Nga đặt điều kiện đối thoại New START: Khôi phục lòng tin là bước tiên quyết

Phát biểu tại Geneva, Thụy Sỹ hôm qua (1/11), Đại diện thường trực của Nga tại trụ sở Liên hợp quốc Gennady Gatilov nhấn mạnh: “Đối thoại thực chất giữa Nga và Mỹ về Hiệp ước New START chỉ có thể diễn ra sau khi mọi yếu tố gây căng thẳng trong quan hệ song phương được loại bỏ. Nga đã nhiều lần khẳng định việc nối lại đàm phán kiểm soát vũ khí, giải trừ quân bị và không phổ biến vũ khí hạt nhân chỉ có thể thực hiện sau khi các rào cản chính trị hiện nay bị dỡ bỏ. Nga sẵn sàng đối thoại, song Mỹ phải thể hiện thiện chí bằng những hành động cụ thể nhằm khôi phục lòng tin song phương".

Đại diện thường trực của Nga tại trụ sở Liên hợp quốc Gennady Gatilov. Ảnh: Reuters

Tuyên bố này được đưa ra chỉ ít ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh nối lại các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân “ngay lập tức”, qua đó quyết định chấm dứt hơn ba thập kỷ tạm dừng thử nghiệm hạt nhân. Theo chính quyền Mỹ, các cuộc thử nghiệm được mô tả là nhằm “đảm bảo độ tin cậy của kho vũ khí hạt nhân Mỹ”, song nhiều chuyên gia cảnh báo đây là bước đi có thể phá vỡ nguyên tắc kiềm chế hạt nhân được duy trì suốt nhiều năm qua và kích hoạt một vòng xoáy chạy đua vũ trang mới.

Trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng từng tuyên bố Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các giới hạn của Hiệp ước New START thêm một năm sau ngày 5/2/2026, với điều kiện Mỹ có hành động tương tự. Đây được xem là tín hiệu cho thấy Nga vẫn để ngỏ cánh cửa đối thoại, nhưng đồng thời muốn buộc Mỹ phải chứng minh thiện chí thực sự thay vì chỉ kêu gọi bằng lời nói. Việc Mỹ chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào, trong khi lại tái khởi động thử nghiệm hạt nhân, khiến thông điệp của Nga lần này mang hàm ý cảnh báo rõ ràng hơn: mọi cuộc đối thoại chỉ có thể bắt đầu khi Mỹ thể hiện sự tôn trọng đối với các cam kết chiến lược.

Quan hệ Nga – Mỹ hiện đang ở mức thấp nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh, khi cả hai bên đều đẩy mạnh hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân và rút khỏi hàng loạt hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng. Trong bối cảnh đó, tuyên bố mới của Nga phản ánh rõ sự cứng rắn trong lập trường chiến lược của Nga trước những bước đi mới từ phía Mỹ.

Đánh giá về những diễn biến mới này, chuyên gia Jeffrey Lewis, Giám đốc Chương trình không phổ biến vũ khí tại Viện nghiên cứu quốc tế Middlebury, cảnh báo: “Chúng ta có thể không bao giờ chứng kiến một cuộc chiến hạt nhân, nhưng chắc chắn sẽ phải sống chung với cuộc chạy đua vũ trang ngày càng khốc liệt, khi cả Nga và Mỹ tiếp tục đầu tư khổng lồ vào các hệ thống tấn công và phòng thủ mới. Đó sẽ là một cuộc đối đầu dai dẳng và tốn kém".

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với hàng loạt khủng hoảng an ninh từ châu Âu tới Trung Đông, việc hai cường quốc hạt nhân lớn nhất hành tinh có quay lại bàn đàm phán hay không không chỉ là vấn đề song phương, mà còn là thước đo cho sự an toàn của toàn nhân loại. Bởi chỉ khi lòng tin được khôi phục, những khuôn khổ kiểm soát vũ khí mới có thể tồn tại, và thế giới mới tránh được nguy cơ rơi vào một kỷ nguyên đối đầu hạt nhân mới.

Hồng Nhung/VOV1 (tổng hợp)