực tiếp giải ngân tới Ukraine, mà này chi trả cho các hoạt động liên quan đến chiến sự, từ việc hỗ trợ tăng cường sự hiện diện của lực lượng Mỹ tại châu Âu cho đến ứng phó với tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu và hỗ trợ người tị nạn Ukraine tại Mỹ.

Hệ thống pháo phản lực HIMARS của Mỹ cung cấp cho Ukraine.Washington đã viện trợ cho Kiev 67,3 tỷ USD dưới hình thức vũ khí và hỗ trợ quân sự khác. Ảnh: RFE/RL

Cụ thế, khoảng 120 tỷ USD viện trợ từ Mỹ đã được phân bổ cho các chương trình hỗ trợ trực tiếp cho Ukraine. Trong đó, Mỹ đã cung cấp 67,3 tỷ USD dưới hình thức vũ khí và hỗ trợ quân sự khác. Hỗ trợ ngân sách - giúp chính phủ Ukraine trả lương cho các nhân viên chính phủ dân sự, nhân viên y tế và những người ứng cứu đầu tiên - chiếm 49 tỷ USD. 3,6 tỷ USD còn lại được chi cho viện trợ nhân đạo.

Cũng theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel, một phần không nhỏ viện trợ cho Ukraine đã được chi tiêu tại Mỹ, chẳng hạn như tới công nhân Mỹ tại các nhà sản xuất quốc phòng sản xuất vũ khí mới nhằm bổ sung cho những vũ khí cũ được gửi đến Ukraine từ kho dự trữ quốc gia hoặc cung cấp cho Kiev thiết bị mới.

“Mỹ đã đặt hàng trăm tên lửa cho hệ thống phòng không Patriot và Nasam, hàng triệu viên đạn và các thiết bị khác từ các nhà sản xuất trong nước. Các quốc gia châu Âu cũng đã mua vũ khí của Mỹ để gửi đến Ukraine”, Viện Kinh tế Thế giới Kiel giải thích.

Trong khi đó, Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) cũng lưu ý là trong tổng số 175 tỷ USD viện trợ của Mỹ, chỉ có 106 tỷ USD hỗ trợ trực tiếp cho chính phủ Ukraine. Phần lớn số tiền còn lại là tài trợ cho nhiều hoạt động khác nhau của Mỹ liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine và một phần nhỏ hỗ trợ các quốc gia bị ảnh hưởng khác trong khu vực.

Bộ Ngoại giao, Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ và Lầu Năm Góc đều có một tổng thanh tra chịu trách nhiệm theo dõi và điều tra các cáo buộc tham nhũng hoặc lãng phí viện trợ của Mỹ. Một nhóm làm việc liên ngành có tên “Giám sát Ukraine” cũng đã được thành lập với nhiệm vụ đảm bảo sử dụng đúng mục đích tiền thuế của người dân Mỹ và báo cáo thường xuyên với Quốc hội.

Những báo cáo của các cơ quan kể trên cũng chỉ ra các con số khá gần với thống kê từ những tổ chức nghiên cứu độc lập như Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) hay Viện Kinh tế Thế giới Kiel.

Còn các nước châu Âu thì sao?

Mỹ là quốc gia tài trợ quan trọng nhất cho Ukraine tính theo giá trị tuyệt đối, đặc biệt là về mặt viện trợ quân sự. Tuy nhiên, tính chung, các nước châu Âu đã cung cấp 138 tỷ USD hỗ trợ trực tiếp cho Ukraine, vượt qua con số khoảng 120 tỷ USD của Mỹ, theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel.

Cơ quan nghiên cứu này giải thích, trong khi châu Âu phân bổ ít hơn khoảng 2 tỷ USD viện trợ quân sự so với Mỹ, châu Âu lại đóng góp nhiều hơn 21 tỷ USD về mặt quỹ tài chính và nhân đạo.

Sau Mỹ, Đức và Anh là những quốc gia tiếp theo viện trợ nhiều cho Ukraine. Tuy nhiên, so với quy mô nền kinh tế thì các nước Scandinavia và Đông Âu, cũng như Hà Lan, đã đóng góp lớn nhất cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine.

Số tiền viện trợ của các nước cho Ukraine từ tháng 2/2022 đến nay. Nguồn: Viện Kinh tế Thế giới Kiel

Báo Wall Street Journal cho hay, vào năm 2024, Liên minh châu Âu (EU), Anh và Na Uy đã cùng nhau cung cấp cho Ukraine khoảng 25 tỷ USD viện trợ quân sự - nhiều hơn số tiền mà Mỹ gửi trong cùng kỳ.

Một báo cáo khác, do Phái đoàn Liên minh châu Âu tới Hoa Kỳ (EEAS) cho biết, Kể từ khi chiến sự bắt đầu, EU và các quốc gia thành viên đã cung cấp gần 145 tỷ USD cho Ukraine để hỗ trợ tài chính, quân sự, nhân đạo và người tị nạn, trong đó 65% được cung cấp dưới dạng tài trợ hoặc hỗ trợ bằng hiện vật và 35% dưới hình thức các khoản vay ưu đãi cao.

“Hơn nữa, vào tháng 10/2024, EU và các đối tác G7 đã nhất trí cùng nhau cung cấp các khoản vay trị giá 50 tỷ USD để hỗ trợ các nhu cầu ngân sách, quân sự và tái thiết của Ukraine, được tài trợ bởi các khoản thu nhập bất thường từ các tài sản có chủ quyền của Nga bị đóng băng. EU sẽ đóng góp 20 tỷ USD và 3,2 tỷ USD đầu tiên đã được giải ngân vào tháng 1/2025. Điều này sẽ đưa các cam kết của chúng tôi cho đến nay lên gần 198 tỷ USD”, báo cáo của EEAS viết.

Trong khi chưa rõ nguồn thông tin nào để Tổng thống Donald Trump chỉ ra rằng Mỹ đã chi tới 350 tỷ USD cho Ukraine, thì thống kê của các cơ quan và viện nghiên cứu kể trên có thể xem như nguồn tham khảo khá rõ ràng. Và với những gì họ chỉ ra thì viện trợ của Mỹ cũng không vượt quá nhiều so với “đóng góp” của châu Âu cho Ukraine.

Quang Anh