Nâng cao chất lượng giáo dục: Chìa khóa phá vỡ vòng luẩn quẩn của đói nghèo

Ảnh minh họa

Phát triển giáo dục không chỉ là một mục tiêu tự thân, mà còn là công cụ nền tảng và hiệu quả nhất để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Giải pháp ngăn chặn tái nghèo từ gốc

Giáo dục từ lâu được xem là “chìa khóa vàng” mở ra tương lai mới cho những nhóm yếu thế. Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được coi là bước ngoặt lớn, đặc biệt ở nhóm người nghèo và cận nghèo.

Những chính sách miễn học phí, cấp sách giáo khoa miễn phí được triển khai rộng rãi, tạo điều kiện để mọi trẻ em – dù ở thành thị, miền núi hay vùng sâu, vùng xa – đều có cơ hội tiếp cận tri thức. Đây là giải pháp căn cơ để nâng cao dân trí, hạn chế tái nghèo và mở ra con đường phát triển dài lâu cho thế hệ trẻ.

Cùng với đó, việc mở rộng các gói hỗ trợ tài chính, tín dụng ưu đãi cho người học mang lại lợi ích kép: giảm áp lực chi phí cho học sinh – sinh viên thuộc hộ nghèo, đồng thời bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực quốc gia. Một hệ thống học bổng linh hoạt, gắn với đào tạo nghề và việc làm sau tốt nghiệp được hình thành, giúp người học chủ động hơn trong hành trình phát triển bản thân.

Nghị quyết 71 cũng xác định một nhiệm vụ then chốt: nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực chất lượng cao về cơ sở được kỳ vọng sẽ thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục giữa các vùng miền, tạo tiền đề để trẻ em ở khu vực khó khăn tiếp cận giáo dục tốt hơn.

Để hoàn thành sứ mệnh này, ngành giáo dục cần triển khai đồng bộ các nhiệm vụ chiến lược – từ việc đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận giáo dục đến việc trang bị năng lực giúp họ tự tạo sinh kế và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm và tiên quyết là phổ cập giáo dục và nâng cao chất lượng dạy học. Việc duy trì, củng cố kết quả phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi, tiểu học và trung học cơ sở giúp tạo nền tảng dân trí vững chắc, phá vỡ vòng nghèo đói mang tính thế hệ.

Một nền giáo dục cơ bản, có chất lượng sẽ trang bị cho thế hệ trẻ kiến thức và kỹ năng nền tảng, giúp các em tiếp tục học lên hoặc tham gia thị trường lao động có năng suất cao hơn.

Cùng với đó, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, đặc biệt ở vùng khó khăn, trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Việc đặt mục tiêu giảm tỷ lệ bỏ học xuống dưới 2% mỗi năm không chỉ là chỉ tiêu hành chính, mà là giải pháp trực tiếp để ngăn chặn tái nghèo, bảo đảm không học sinh nào bị bỏ lại phía sau vì hoàn cảnh kinh tế.

Những năm qua, các quyết sách giảm nghèo đa chiều của Việt Nam đã tập trung giải quyết những thiếu hụt cơ bản theo chuẩn nghèo quốc gia, giúp người dân tiếp cận các dịch vụ xã hội thiết yếu và từng bước xóa bỏ những rào cản lớn nhất ngăn họ thoát nghèo, tái nghèo.

Đào tạo nghề: con đường ngắn nhất thoát nghèo bền vững

Trong báo cáo các chính sách hỗ trợ đối với sinh viên, Theo TS. Trần Văn Đạt, Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ Giáo dục và Đào tạo), song song với giáo dục phổ thông, đào tạo nghề và giáo dục hướng nghiệp giữ vai trò then chốt trong việc mở ra con đường thoát nghèo nhanh và thực chất. Đối với học sinh tốt nghiệp THCS hoặc THPT ở khu vực khó khăn – nơi cơ hội học đại học còn hạn chế – việc tiếp cận các chương trình đào tạo nghề trình độ sơ cấp và trung cấp chính là cơ hội để có việc làm và thu nhập ổn định.

Để đạt hiệu quả, hoạt động đào tạo nghề phải gắn liền với nhu cầu của thị trường lao động, hướng tới “học để làm”. Ngành giáo dục cần tăng cường kết nối với doanh nghiệp địa phương, mở rộng cơ hội thực tập và việc làm sau đào tạo, giúp chuyển hóa tri thức thành giá trị kinh tế thực tế – yếu tố sống còn trong tiến trình giảm nghèo bền vững.

Để giảm nghèo một cách bền vững, giáo dục không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức, mà cần hướng đến phát triển kỹ năng sống và tinh thần khởi nghiệp. Việc lồng ghép giáo dục kỹ năng mềm, kỹ năng tài chính cơ bản, tư duy khởi nghiệp vào chương trình học giúp học sinh trở nên năng động, tự tin và có khả năng tự tạo ra cơ hội cho bản thân.

Đặc biệt, khi được tham gia các mô hình sản xuất – kinh doanh nhỏ gắn với điều kiện địa phương, học sinh không chỉ có thêm thu nhập mà còn học được cách làm kinh tế, quản lý tài chính, làm chủ tương lai của chính mình. Cách tiếp cận này giúp chuyển vai trò của người học từ “người thụ hưởng” sang “chủ thể phát triển”, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội ngay tại quê hương.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, giáo dục tiếp tục được xem là chiến lược đầu tư dài hạn – “chiếc chìa khóa vàng” mở ra cơ hội thoát nghèo, kiến tạo tương lai tốt hơn cho người dân.