Nam thanh niên 30 tuổi bị rối loạn tâm thần do lạm dụng bóng cười

Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh vừa tiếp nhận và điều trị một trường hợp bệnh nhân nam 30 tuổi, có nghề nghiệp ổn định, gia đình bình thường, nhập viện trong tình trạng lo âu, bứt rứt, mất ngủ, tê bì, yếu tứ chi và mệt mỏi sau khi sử dụng lượng lớn “bóng cười” (hay còn được gọi là Funkyball, là những quả bóng bay có chứa khí Nitrous Oxide - N2O) trong thời gian dài.

Theo lời kể của vợ bệnh nhân, người bệnh bắt đầu sử dụng bóng cười từ hai năm trước, ban đầu dùng “thử cho vui” cùng bạn bè, sau đó tăng dần tần suất và liều lượng, có lần sử dụng hết 10 bình nhỏ trong một đêm. Dù đã từng bị xử phạt hành chính 2 lần vì hành vi sử dụng chất cấm, bệnh nhân vẫn tiếp tục dùng bóng cười. Trong thời gian gần đây, bệnh nhân trở nên dễ bị kích thích, cáu gắt, nói một mình nhiều chủ đề, chửi người nhà, đi lại liên tục trong nhà, giảm tiếp xúc xã hội, ăn ngủ kém.

Trước đó bệnh nhân cũng đã được khám và điều trị nội trú 1 lần tại Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh, ra viện không dùng thuốc ngoại trú. Hai ngày trước khi tái nhập viện, bệnh nhân chi 20 triệu đồng mua khí cười, hít liên tục suốt đêm tại nhà nghỉ sau khi uống rượu. Sau đó, xuất hiện các triệu chứng mất ngủ, đau đầu, tê bì tứ chi nên được gia đình đưa đến bệnh viện.

Bệnh nhân đã được khám, làm xét nghiệm – cận lâm sàng được chẩn đoán xác định là ngộ độc khí N2O/Rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng dung môi dễ bay hơi (rối loạn tâm thần). Bệnh nhân được điều trị bằng vitamin B12 liều cao, thuốc an thần kinh, kết hợp liệu pháp tâm lý nhận thức – hành vi (CBT) nhằm hỗ trợ cải thiện tổn thương thần kinh, rối loạn tâm thần do bóng cười gây ra, đồng thời kiểm soát cơn thèm nhớ chất, ổn định cảm xúc và phục hồi chức năng hành vi.

BS Phan Thị Trang tư vấn cho người nhà người bệnh cách hỗ trợ chăm sóc bệnh nhân/ Ảnh BV

Bóng cười” thực chất là khí Nitrous Oxide (N2O) – một loại chất khí không màu, có mùi ngọt, được sử dụng trong y học để gây mê và giảm đau ngắn hạn. Tuy nhiên, khi lạm dụng để hít với mục đích “giải trí”, N2O trở thành chất gây hại nghiêm trọng đến não bộ, hệ thần kinh và sức khỏe tâm thần. Khi sử dụng khí cười, cơ thể có cảm giác hưng phấn, vui vẻ có thể cười nói mất kiểm soát, gây ảo giác khiến không gian xung quanh màu sắc, rực rỡ hơn, nó cũng có khả năng gây nghiện cũng như dễ tìm đến các chất gây nghiện khác như ketamin, ma túy đá (meth), cỏ “Mỹ”…

Khí N2O tác động trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương, làm giảm oxy lên não, đồng thời oxy hóa vitamin B12 – chất cần thiết cho quá trình tái tạo bao myelin của tế bào thần kinh. Việc thiếu hụt vitamin B12 lâu dài dẫn đến thoái hóa tủy sống bán cấp, gây yếu, tê bì tay chân, mất cảm giác, rối loạn vận động và trí nhớ.

Ngoài ra, việc hít khí cười trong không gian kín hoặc liều cao có thể gây: Thiếu oxy não cấp tính, dẫn đến ngất, co giật, rối loạn nhịp tim, thậm chí tử vong; gây rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm, hoang tưởng, ảo giác, giảm tập trung, mất ngủ; làm tổn thương thần kinh ngoại biên gây ra tê bì, run, yếu liệt chi, dáng đi không vững.

Bác sĩ Phan Thị Trang, khoa Rối loạn tâm thần do sử dụng chất gây nghiện – Bệnh viện Bảo vệ Sức khỏe Tâm thần Quảng Ninh, cho biết: “Bóng cười không phải là chất giải trí vô hại. Việc lạm dụng khí N2O gây tổn thương thần kinh trung ương và ngoại biên gây ra các triệu chứng tê bì tay chân, cảm giác như kiến bò, mất thăng bằng khi đi lại, run rẩy, hoặc yếu cơ, mất định hướng, choáng váng, hoặc mất kiểm soát tiểu tiện cũng là biểu hiện của tổn thương thần kinh nặng.

Người dùng thường chỉ nhận ra hậu quả khi đã xuất hiện biến chứng nặng về thần kinh. Khi có các biểu hiện như lo âu, mất ngủ, tê chi, thèm nhớ chất, cần đến ngay cơ sở chuyên khoa tâm thần để được khám và điều trị kịp thời”.

Nhóm thanh thiếu niên và người trẻ tuổi là đối tượng dễ bị lôi kéo sử dụng nhất do tò mò, muốn “thử cảm giác lạ” trong các buổi tiệc, bar, karaoke; Đồng thời cũng thiếu hiểu biết về tác hại của khí cười N20. Nhiều bạn trẻ cho rằng “chỉ hít vài lần cho vui” sẽ không sao, nhưng thực tế chỉ sau vài lần sử dụng, não bộ đã bắt đầu thay đổi hoạt động dẫn truyền thần kinh, gây cảm giác thèm nhớ chất và phụ thuộc tâm lý.

Bác sĩ khuyến cáo: người trẻ cần nói "không" với bóng cười, shisha, thuốc lá điện tử và chất kích thích trá hình; Khi cảm thấy căng thẳng, lo âu, hãy tìm đến người thân, thầy cô, chuyên gia tâm lý thay vì tìm đến chất gây nghiện.

Gia đình, nhà trường cần quan tâm, lắng nghe, chia sẻ với con em; hướng dẫn các kỹ năng ứng phó stress, kiểm soát cảm xúc; Tăng cường giáo dục truyền thông học đường, phối hợp với ngành y tế, công an trong phòng ngừa – phát hiện sớm hành vi sử dụng chất.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong báo cáo đánh giá về Nitrous Oxide (N2O) đã ghi nhận rằng khí này có tiềm năng bị sử dụng giải trí, và có những bằng chứng về tác hại thần kinh cũng như vấn đề sức khỏe tâm thần.

Ở Việt Nam, có văn bản như Công văn 1382/BYT‑MT (Bộ Y tế, ngày 19/3/2020) nhận được báo cáo của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04) về việc “lạm dụng khí N2O (bóng cười) gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng sức khỏe”.

Bình Nguyên