Ngành cao su phát triển robot cạo mủ, có thể làm việc bất kể mưa gió

Các doanh nghiệp cao su đang tích cực triển khai các giải pháp số hóa để tối ưu hóa quản lý sản lượng, tồn kho và truy xuất nguồn gốc, giúp cải thiện đáng kể hiệu suất và chất lượng sản phẩm.

Ứng dụng công nghệ trên từng cây cao su

Giữa một khu vườn cao su tại một tỉnh khu vực Đông Nam bộ, một kỹ sư đang cầm chiếc điện thoại thông minh. Anh không kiểm tra tin tức mà đang thao tác trên một ứng dụng chuyên dụng, để kiểm tra truy xuất nguồn gốc của từng lô cao su.

Hình ảnh này là minh chứng sống động cho nỗ lực của ngành cao su Việt Nam áp dụng công nghệ số.

Các kỹ sư Việt Nam đang theo dõi từng lô cao su trên điện thoại thông minh. Ảnh: PM

Mục tiêu không chỉ là quản lý hiệu quả mà còn minh bạch hóa chuỗi cung ứng. Điều này nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe, đặc biệt là chứng nhận FSC và PEFC. Đây là điều kiện quan trọng để tiếp cận các thị trường xuất khẩu khó tính.

Nhờ số hóa, các nhà quản lý đã có thể tối ưu hóa lịch trình thu hoạch, kiểm soát chặt chẽ hàng tồn kho và giảm thiểu lãng phí, từ đó nâng cao chất lượng đầu vào cho quá trình chế biến.

Theo Hãng nghiên cứu thị trường Dezan Shira & Associates, các chứng nhận đang trở nên rất quan trọng. Người mua tại EU và một số doanh nghiệp thương mại đòi hỏi nguồn cung ứng có thể kiểm chứng được. Doanh nghiệp cao su Việt Nam đang nỗ lực đáp ứng FSC và PEFC. Mục đích là tiếp cận các thị trường xuất khẩu khó tính, vốn yêu cầu cao về chống phá rừng và tính toàn vẹn chuỗi cung ứng.

Đầu tư mạnh cho công nghệ giúp ngành cao su Việt thoát khỏi xuất khẩu thô. Ảnh: PM

Ngoài ra, các công ty cao su Việt đang tăng cường triển khai công cụ kỹ thuật số để giám sát năng suất, kiểm soát tồn kho và truy xuất nguồn gốc. Việc này mang lại nhiều lợi ích như cải thiện lịch trình thu hoạch, giảm lãng phí và kiểm soát chất lượng chặt chẽ tại nhà máy. Nhờ đó, tăng trưởng doanh thu không chỉ dựa vào quy mô sản xuất. Tăng trưởng này phụ thuộc vào sự cân bằng giữa khối lượng, giá cả và chất lượng hoặc chứng nhận cao cấp.

Theo ông Chu Đăng Khoa, Phó Tổng giám đốc Công ty cao su Đồng Nai, triển vọng của ngành cao su trong 5 năm tới được đánh giá là rất tích cực, chủ yếu nhờ vào dự báo nguồn cung toàn cầu sẽ giảm đáng kể. Dù vậy, ngành cao su Việt Nam đang chủ động chuyển đổi, tập trung vào chiều sâu và ứng dụng công nghệ để vượt qua các thách thức, đảm bảo vị thế và hiệu quả kinh doanh trong tương lai.

"Trước bối cảnh mới, chúng tôi phải nhanh chóng thích nghi, tìm kiếm những hướng đi mới để tồn tại và phát triển bền vững", ông Khoa chia sẻ.

Tăng tốc chế biến sâu

Các chuyên gia phân tích Dezan Shira & Associates cũng cho biết, với định hướng tập trung vào chế biến sâu, ngành cao su Việt Nam đang không ngừng đa dạng hóa sản phẩm để tối ưu hóa giá trị.

Cao su Việt Nam hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế. Ảnh: PM

Điều này thể hiện rõ nét qua việc phát triển các dòng sản phẩm latex cao cấp và các sản phẩm thành phẩm từ cao su. Ngoài ra, ngành cao su còn mở rộng sang các sản phẩm có độ tinh chế cao từ silicon, như đồ chơi thú cưng và dụng cụ y tế. Việc đa dạng hóa sang những sản phẩm giá trị cao này không chỉ bù đắp sản lượng mủ thô bị giảm mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Bên cạnh đó, nhu cầu mới từ ngành găng tay y tế toàn cầu và sự điện khí hóa giao thông đang mở ra cơ hội dài hạn. Việt Nam có thể tiếp tục thu hút FDI vào chế biến cao cấp, từng bước hoàn thiện chuỗi giá trị và khẳng định vị thế trong ngành cao su toàn cầu.

Ông Nguyễn Thái Bình, Phó Tổng giám đốc Công ty cao su Bà Rịa, cho biết: "Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn của việc bán mủ thô với giá bấp bênh, chúng tôi đã xây dựng một quy trình sản xuất đáp ứng tất cả tiêu chuẩn quốc tế. Quy trình này không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn chú trọng truy xuất nguồn gốc và cam kết không gây mất rừng".

Chính nhờ định hướng này, sản phẩm của công ty đã chinh phục được các thị trường khó tính như Nhật Bản. Ông Bình cho biết thêm: "Mặc dù các đối tác Nhật Bản rất kỹ tính trong khâu đàm phán, nhưng họ sẵn sàng trả giá cao cho những sản phẩm đạt chuẩn. Điều này khẳng định rằng, việc đầu tư vào công nghệ và tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt chính là chìa khóa để ngành cao su Việt Nam nâng cao giá trị, vị thế trên thị trường quốc tế".

Để đối phó với tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng, Công ty cao su Đồng Nai đã phối hợp cùng đối tác để nghiên cứu và phát triển robot cạo mủ cao su.

Robot cạo mủ đã ra phiên bản thứ hai, có khả năng cạo mủ hiệu quả và đang trong giai đoạn tăng số lượng cây thử nghiệm. Dự kiến cuối năm nay, robot có thể được đưa vào thử nghiệm thực tế.

Robot này có khả năng cạo 800 cây trong một phiên và thực hiện các thao tác ở miệng cạo thấp dưới gốc, giúp tăng sản lượng mủ đáng kể. Ngoài ra, robot có thể làm việc liên tục bất kể điều kiện thời tiết (mưa gió, ngày đêm), đảm bảo sản lượng ổn định hơn so với lao động thủ công.

Việt Nam sẽ sớm trở thành trung tâm khu vực về các sản phẩm cao su chất lượng cao và bền vững. Ảnh: PM

Về mục tiêu dài hạn, do thiếu hụt lao động, công ty có thể áp dụng tỷ lệ một công nhân vận hành một robot. Theo đó, công ty cần hơn 2.000 robot để bù đắp cho khoảng 2.600 công nhân hiện có.

Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu còn chưa xác định, nhưng về lâu dài, việc thay thế lao động bằng robot được đánh giá là sẽ hiệu quả hơn về mặt chi phí và mang lại sự ổn định cho hoạt động sản xuất.

Theo Dezan Shira & Associates, triển vọng đến năm 2030, Việt Nam có tiềm năng định hình lại ngành cao su của mình. Để ngành cao su Việt Nam phát triển mạnh trong giai đoạn tới, tập trung vào việc gia tăng giá trị và mở rộng quy mô. Điều này bao gồm việc khuyến khích đầu tư vào các nhà máy pha trộn hợp chất cao su, các nhà máy sản xuất linh kiện lốp xe và chế biến mủ latex y tế.

Cùng với đó là thúc đẩy các chương trình tái canh theo hình thức công tư để thay thế những cây cao su già cỗi, đặc biệt tại các tỉnh có tiềm năng cao. Đầu tư vào các chứng nhận bền vững và đảm bảo truy xuất nguồn gốc trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

"Trong trung và dài hạn, các khoản đầu tư chiến lược vào nhà máy pha trộn hợp chất, sản xuất cao su chuyên dụng và các đơn vị chế biến công nghệ xanh có thể nâng tầm Việt Nam từ một nước xuất khẩu cao su thô đơn thuần thành trung tâm khu vực về các sản phẩm cao su chất lượng cao và bền vững", Dezan Shira & Associates khuyến nghị.

PHƯƠNG MINH